شبکه های مجازی و در مجموع فضای اینترنتی در افزایش میزان مطالعه مردم موثر بوده است اما به این سوال که فضای مجازی در کیفیت و عمق مطالعه تاثیر داشته است یا خیر، نمی توان پاسخ صریح داد.
کد خبر: ۳۳۵۸۰۳
تاریخ انتشار: ۰۸ آذر ۱۳۹۵ - ۰۰:۵۳ 28 November 2016
به گزارش ایرنا، از یک دیدگاه، شاید فضای پرنقش و نگار شبکه های اجتماعی یا اینترنتی را بتوان جذابتر از صفحات کاغذی کتاب دانست اما برای برخی افراد حس نوستالژیکی کتاب مطالعه را لذت بخش تر می کند.

نمی توان درباره لذت بخش بودن این 2 روش مطالعه قضاوت قانع کننده ای داشت اما با توجه به رشد فناوری و تغییر ذائقه مردم این سوال مطرح می شود که فضای مجازی یا کتابهای الکترونیکی می تواند جای کتاب را بگیرد یا خیر؟
مردم در طول روز زمان بسیار صرف وب گردی و خواندن مطالب پراکنده یا منسجم در فضای مجازی می کنند و از نظر خود این نوع ریزه خوانی ها را مطالعه می دانند اما با اینکه حضور مردم در فضای مجازی و خواندن مطالب آنها افزایش یافته است، مسئولان همچنان از پایین بودن سرانه مطالعه در کشور گله مند هستند و نسبت به رفع این مشکل تاکید دارند.

معاون فرهنگی و مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در این باره گفت: نشر در این استان سابقه دیرینه دارد و حتی نخستین چاپخانه ها و کتابخانه های کشور از این منطقه سربرآورده اند و می توان مشهد را از حیث سابقه کتاب و کتابخوانی بویژه وجود مضجع شریف ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در آن، پیشانی فرهنگی ایران دانست.
یوسف امینی افزود: وجود کتابخانه های بزرگ و گسترده در مشهد به ویژه کتابخانه آستان قدس رضوی با 23 میلیون منبع مطالعاتی، فعالیت 196 باب کتابخانه با دو میلیون و 500 هزار نسخه کتاب، فعالیت حدود 800 ناشر در این استان، چاپ سالانه سه هزار عنوان کتاب، وجود بیش از 200 فروشگاه و برگزاری سالانه نمایشگاه کتاب با حضور ناشران ملی دلیلی بر فعالیت مستمر و پررنگ فعالان این بخش در خراسان رضوی است. 
وی اظهار کرد: همزمان با پیشرفت صنعت چاپ الکترونیک و ورود فضای مجازی به زندگی مردم گرایش به استفاده از رایانه و مطالعه مطالب اینترنتی بیشتر شده که این پدیده صنعت نشر و چاپ استان با رویکرد و ساختار قدیمی خود را دچار مشکل کرده است. 
وی گفت: توسعه روشهای نوین و افزایش مهارت افراد در مطالعه مانند تندخوانی و خلاصه نویسی در افزایش سرانه مطالعه کتاب تاثیرگذار بوده و تردیدی در این نکته نیست.
امینی افزود: اما در پاسخ به این سوال که مطالعه صفحات در فضای مجازی یا الکترونیکی شدن مطالب خواندنی باعث افزایش سرانه مطالعه شده است یا خیر، باید یک فعالیت پژوهشی درباره آن انجام گیرد.
وی اظهار کرد: مطالعه صفحات مختلف در فضای مجازی جزو سرانه مطالعه محسوب نمی شود زیرا این نوع مطالعه عمق نداشته و وابسته به یک منبع متقن نیست و نمی توان گشت زنی در صفحات مجازی را جزو سرانه مطالعه به شمار آورد.
وی گفت: اما در مقابل استفاده از نوع دیجیتالی یا الکترونیکی کتاب یا کتابهای صوتی و در مجموع ظرفیت هایی که مطالعه را آسان کند، در افزایش سرانه مطالعه تاثیرگذار است به شرط آنکه منبع آن مطالب کتاب باشد زیرا مطالعه پراکنده صفحات مجازی باعث افزایش علم یا آگاهی نمی شود.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی درباره توسعه نشر الکترونیک در استان افزود: نشر الکترونیک جزو شیوه های جدید است اما اکثر ناشران این استان هنوز با این نوع نشر همراه نشده و به صورت سنتی فعالیت می کنند.
