به گزارش تابناک رضوی، دکتر مسعود فیروزی با بیان اینکه طرح پیشگیری از اعتیاد با رویکرد اجتماع محور بر اساس الگوهای محیطی- اجتماعی اجرا می‌گردد، گفت: مهم‌ترین خصیصه و امتیاز طرح‌های اجتماع محور این است که معضل و مشکل اساسی یک محله توسط مردم بومی-محلی شناسایی شده، مراحل رفع آن نیز توسط این افراد تعیین می‌گردد؛ در نهایت مردم همان منطقه با کمک تسهیلگر پروژه‌ای را جهت رفع معضل تدوین می‌کنند. درصورتی که پروژه‌ها قابلیت اجرایی شدن داشته باشند توسط بهزیستی تامین اعتبار شده و هزینه اجرایی شدن آن پرداخت می‌شود. قطعا مردم محلی بهترین مرجع برای شناسایی معضلات هر محله و ارائه راهکار و چاره‌اندیشی در راستای رفع آن معضل می‌باشند.
فیروزی با بیان اینکه رفع معضل اعتیاد به‌عنوان یک مقوله ناهمگون و آزاردهنده نیازمند اراده جمعی است، گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات مربوط به جوانان که گستره جهانی پیدا کرده، ابتلابه انواع مواد مخدر و روانگردان است. رشد این معضل از نظر تعداد مصرف کننده و تغییر ماده مصرفی از سنتی به مواد شیمایی و صنعتی و روانگردان‌ها، پایین آمدن سن شروع مصرف، عوارض و آسیب‌های اجتماعی، فردی، اقتصادی و... اهمیت پیشگیری از اعتیاد و انجام مداخلات لازم مخصوصا برای نوجوانان و جوانان درمحلات را مطرح می‌سازد.
وی افزود: یکی از برنامه‌های بهزیستی در راستای پیشگیری از اعتیاد، برنامه‌های اجتماع محور است که در سطح محلات شهری و روستایی توسط تسهیلگران آموزش دیده به‌منظور افزایش عوامل محافظت کننده و کاهش عوامل خطر اجرا می‌گردد. در ابتدا در هر محله تشکل‌های اجتماعی و محلی تشکیل شده و افراد ساکن در آن محله معضل اصلی خود را شناسایی و مطرح می‌سازند و نیازسنجی‌های لازم را انجام می‌دهند. در مرحله بعدی راهکارهای رفع این معضلات با تکیه بر ظرفیت‌های موجود در محلات اعم از ظرفیت‌های دولتی و غیردولتی و... تعیین می‌گردد. تسهیلگر آموزش دیده نیز از ابتدا در کنار آنها است و راهنمایی‌ها و آموزش‌های لازم را به آنها ارائه می‌دهد ولی همچنان فعالیت اصلی توسط افراد محلی انجام می‌گیرد و آنها در بهبود و ساماندهی شرایط نقش بسزایی ایفا می‌کنند. تسهیلگر نقشه محلی را تدوین کرده، ظرفیت و سرمایه‌های محله را شناسایی می‌کند و باتوجه به پیشنهادات مردم پروژه تدوین و به مرحله اجرا می‌رسد. این یک پروژه اجتماع محور است که توسط مردم محلی با تکیه بر امکانات و ظرفیت‌های موجود انجام می‌گیرد.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: به‌عبارتی در برنامه‌های اجتماع محور، فرآیندهای خدماتی، رفاهی، ارتقایی و مسئولیت معطوف به آنها را به افرادِ خانواده و جامعه انتقال می‌دهیم و افراد اجتماع در تمام مراحل رفع معضل محیط از جمله نیازسنجی، اولویت بندی، برنامه‌ریزی، اجرا و ارزشیابی و... مشارکت فعال دارند.
برنامه‌های اجتماع محورکاملا داوطلبانه است
وی ضمن تاکید بر اینکه برنامه‌های اجتماع محورکاملا داوطلبانه است و مردم را به مسئولیت‌پذیری دعوت می‌کند، گفت: در برخی موارد افراد یک محله سال‌ها با یک مشکل درگیر هستند اما نمی‌دانند چطور و از چه طریقی آن مشکل را مرتفع سازند. تسهیلگر از طریق مهارت‌هایی که آموزش دیده، مردم محلی را به سمت مطالبه‌گری، مسئولیت‌پذیری و اقدام در جهت رفع معضل سوق می‌دهد. در ابتدا مهارت حل مسئله را به آنها آموزش می‌دهد و آن را پیاده‌سازی می‌کند تا افراد نحوه اجرایی کردن تئوری‌ها را بیاموزند. اینکه هر شهروند نسبت به محیط و محل زندگی خود مسئول است و در قبال آن وظایفی دارد و می‌تواند در راستای افزایش کیفیت محل سکونت و کاهش عوامل خطر محیط زندگی خود نقش برجسته‌ای داشته باشد.
فیروزی افزود: اجتماع محور بر همت مردم تکیه دارد که با حمایت دستگاه‌های مختلف در راستای رفع معضلات خود اقدام کنند. افراد با حمایت‌گیری از این دستگاه‌ها با حضور تسهیلگر پیش می‌روند. تسهیلگر به آنها در طبقه‌بندی اهداف کمک کرده و مراحل اجرا را مشخص می‌کند، از پتانسیل و ظرفیت‌های موجود بهره می‌گیرد و به‌نوعی فرآیند اجرا را تسهیل می‌نماید.
