بازار فرش کساد است
وقتی پای فرش به میان می‌آید تمامی ذهن‌ها معطوف به بافنده و تاجر است اما هستند افرادی در این میان که زحمات آنها باعث جلوه گری فرش در بازارهای جهانی می‌شود.
به گزارش تابناک قم، چله دوان نخ‌ها را تند و تند بر روی میله سرد آهنی بالا و پائین می‌برد، دستانش چنان سرعتی دارد که انگار تنها برای این کار ساخته شده است، میله آهنی کم کم با نخ‌های سفید پوشیده می‌شود و چله دوان دار را آماده می‌کند برای نقش زنی، نقشی از تار و پودهای ابریشم برای بافته شدن فرش اصیل ایرانی.
نقشه‌ها بر روی هم سوار می‌شوند و بافت و بافت و بافت، به انتها می‌رسد و این بار نوبت دارکش و قالی شور و رفوکار و پرداخت کار است تا کم کم وارد میدان شوند و هر کدام به نوبت جلایی به اصالت نقش بسته بر دار بدهند تا فرش به عرش برود و برای خریدارانش چشم نوازی کند. خریدارانی که شاید هیچ‌کدامشان از روند رسیدن فرش به تکامل اصالت خبری ندارند. خبر ندارند که رفوکار و چله دوان و قالی شور و پرداخت کار چه ها کشیده‌اند و با چه ظرافتی فرش را صیقل داده‌اند.
هرچند امروز و این هوای بازار حال فرش را ناخوش کرده و هم‌اکنون کسادی بازار در زیر بازارچه‌ها جار زده می‌شود اما افرادی که در صیقل دادن فرش نقش داشته‌اند فراموش شدگان اصلی این بازار هستند افرادی که کسادی بازار بیشترین فشار اقتصادی را برای آنها دارد و ایام بیکاری و یا تنها نان بخور و نمیری را برایشان به ارمغان آورده است.
مجتبی قربانی یکی از همین صیقل دهندگان فرش ابریشم است. وی در پرداخت کار فرش است که بعد از یک بیماری طولانی مدت چند ماهی است که به سر کار بازگشته؛ او در گفت‌وگو با مهر از نحوه کار خود سخن می‌گوید.
پایین بودن دستمزد پرداخت قالی
قربانی پرداخت کاری را به نوعی آرایش فرش می‌داند، اینکه فرش بعد از پائین آمدن از روی دار دارای پرزهایی است که باید با پرداخت کاری آنها را قیچی کرد و تراشید.
وی که در حال پرداخت یک فرش ۹ متری ابریشم است از کسادی بازار می‌گوید، اینکه دستمزد وی برای این فرش ابریشم بعد از دو روز کار سخت و پرداخت کاری تنها ۱۰۰ هزار تومان است آن هم کاری که ریه‌ها و کمر وی را به شدت آزار می‌دهد.
قربانی ۳۰ سال است که به حرفه پرداخت کاری مشغول است، حرفه‌ای که او را حتی به مرز بیماری و دیسک کمر برده ولی وی مجبور شده بعد از اتمام دوره نقاهت دوباره به سمت همین حرفه بازگردد چون کار دیگری را بلد نبوده آن هم در این سن و سال.
این پرداخت کار قالی از دستمزدها می‌گوید اینکه قیمت یک فرش ۹ متری ابریشم چیزی حدود ۸۰ میلیون تومان است اما برای پرداخت کار دستمزد تنها ۱۰۰ هزار تومان محاسبه می‌شود.
عدم رونق در بازار و کاهش تولید هم دردی دیگر است، اینکه باعث شده تا هفته‌ای یک عدد فرش هم به زور برای پرداخت پیدا شود و این یعنی درآمدی که در ماه در حد بخور و نمیر هم نیست.
افرادی که در چرخه تولید فرش فراموش شده‌اند
و اما مهدی حسینی‌نژاد، رفوکاری است که وقتی وارد کارگاه کوچکش می‌شوی با صحنه عجیب روبه روی می‌شوی، وی در حال بازی منچ با شاگردش است، می‌خندد و می‌گوید بازار کساد است و ما هم مجبوریم وقتمان را یه جوری سپری کنیم.