وی شمار ناشران الکترونیک دارای مجوز در خراسان رضوی را بسیار محدود و در حد دو یا سه مورد ذکر و بیان کرد: اخیرا ناشران جوان و کسانی که با بازار آشنایی بیشتری دارند، به سوی نشر الکترونیک و تبدیل کردن کتاب های مکتوب به منابع الکترونیکی روی آورده اند که این مهم به دلیل استقبال از فضای الکترونیکی می باشد.
امینی گفت: در مجموع استقبال از نشر الکترونیک در حوزه مطبوعات و حوزه چاپ کتاب در خراسان رضوی رو به افزایش است اما پیشرفت نشر الکترونیک در حوزه مطبوعات به مراتب سرعت بیشتری نسبت به حوزه کتاب داشته است.
وی میانگین سرانه مطالعه در کشور را 18 دقیقه ذکر کرد و افزود: استقبال مردم خراسان رضوی از مطالعه و تیراژ چاپ کتاب به نسبت استان های دیگر مطلوب است زیرا در خلال اجرای طرح های پاییزه و تابستانه کتاب میزان فروش کتاب، خوب است.
وی اظهار کرد: از آنجا که دستگاه های مختلف در حوزه مطالعه و کتاب نقش دارند، تاکنون کار پژوهشی درباره میزان سرانه مطالعه در این استان انجام نشده است اما پیشنهاد این موضوع به دبیرخانه پژوهشی این اداره کل داده شده تا هر سال سرانه مطالعه در استان اندازه گیری شود.
رئیس اتحادیه ناشران خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: گسترش شیوه های نوین در حوزه مطالعه کتاب مطلوب است اما خواندن مطالب در فضای مجازی را نمی توان جزو سرانه مطالعه به شمار آورد بلکه به نوعی وب گردی یا مجازی گردی بوده و هدفی را دنبال نمی کند.
مهدی نصیرزاده افزود: مطالعه به معنای خواندن هدفمند است و مطالعه در فضای مجازی به نوعی کشکول گونه بوده و تعمقی در آن وجود ندارد.
وی بیان کرد: زمانی که فرد وارد کتابخانه می شود دنبال خواندن مطلبی خاص می باشد اما گشت زنی در وب سایت ها، وقت گذرانی و انجام کار غیرهدفمند است.
وی استفاده از شیوه های نوین در مطالعه را گریزناپذیر دانست و گفت: نمی توان استفاده از فناوری را خوب یا بد دانست یا در باره آن قضاوت کرد و به کار بردن شیوه های نوین در مطالعه به نوعی استفاده از فناوری های جدید است که می تواند پیام رسان، تخریب کننده یا تقویت کننده باشد. 
نصیرزاده افزود: در هر حال فضای مجازی خود به تنهایی نمی تواند بار ارزشی داشته باشد بلکه محتوایی که از آن تولید می شود، دارای بار ارزشی است.
وی ادامه داد: پایین بودن سرانه مطالعه در کشور به عوامل بسیار وابسته است، از پیشینه آموزش و پرورش گرفته تا آموزش های رسمی دانشگاهی، مسائل اقتصادی، مسائل فرهنگی و امثال آن همه می تواند مجموعه ای از عواملی باشد که پایین بودن سرانه مطالعه را رقم زده است.
وی اظهار کرد: حرکات دست اندرکاران در مناسبت های مختلف مانند هفته کتاب مشکلی از پایین بودن سرانه مطالعه در کشور را حل نمی کند و این فعالیتها تنها در حد زدن تلنگری به این قضیه است.
رئیس اتحادیه ناشران خراسان رضوی پیشنهاد کرد برای افزایش سرانه مطالعه، کار کارشناسی دقیق انجام گیرد و همه نهادهای دست اندرکار به صورت هدفمند برنامه ریزی کرده و در این زمینه گام بردارند.