وی ضمن تاکید بر اینکه فعالیت‌های اجتماع محور به اجرای برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد کمک شایانی می‌کند، گفت: به‌طور مثال طرح پازک و ارتقاء توانمندی‌های شناختی هم‌اکنون با تکیه بر مهارت تسهیلگری مربیان آموزش دیده در محلات شهری و روستایی درحال اجرا است. استان خراسان رضوی امسال مجری طرح پازک می‌باشد و کلاس‌های تربیت مربی نیز به‌همین منظور برگزار گردیده است. مربیان آموزش‌دیده به‌شیوه تسهیلگری وارد محلات آسیب‌خیز می‌شوند و طرح را با تکیه بر مدل اجتماع محور اجرایی می‌کنند. اگر مردم پای کار باشند و در اجرای برنامه‌ها مشارکت داشته و مسئولیت‌پذیر باشند، نتیجه بسیار موثر خواهد بود.
محلات آسیب خیز و اجرای طرح ارتقای توانمندی‌های شناختی رفتاری
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی درخصوص طرح ارتقای توانمندی‌های شناختی رفتاری در راستای پیشگیری از اعتیاد در محلات آسیب‌خیز، گفت: این طرح در محلات آسیب‌خیز از جمله حاشیه شهرها که عوامل خطر خصوصا در زمینه اعتیاد در این مناطق بیشتر است و دسترسی به امکانات و آموزش ندارند، اجرایی گردیده است. تسهیلگردر ابتدا مهارت‌های اساسی نظیر چگونگی کنترل خشم، مهارت تصمیم‌گیری، تفکر نقاد و...را به شیوه کارگاهی در قالب یک گفت‌وگو صمیمی آموزش می‌دهد. افراد می‌آموزند که چگونه خود و خانواده‌هایشان را هنگامی که در معرض خطر هستند، مدیریت کنند.
وی با بیان اینکه طرح ارتقای توانمندی‌های شناختی رفتاری برای سنین ۱۵ تا ۳۵ سال اجرا می‌گردد، گفت: از آنجایی که این افراد در محلات آسیب‌خیز بیشتر در معرض خطر هستند به عنوان مخاطبین این طرح انتخاب شده‌اند و ۱۶ جلسه آموزشی برای آنها تدارک دیده شده است. آموزش‌ها کاملا به‌صورت عملی و کاربردی به آنها ارائه می‌شود، کتاب کار برای آنها تدارک دیده شده و آنها در یادگیری مشارکت فعال دارند. در انتها دوره نیز این افراد پروژه‌ای را برای محله خود در راستای کاهش عوامل خطر تدوین می‌کنند. اگر پروژه قابلیت اجرایی شدن داشته باشد، تامین اعتبار گردیده و هزینه اجرایی آن توسط بهزیستی پرداخت می‌شود.
فیروزی افزود: در همین راستا نمایشگاه‌های متعددی نیز به‌منظور اطلاع‌رسانی، آگاهسازی و ارائه آموزش‌های مختلف مخصوصا در مناطق آسیب‌خیز برای جوانان و نوجوان‌های در معرض خطر برپا گردیده و پروژه‌های مختلفی نیز اجرا شده است.
طرح های اجتماع محور باعث افزایش مشارکت اجتماعی می شود
در ادامه، کارشناس مسئول این طرح نیز با بیان اینکه اجتماع محور رویکردی بسیار اساسی در پیشگیری است، گفت: تمام فرآیند مداخله پیشگیری توسط ذینفعان آن محله و اعضای اجتماع کوچک یعنی محله‌های شهری و روستایی، محیط‌های کار، محیط‌های آموزشی و... به منظور کاهش بروز آسیب‌های اجتماعی مثل اعتیاد انجام می‌گیرد. برنامه‌های اجتماع محور اکثرا در سطح اول پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و به‌منظور آگاه سازی، آموزش و مشاوره انجام می‌گیرند. مشارکت افراد محلی در اجرای طرح‌های اجتماع محور بسیار زیاد است و این باعث افزایش سطح مهارت‌های آنان می‌گردد. در این طرح‌ها مردم به‌صورت پویا در راستای رفع معضلات و مشکلات محیطی خود گام برمی‌دارند.
محبوبه عباس‌زاده با بیان اینکه برنامه‌های اجتماع محور با تکیه بر ظرفیت‌های موجود و بهره‌گیری از پتانسیل محیط اجرا می‌شوند، گفت: تسهیلگر و مردم هرمحله ظرفیت‌های هر محله اعم از مسجد، بسیج، کمپ ترک اعتیاد، شورای شهر و... را شناسایی کرده و باتوجه به امکانات، برنامه‌ای در قالب پروژه تدوین و به مرحله اجرا گذاشته می‌شود. ممکن است گاها در حل مسائل با شکست روبه‌رو شوند. اما شرکت در این پروژه‌ها انگیزه‌ای برای آنها می‌شود و متوجه سهم و نقش خود در تغییر شرایط می‌گردند.
وی ضمن تاکید بر اینکه تسهیلگر و مدرسین این طرح‌ها با دقت بالایی انتخاب شده‌اند، گفت: مدرسین این طرح‌ها اکثرا در رشته‌های روانشناسی و مشاوره تحصیل کرده‌اند و دوره‌های تربیت مربی درخصوص چگونگی و نحوه اجرای این طرح‌ها را گذرانده‌اند. بعد از پایان دوره‌ها نیز از طریق سنجش مهارت‌های آنان در آزمون‌های عملی و کتبی به‌عنوان مربی و تسهیلگر جهت اجرای طرح انتخاب می‌شوند.
