فشار خون یکی از مهم ترین بیماری های غیر واگیر است که طی چند دهه اخیر، در جوامع در حال توسعه، شیوع بسیاری یافته است. شاید قبلاً فکر می کردیم فقط افراد مسن دچار فشار خون می شوند و باید مواظب خود باشند اما امروزه آمارها نشان می دهد که جوانان نیز به فشار خون مبتلا می شوند و این بیماری به سن افراد مربوط نمی شود. این مسئله ما را بر آن داشت تا به سراغ یک پزشک برویم و درباره این بیماری اطلاعاتی را به دست بیاوریم. فشارخون ملاک سنجش قدرتی است که خون در گردش، بر دیواره شریان های اصلی وارد می کند. بی علامتی، مهم ترین مانع در تشخیص این بیماری است. به طوری که از بیماری فشارخون بالا به «قاتل خاموش » نام برده می شود. دکتر «فاطمه راشکی» تاکید می کند: آگاهی درباره فشار خون می تواند زندگی فرد را نجات دهد! پس افراد باید سعی کنند اطلاعاتشان را درباره این بیماری به روز کنند. نوسانات فشار خون طبیعی است، مثلاً فشار خون وقتی استراحت می کنید یا خوابیده اید افت می کند، وقتی فعالیت یا ورزش می کنید بالا می رود؛ اما اگر فشارخون بالا باقی بماند، طبیعی نیست و باید حتماً آن را مدام بررسی کنید.فشار بالاتر از 135میلی متر جیوه به روی 85 میلی متر را فشار خون بالا عنوان می کنیم. فشار وقتی افزایش می یابد به چهار دسته فشار خفیف افزایش یافته ، فشار متوسط افزایش یافته، فشار شدید افزایش یافته و افزایش فشار ناگهانی تقسیم می شود.
چاقی و بیماری های کلیوی جزو بیماری هایی است که افراد را زودتر مبتلا به فشار خون می کند.
طبقه بندی فشارخون بالا به چه شکل است؟ وی می گوید: میزان فشارخون در افراد مختلف متفاوت است و تعیین مرز بالینی دقیق بین مقادیر طبیعی و غیر طبیعی قراردادی است. باید توجه کرد که آستانه واقعی برای تعیین فشارخون بالا متغیر است و به وجود یا وجود نداشتن دیگر عوامل خطر ساز بیماری قلبی – عروقی بستگی دارد. وی می گوید: علل شایع فشار خون به دو دسته فشار خون بالای اولیه و فشارخون بالای ثانویه تبدیل می شود. فشار خون بالای اولیه نوعی از فشارخون بالاست که علت خاصی برای آن مشخص نمی شود و بیش از 95 درصد مبتلایان را در بر می گیرد. فشارخون بالای ثانویه نیز نوعی از فشارخون بالاست که علت مشخصی دارد و حدود 5 درصد را شامل می شود. این نوع با درمان عامل بیماری از بین می رود. شروع فشارخون قبل از 25 سالگی یا پس از 55 سالگی، فشارخون بالای شدید یا فشارخون پایه بیش از 110/ 180 میلی متر جیوه، شروع ناگهانی فشارخون بالا، احتمال فشارخون بالای ثانویه را مطرح می کند.
عوامل خطر ایجاد فشارخون بالا
وی ادامه می دهد: عوامل تغییرناپذیری باعث فشارخون می شود شامل:
سن: افزایش سن با افزایش فشارخون رابطه مستقیمی دارد. فشار سیستولی با افزایش سن بالا می رود به طوری که در 70 تا 80 سالگی به 140 میلی متر جیوه می رسد. فشار دیاستولی نیز تابع این امر است ولی شدت آن کمتر است.
جنس: در سنین پایین تفاوت فشارخون بین زن و مرد ناچیز است ولی بعد از سنین بلوغ فشارخون مردان سطح بالاتری دارد. در حدود 50 سالگی این تفاوت دوباره کاهش می یابد و حتی گاهی معکوس می شود.