معاون اداره کل نهاد کتابخانه های عمومی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: نهاد کتابخانه های عمومی بهره بردار از محصولاتی است که در بازار نشر اعم از فضای مکتوب یا دیجیتال وجود دارد به این معنا که نهاد در چرخه تولید قرار ندارد بلکه بهره بردار از آثار تولیدی است. 
هادی حافظی افزود: دیجیتال سازی منابع به نوعی روشی از ارائه کتاب کاغذی است که در فضای مجازی امکان دسترسی به آنها بیشتر است.
وی بیان کرد: ایران در حوزه کتاب های دیجیتال هنوز به دقت لازم دست نیافته تا ناشران به نرم افزار مدنظر اعتماد کنند و نویسندگان به راحتی فایل زنده کتاب خود را در اختیار ناشران دیجیتال قرار دهند و آن فایل با قیمت مشخص به فروش برسد.
وی گفت: فعالان عرصه چاپ و نشر در کشور هنوز به یک وحدت رویه در زمینه نرم افزاری حوزه دیجیتال کتاب دست نیافته اند و آنچه به عنوان فریم کتب مکتوب در فضای مجازی وجود دارد، یک سری فایل های پی.دی.اف است که اغلب اجازه نویسنده را اخذ نکرده اند.
حافظی افزود: این در حالی است که سایت 'آمازون' یک نرم افزار شناسنامه دار جهانی است که به منظور دسترسی کل مردم جهان به فایل های دیجیتالی کتب و منابع مطالعاتی ایجاد شده و ناشر به آن سایت اعتماد کرده و با یک مبلغ مشخص فایل نوشته خود را در اختیار این سایت قرار می دهد.
وی بیان کرد: نهاد کتابخانه های عمومی هیچ گاه به منابعی که اجازه ناشر در آن اخذ نشده است ورود پیدا نمی کند اما اینکه یک سری سایت ها فایل های دیجیتالی مطالب و کتب را به صورت غیرقانونی ارائه می کنند، بحث دیگری است. 
وی با بیان اینکه هنوز کتابخانه دیجیتال در خراسان رضوی ایجاد نشده است، گفت: کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی یک سامانه دسترسی به فایل دیجیتالی کتب در فضای وب است که کتاب های موجود در مخزن خود را اسکن کرده و در اختیار کاربران قرار داده است.
حافظی افزود: کتابخانه دیجیتال در معنای واقعی آن ارائه فایل دیجیتال کتاب مکتوب از طریق ناشر الکترونیک است که کشور ما در این زمینه در ابتدای کار قرار دارد و فقط یک یا دو نرم افزار است که مورد اعتماد برخی ناشران قرار گرفته تا برای ارائه الکترونیکی یک سری کتابها مورد استفاده قرار دهند.
معاون اداره کل نهاد کتابخانه های عمومی خراسان رضوی ادامه داد: باید ابتدا بستر لازم در فضای الکترونیکی ایجاد شود به این معنا که یک بانک اطلاعاتی قابل اعتماد بوجود آید تا نویسندگان نسخه پی.دی.اف کتاب خود را به آن بسپارند، سپس این نهاد یک نسخه دیجیتال از هر کتاب خریداری کند.
وی گفت: استفاده از شیوه های نوین در افزایش سرانه مطالعه بسیار تاثیرگذار است زیرا فضای دیجیتال دسترسی به منابع مطالعاتی را آسان تر می کند و به جای اینکه فرد به کتابخانه رفته و کتاب مورد نظر را تهیه کند، همان کتاب با همان محتوا را در قالب دیجیتال و دسترسی بهتر در اختیار می گیرد.
وی افزود: از سوی دیگر فضای مجازی با آسیب هایی نیز همراه است، زیرا فضای مجازی عادات ناپسندی را در انسان ترویج می دهد، این آسیب ها و عادات شامل بسنده کردن به ریزه خوانی ها، عدم مراجعه به منابع و مراجع اصل کتاب و کم شدن حوصله برای مطالعه است. 
حافظی اظهار کرد: عادت به خواندن مطالب کوچک و کم محتوا بدون انتساب به منبع و مرجع لازم، آفت مطالعه در فضای مجازی است لذا نمی توان این گونه مطالعه در فضای مجازی را جزو سرانه مطالعه به شمار آورد.
