در سال‌های اخیر روند توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط به طور چشمگیری افزایش یافته است. این بنگاه‌ها مزایای زیادی نسبت به صنایع بزرگ دارند. از مهم‌ترین مزیت‌های آن‌ها می‌توان به ارزش افزوده، نوآوری، اشتغال آفرینی و انعطاف پذیری بیشتر نسبت به صنایع بزرگ نام برد، بنابراین توجه به این بخش از اقتصاد ضروری است.
به گزارش تابناک قم، یکی از راهکارهای اساسی که در محافل علمی برای ساماندهی به صنایع کوچک و متوسط مورد توجه قرارگرفته است، تجمیع این بنگاه‌ها و ساماندهی آن‌ها در قالب خوشه‌های صنعتی است.
تمرکز تعدادی از بنگاه‌های کوچک و متوسط در یک حوزه جغرافیایی، موجب ایجاد مزایایی برای بنگاه‌های درون خوشه می‌شود. در واقع با تجمیع شرکت‌هایی که در زمینه‌های مشابه یا مرتبط فعالیت می‌کنند، این شرکت‌ها می‌توانند از مزایایی از قیبل صرفه جویی‌های ناشی از مقیاس و تنوع، انتقال دانش و فناوری و افزایش رقابت پذیری برخوردار شوند.
6 خوشه صنعتی در قم
استان قم هم با بهره‌مندی از 3700 هکتار اراضی صنعتی و 6 خوشه صنعتی این تجمیع و همسوسازی بنگاه‌های اقتصادی و در نتیجه آن رشد و توسعه اقتصادی بیشتر را آغاز کرده است، که در این بین خوشه‌های سنگ و سوهان 2 مورد از باظرفیت‌ترین خوشه‌های صنعتی برای کسب بازارهای جهانی هستند.
عامل توسعه خوشه سنگ قم از فعالیت 250 واحد فعال تولید سنگ ساختمانی در استان قم خبر داد وگفت: این واحدها ظرفیت تولید سالانه 4 میلیون مترمربع سنگ ساختمان را دارند و برای 4100 نفر اشتغال ایجاد شده است.
به گفته «صادق معصومی» ایجاد خوشه سنگ بسیاری از مشکلات توسعه این صنعت را مشخص کرده و نقاط فشار و مشکلات این صنعت با فعال شدن خوشه سنگ شناسایی شده است.
وی اضافه کرد: تأمین منابع اولیه، بهبود و ارتقای فناوری و توسعه بازار از جمله این مشکلات هستند که باید برنامه‌ها و سیاست‌هایی برای هرکدام از آن‌ها در نظر گرفته شود.
به اعتقاد عامل توسعه خوشه سنگ قم بازارهای داخلی امروز برای عرضه محصولات صنعت سنگ کفاف نمی‌دهند، زیرا با توجه به رکود در بازار مسکن و وابستگی صنعت سنگ ساختمانی به بازار مسکن این صنعت هم با رکود مواجه شده است.
وی تأکید کرد: باید به فکر توسعه بازار در سطح بین‌المللی بود که این مسأله در اولویت کاری خوشه سنگ استان قم قرارگرفته است.
حضور در نمایشگاه‌های بین المللی
عامل توسعه خوشه سنگ قم معتقد است حضور در نمایشگاه‌های بین المللی یکی از مهم‌ترین راه‌های معرفی ظرفیت‌های موجود در صنعت سنگ استان به بازارهای هدف است.
معصومی اظهار کرد: سال گذشته دوکنسرسیوم و شبکه صادرات تشکیل شد و حضور قم در نمایشگاه‌های بین المللی به ویژه در کشور عراق سبب شد که ظرفیت‌های سنگ قم در عراق به ویژه برای تاجران عراقی معرفی و شناسایی شود.
وی اضافه کرد: محصولات سنگ قم در این نمایشگاه‌ها بااستقبال بسیار خوبی مواجه شد و از همان موقع مراوده‌های تجاری با این کشور برقرار شده است و در ماه‌های گذشته نیز تاجران عراقی چندین بار به قم آمده‌اند و از محصولات سنگی قم خرید کرده‌اند.
عامل توسعه خوشه سنگ قم افزود: نمایشگاه عراق مزیت‌های بسیاری برای سنگ قم در پی داشت و موجب شد زمینه شناخت از شهر قم و صنعت سنگ استان در این کشور ایجاد شود.
وی ادامه داد: در نتیجه فقط یک تولید کننده عراقی در ماه‌های گذشته 185 هزار دلار از خوشه سنگ استان قم سنگ خرید کرده است. لازم است برای تقویت این حرکت با سفر به این کشور و تعامل مناسب منجر به افزایش صادرات سنگ قم شد.