وراثت و عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی فشارخون بالا در بستگان درجه یک مانند پدر، مادر، خواهر و برادر عامل خطر مهمی در ایجاد فشارخون بالا در سایر افراد خانواده است. همچنین بین وزن و فشارخون ارتباط قوی وجود دارد. با افزایش وزن، خطر فشارخون بالا 6- 2 برابر افزایش می یابد. با هر 10 کیلوگرم افزایش وزن، فشارخون سیستولی 3-2 میلی متر و فشارخون دیاستولی 2- 1 میلی متر جیوه افزایش می یابد.افزایش مصرف نمک نیز رابطه مستقیم با افزایش فشارخون دارد در حالی که افزایش مصرف پتاسیم موجب کاهش فشارخون می شود. مصرف الکل هم موجب افزایش فشارخون می شود. اثرات مزمن و حاد الکل، مستقل از عوامل خطر دیگر نظیر مصرف دخانیات، فعالیت بدنی، سن و جنس است.این پزشک بیان می کند: احتمال خطر فشارخون بالا در افرادی که فشارخون نرمال دارند ولی فعالیت بدنی روزانه آنها کم است، 50-20درصد بیش از افراد دارای فعالیت بدنی مناسب است. همچنین احتمال ابتلای همزمان به فشارخون بالا و دیابت زیاد است. بر اساس شواهد مختلف انواع خاصی از فشارهای روحی حاد، فشارخون را افزایش می دهد.
علایم و عوارض فشار خون
سردرد در ناحیه پس سر، سرگیجه، تاری دید، تپش قلب، خستگی زودرس، تنگی نفس شبانه یا هنگام فعالیت، درد قفسه سینه، ادرار کردن بیش از یک بار در طول شب از علایم فشارخون بالاست. مهم ترین عارضه فشارخون بالا افزایش خطر بروز بیماری های قلبی – عروقی است. شدت عوارض به نژاد، جنس، افزایش چربی خون، دیابت و ... بستگی دارد. مهم ترین عضوهای آسیب پذیر در فشار خون بالا قلب، مغز و کلیه هاست. وی برای پیشگیری و کنترل فشار خون توصیه می کند: مراجعه منظم به پزشک، مصرف دارو ها به طور منظم، رعایت رژیم غذایی(کاهش مصرف نمک، محدودیت مصرف چربی و کلسترول، افزایش مصرف میوه ها و سبزی ها، کنترل وزن)، داشتن فعالیت بدنی منظم، پرهیز از استعمال دخانیات بهترین راه برای پیشگیری و کنترل فشار خون است.
گیاهانی که فشار خون را پایین می‌آورد
دکتر« مهدی محسنیان» پزشک طب سنتی درباره درمان فشار خون بالا با روش طب سنتی می گوید: مصرف روزانه چند عدد آلو و تمشک نقش معجزه آسایی در کاهش فشار خون دارد، زغال اخته با دستور مصرف 50 گرم در 10 صبح و 5 عصر، دم کرده برگ زیتون، مصرف روزی 3 عدد سیب، هسته هلو به میزان روزانه 1 عدد در روز تا مدت یک ماه، طالبی، مصرف عناب پس از هر وعده غذایی، مصرف یک قاشق چای خوری زرشک پس از هر وعده غذایی، گریب فروت به صورت ناشتا، نارنج، انگور 10 صبح و 5 عصر، جوشانده ریشه و برگ توت فرنگی 3 نوبت در طول روز، میوه نارس خرمالو، زالزالک، فندق، مصرف میوه گلابی، هندوانه ، خوردن گل بیدمشک بهترین دارو برای کاهش فشار خون است، آش آبغوره، آش آلو و دم نوش‌هایی نظیر دم کرده چای ترش، گل گاو زبان، لیمو عمانی، میوه آلبالو، زرشک آبگیری، میوه نسترن، فلوس و خیار چنبر، هر کدام باعث کاهش فشار خون می‌شود. وی می افزاید: میزان فشار خون یکی از مهم ترین نشانه‌های سلامتی است و بیماران باید موارد ذکر شده را رعایت کنند.