حسین نژاد از رفوکارهای ماهر است مطلبی که یکی از تولیدکنندگان در معرفی وی برای مصاحبه گوشزد کرد اما با توجه به تجربه و تبحری که در کار دارد، این روزها بیکار است و به قول خودش مغازه را تنها برای این باز می‌کند که دیگر مرد باید سرکار برود و دنبال نان باشد و به قول معروف «از تو حرکت و از خدا برکت».
وی هم بر تأثیر افرادی که فرش را جلا می‌دهند و به دست مشتری‌ها می‌رسانند اذعان دارد، اما بر این نکته هم تأکید می‌کند که این افراد در چرخه تولید فرش فراموش شده‌اند و تصور همه از فرش تنها بافنده و فروشنده است.
این فعال در عرصه فرش دستباف با توضیح کار رفوکار بر روی فرش می‌گوید: رفوکاری به معنای تعمیر نیست، بلکه وقتی فرش پرداخت شد برای گره زدن و شیرازه کشی و اقداماتی از این قبیل به رفوکار داده می‌شود.
حسین نژاد در میان سخنانش از عدم حمایت و پرداخت تسهیلات می‌گوید اینکه باید این‌گونه مشاغل را که در زمینه که یکی از برندهای شاخص ایران فعالیت می‌کنند مورد حمایت باشند.
وضعیت بازار فرش کساد است
سید جواد طباطبایی هم ۵۰ سال است که در بازار فرش قم چله دوان است، وی در گفت‌وگو با مهر از شغل خود می‌گوید، اینکه چله دوانی را از روی نقشه‌ها انجام می‌دهند و با توجه به نقشه و طول و عرض فرش نخ‌های ابریشم بر روی دار سوار شده و آماده بافتن می‌شود.
گاهی فرش یک سال و نیم در گوشه مغازه خاک می‌خورد و خریداری نداردوی هم که مانند دیگر هم صنفانش از کسادی بازار گله دارد، روزهایی را به یاد می‌آورد که به قول خودش بازار چنان رونقی را تجربه می‌کرد که فرش یک ساعت بعد از آمدن به بازار فروخته می‌شد.
طباطبایی فرشی را نشانم می‌دهد و می‌گوید این فرش یک سال و نیم است که در گوشه مغازه من خاک می‌خورد و خریداری برای آن وجود ندارد. او می‌خواهد به این طریق به من ثابت کند که وضعیت بازار چقدر کساد و بی‌رونق است.
عضویت ۴۰۰ نفر در انجمن صنفی مرمت و خدمات فرش قم
رئیس انجمن صنفی مرمت و خدمات فرش قم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، از عضویت ۴۰۰ نفر در این انجمن صنفی می‌گوید، افرادی که در دارکشی، رفوکاری، قالی‌شویی، پرداخت کاری، چله‌کشی و رنگرزی فرش تبحر دارند.
محمود عابدینی در ادامه با تأکید بر اینکه فعالیت افراد عضویت این صنف در جلا دادن به فرش و رساندن آن به بازار بسیار پررنگ است بر این نکته اشاره می‌کند که متأسفانه توجه چندانی به این افراد نمی‌شوند و اقدامات آنها مغفول مانده است.
وی به مشکلات این قشر اشاره کرده و می‌گوید: تلاش زیادی برای ساماندهی بیمه و یکسان‌سازی دستمزدها و حتی بالارفتن دستمزدها شده است؛ اما اعضای این انجمن هنوز با مشکلات فراوانی برای ادامه کار دارند و بخصوص با توجه به کسادی بازار، درآمد آنها بسیار کاهش یافته است و حتی برخی شغل خود را که سالیان درازی در آن تجربه و تبحر کسب کرده‌اند رها می‌کنند.
کار چله کش که تمام می‌شود، استادکار دار را سوار بر ماشین می‌کند تا راهی خانه بافنده شود، داری که می‌رود با نقشه‌ای که بر آن پیاده می‌شود به فرشی نفیس تبدیل شود، فرشی که در بازار فروشی شاید حدود ۴۰ میلیون را داشته باشد اما دستمزد این چله کش نهایت ۱۰۰ هزار تومان است، صدهزار تومانی که با توجه به کسادی بازار و کاهش تولید هر دو سه روز یک بار تکرار می‌شود و البته فضای حاکم بر مشاغل دیگر مرتبط با فرش همچون دارکش و قالی شور و پرداخت کار هم بهتر این نیست.
منبع: مهر