وی ادامه داد: شبکه های مجازی یا کانال های تلگرامی شاید روشی برای اطلاع رسانی باشد اما مطالعه مفید محسوب نمی شود و مطالعه، خواندن کامل یک مطلب و پیش رفتن گام با گام با نویسنده است.
وی گفت: خواندن مطالب کانال های تلگرامی مزیت های خواندن کتاب را ندارد و ریزه خوانی به شمار می رود و افراد را عادت به خواندن مطالب بدون استناد می کند.
معاون اداره کل نهاد کتابخانه های عمومی خراسان رضوی افزود: اینکه انواع مطالعه یا مطالعه منابع دیجیتالی و تلگرامی جزو سرانه مطالعه محسوب بشود یا نه، یک فعالیت پژوهشی را می طلبد که تاکنون این پژوهش انجام نگرفته است و این نهاد فاقد ابزار لازم برای تعیین این بخش است.
رئیس اداره کتابخانه عمومی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی هم گفت: فضای مجازی دارای 2 مزیت عمده است به طوری که محدودیتی در زمان و مکان ندارد.
محمد مشایخی افزود: با توجه به وضعیت انسان امروزی که مشغله کاری فراوان دارد و اغلب با محدودیت های اقتصادی برای خرید کتاب مواجه است یا فرصت کافی برای رفتن به کتابخانه و فرصتی برای مطالعه با فراغ بال ندارد، استفاده از منابع الکترونیکی و پایگاه های مطالعه الکترونیک این محدودیت را از بین می برد و افراد می توانند در زمان کم و به سهولت مطالعه را انجام دهند و دسترسی آسان به منابع داشته باشند.
وی با بیان اینکه منابع الکترونیکی روز به روز در حال گسترش است، اظهار کرد: هم اکنون یک سری منابع از همان ابتدا به صورت الکترونیکی تولید می شود در صورتی که اصل چاپی آن هم وجود ندارد.
وی گفت: از سوی دیگر برخی منابع مطالعاتی، چاپی هستند و ناشران نسخه دیجیتالی آن را روی پایگاه های اینترنتی قرار می دهند و مراجعان از آن بهره می گیرند. 
وی ادامه داد: سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی نیز بسیاری از منابع مخزن خود را به صورت دیجیتالی درآورده و تعدادی از منابع دیجیتال را از بیرون از سازمان تهیه کرده است. 
مدیر کتابخانه دیجیتال سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز در این باره گفت: 15 هزار و 237 کاربر از 112 کشور از منابع مطالعاتی این سازمان از سامانه کتابخانه دیجیتال بهره می گیرند. 
علی ضرابی افزود: راه اندازی کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی در سال 1390 با دیجیتال سازی منابع مطالعاتی این سازمان اعم از کتب خطی، چاپ سنگی، سربی، اسناد و روزنامه انجام شد.
وی اظهار کرد: برای دسترسی آسان کاربران به منابع کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی ، منابع موجود در قالب پایگاه های کتابهای خطی، چاپ سنگی، مقالات لاتین، کتابهای چاپی زبان خارجی و اسناد سازماندهی شده است.
وی گفت: تاکنون با دیجیتال سازی بخشی از منابع مطالعاتی سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی و خریداری برخی منابع دیگر از خارج از سازمان، حجم منابع موجود در آن به 420 میلیون فریم اطلاعات دیجیتالی رسیده که در سامانه مزبور در اختیار کاربران قرار گرفته است.
ضرابی افزود: کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی بزرگترین کتابخانه دیجیتال کشور از نظر برخورداری از شمار منابع دیجیتالی است.
وی با بیان اینکه سهولت دسترسی و ارائه منابع مطالعاتی از طریق شیوه های نوین می تواند به ارتقای سرانه مطالعه در کشور کمک کند، اظهار کرد: این سامانه روزانه 360 هزار مراجعه کننده دارد که از شمار مراجعه کنندگان حضوری کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بیشتر است.
وی گفت: بخش میز مرجع الکترونیک کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی نیز به صورت آزمایشی راه اندازی شده و کاربران از هر نقطه دنیا می توانند به صورت پیوسته و زنده با کتابداران این مرکز گفت و گوی متنی یا شنیداری داشته باشند.

برچسب ها: کتاب خوانی ، وب خوانی
اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار