از گلوبندک تا خانه های تاریخی کاشان و غارهای یزد

به گزارش تابناک یزد،حفر زیر گذر در چهارراه تاریخی گلوبندک که در چند ماه گذشته نگرانی دوستداران میراث فرهنگی را برانگیخته است، همچنین تخریب آرام خانه های تاریخی کاشان و بحث ها درباره بهره برداری بدون مجوز سودجویان از غارهای یزد، از جمله موضوع های برجسته و قابل توجه در حوزه میراث فرهنگی طی چند روز گذشته بود.

** ادامه ماجرای حفاری بحث برانگیز زیر چهارراه گلوبندک
اجرایی شدن طرح زیرگذر چهارراه گلوبندک از قدیمی ترین گذرهای تاریخی ایران از سوی شهرداری، خبری بود که در هفته گذشته بحث برانگیز شد.
«رجبعلی خسروآبادی» مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران اما در گفت و گو با رسانه های داخلی، از دستور توقف ساخت زیرگذر گلوبندک خبر داد. وی با اشاره به ارسال نامه ‌ای از میراث فرهنگی به شهرداری که قید «فوری» را به همراه دارد، تاکید کرد: یگان حفاظت میراث فرهنگی استان تهران اقدامات تامینی را انجام می‌ دهد.
روزنامه «آفتاب یزد» در گزارشی از حفاری زیر چهارراه قدیمی گلوبندک، این سوال را مطرح کرد که اگر به دنبال تونل زدن غیرقانونی شهرداری منطقه 12، زیر این چهارراه که بدون نظارت میراث فرهنگی تهران صورت می گیرد، اشیای تاریخی کشف شود چگونه قرار است میراث فرهنگی خبردار شود؟!
همزمان «سپیده سیروس نیا» معاون میراث فرهنگی استان تهران و «وجیهه قاسمی» مسوول روابط‌ عمومی میراث فرهنگی استان تهران، در گفت و گو با رسانه ها از بی نتیجه بودن درخواست های میراث فرهنگی از شهرداری منطقه 12 برای ارایه نقشه های این عملیات خبر دادند.
این در حالی است که «محمد سعادتی» قایم مقام شهرداری منطقه 12، در گفت و گویی مدعی تایید و نظارت اداره میراث فرهنگی بر این عملیات شد و گفت: این عملیات بازگشایی خروجی غربی، در جلساتی با هماهنگی مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران مورد بررسی و تایید قرار گرفته و کارشناسان میراث فرهنگی نیز در فرآیند اجرایی پروژه، برای اطمینان از قرارگیری صحیح سازه آن بر حفاری‌های گذشته، همراهی و نظارت خواهند کرد.
چهارراه گلوبندک در مسیر یک بنای ثبت ملی و کاخ گلستان که به ثبت جهانی رسیده قرار دارد و هرگونه حفاری غیرقانونی و غیر اصولی در آن می تواند به تخریب این بناهای ارزشمند منتهی شود.

** خانه های تاریخی کاشان در معرض تخریب
شهر کاشان با نزدیک به هفت هزار سال قدمت به داشتن خانه های تاریخی زیبا مشهور است. این خانه ‌ها همچون نگینی بر انگشتر آثار تاریخی شهر جلوه می ‌کنند و می‌ توانند گردشگران بسیاری را جذب کرده و هنردوستان را به ذوق آورند.
خانه های تاریخی کاشان که برخی از آنها به ثبت ملی رسیده اند، نمایانگر معماری بی نظیر و پر ارزش ایرانی هستند که برخی از آنها در گذر زمان با تغییر کالبد شهر و کم توجهی به ترمیم شان رو به تخریب نهاده اند.
روزنامه آفتاب یزد در گزارشی با عنوان «خانه های تاریخی کاشان در آستانه نابودی» نوشت: خانه های تاریخی کاشان از جمله خانه هایی هستند که به لحاظ معماری و مهندسی جزو شاهکارهای معماری به حساب می آیند. به تازگی موج تبدیل خانه های تاریخی کاشان به اقامتگاه و هتل باعث حفظ بسیاری از این خانه ها شده و ارزش این ملک ها را به کاشانی ها اثبات کرده است. با این حال هنوز بسیاری از خانه‌ های تاریخی و زیبای این شهر به حال خود رها شده اند و تخریب، هر روز بخشی از این هویت شهری کاشان را محو می کند.
دو قرن پیش، زلزله مهیبی، شهر کاشان را که زمانی یکی از زیباترین شهرهای جهان بود به کلی ویران کرد و آثار و بناهای منحصر به فرد آن نابود شد، مرحوم عبدالرزاق خان پس از زلزله و در دوره زندیه این خطه را بازسازی کرد، هر چند خانه خود وی بعدها به ویرانه ای تبدیل شد. خانه های تاریخی کاشان از جمله خانه هایی هستند که به لحاظ معماری و مهندسی جزو شاهکارهای معماری به حساب می آیند و برخی از آنها به حال خود رها شده و در حال تخریبند.

** وضعیت ناروشن غارهای یزد
استان یزد در قلب ایران نزدیک به پنجاه غار با قدمتی طولانی را در خود جای داده است. اگرچه شماری از این غارها مانند غار «نباتی» واقع در روستای «ندوشن» به ثبت ملی رسیده اند، اما فعالان حوزه میراث فرهنگی وضعیت نگهداری از این غارها را مناسب نمی دانند.
«حسن انتظاری» مسوول کارگروه غارنوردی استان یزد، در خصوص تعرض برخی سودجویان به غارهای استان که به بهانه توسعه گردشگری ولی با تخریب همراه است، هشدار داده شده است. انتظاری در گفت وگو با خبرنگاران با بیان این‌ که بسیاری از این غارها پس از میلیون‌ ها سال گذشت زمان تشکیل شده ‌اند، گفت: متاسفانه این روزها شاهد هستیم که گروه‌ های طبیعت‌ گرد به دلیل ناآشنایی به سیستم حفاظتی غارها، در زمانی اندک نابودی این آثار زیبای طبیعی را رقم می ‌زنند.
در همین حال «محمدرضا نصیری» سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد بیست و هفتم دی ماه اعلام کرد: تاکنون هیچ مجوزی مبنی بر بهره برداری از غارها در حوزه گردشگری ارایه نشده است و تنها برای یکی از مناطق نمونه گردشگری استان مجوز صادر شده که در حال حاضر به دلایل زیست محیطی در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در دست بررسی است.
وی با اشاره به این موضوع که توسعه گردشگری جهت تخریب غارها صحت ندارد، افزود: هماهنگی کامل با سازمان حفاظت محیط زیست مبنی عدم تخریب و بهره برداری صحیح از غارهای موجود استان که در کمیته غارشناسی و با حضور دستگاه های مرتبط انجام می شود، صورت می پذیرد.
«فاطمه دانش یزدی» مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد اما بیست و پنجم دی ماه، در گفت و گو با یکی از تارنماهای حوزه میراث فرهنگی با تکذیب اخبار مربوط به تخریب غارهای این استان به دست سودجویان گفته بود: این خبر را تکذیب می ‌کنم چراکه تاکنون هیچ مجوزی برای گردشگری در غارهای استان یزد صادر نشده است.
وضعیتی که روایت شد، سرنوشت ناروشنی را برای این میراث طبیعی و نیز دیگر سرمایه های تاریخی- فرهنگی کشور به تصویر می کشد. در این زمینه امید است نهادهای مسوول در روزهای آتی اقدام های موثری را برای حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی کشور به عمل آوردند.