معصومی نبود مهارت و آموزش نیروهای فعال در این خوشه را یکی از مشکلات توسعه صنعت سنگ برشمرد و گفت: بیشتر مشکلات صنعت سنگ در زمینه نیازهای آموزشی است، اگر امکان به وجود آمدن یک مدرسه آموزشی در سطح صنعت سنگ داشته باشیم و بتوانیم نیروهای ماهر در همه سطوح تولید، فروش و توسعه صنعت سنگ آموزش دهیم به توسعه و رشد این صنعت کمک خواهد شد.
وی افزود: برخی از افرادی که در صنعت سنگ فعالیت می‌کنند به دلیل برخوردار نبودن از دانش کافی در این زمینه روی بالا رفتن قیمت و پایین آمدن بهره وری تأثیرگذار هستند.
عامل توسعه خوشه سنگ قم اظهار کرد: ایران علی رغم این‌که از 9 درصد مصرف سنگ برخوردار است، در عرصه نماهای شهری کمتر از سنگ استفاده می‌کند و شهرداری‌ها نیز در زیباسازی نماها وپروژه‌های شهری به ندرت از سنگ استفاده می‌کنند.
سوغات قم، بزرگ‌ترین صنعت
رئیس اتحادیه سوهانی و حلوایی استان قم سوهان را اصلی‌ترین صنعت قم برشمرد و گفت: 800 واحد تولید و توزیع سوهان در قم مشغول به فعالیت هستند که سالانه 5 هزار تن سوهان تولید می‌کنند و بیش از 4 هزار نفر در این واحدها مشغول به کار هستند.
«حمید پوریزدی» افزود: صنعت سوهان در قم یکی از بزرگ‌ترین صنایع اشتغالزاست که بیش از 90 درصد بنگاه‌های آن خرد هستند و کمتر از 10 نفر در آن مشغول فعالیت هستند.
وی ادامه داد: بازار اصلی این محصول در داخل استان است که 60 درصد محصولات این صنعت در آن به فروش می‌رسد، اما در سال‌های گذشته به دلیل نبود برنامه‌های حمایتی شاهد تعدیل نیرو در این صنعت بودیم.
پوریزدی اضافه کرد: خوشه صنعتی سوهان به عنوان چهارمین خوشه پس از کفش، فرش و مبلمان یکی از مهم‌ترین صنایع استان است که ظرفیت رشد و توسعه بسیاری دارد اما باید حمایت شود.
به گفته رئیس اتحادیه سوهانی و حلوایی استان قم نبود ثبات در بازار، که باید در سطح ملی به آن توجه کرد، یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان این عرصه محسوب می‌شود، نوسان‌های بازار توان برنامه ریزی را از تولیدکنندگان سلب کرده که نیاز است حمایت‌های ویژه‌ای برای تأمین منابع اولیه این صنعت فراهم شود.
وی افزود: روند نزولی نیروی انسانی ماهر نیز از دیگر مشکلات این صنعت است که باید با فرهنگ‌سازی و حمایت‌های لازم و برگزاری دوره‌های آموزشی و رشته‌های دانشگاهی در این حوزه این نیاز هم مورد توجه قرارگیرد.
خوشه‌های صنعتی و شناخت ظرفیت‌ها
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم شکل‌گیری خوشه سوهان را یکی از عوامل توسعه این صنعت برشمرد وگفت: حضور صنعت سوهان در بازارهای بین المللی از جمله مزیت‌های تشکیل خوشه صنعتی سوهان است. فعالان این عرصه در سال گذشته درکشورهای امارات، روسیه و عمان حضور پیدا کردندکه در نتیجه بازارهای جدید فراروی این صنعت قرار گرفت.
«امیرهوشنگ طیبی‌نژاد» افزود: با تشکیل خوشه صنعتی سوهان و با هدف تجمیع این واحدهای صنعتی و تعامل بیشتر بین واحدها، فعالان این صنعت در شهرک صنعتی شهاب مستقر می‌شوند.
وی ادامه داد: این مسأله علاوه بر اطمینان از مسائل بهداشتی در تولید محصول می‌تواند زمینه را برای بسته‌بندی‌های بهتر به منظور توسعه بازارهای بین‌المللی و مارکتینگ فراهم کند.
به اعتقاد طیبی نژاد برندسازی یکی از الزام‌آورترین اصول برای توسعه بازارهای جهانی است که به همین دلیل همه واحدهای تولیدی یک محصول باید با یک عنوان در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور یابند.
وی خوشه سنگ را هم جزو خوشه‌های فعال در استان قم دانست وگفت: قم توانست با حضور در یک نمایشگاه سنگ 185 هزار دلار صادرات به دست بیاورد که این نشان دهنده ظرفیت بالای این صنعت است که باید از آن استفاده کرد.
فعالیت 60 اتحادیه صنفی
معاون وزیر صنعت معدن، تجارت هم استقرار خوشه‌های صنعتی را عامل رشد و توسعه صنعت و تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور برشمرد و گفت: تاکنون 389 خوشه صنعتی در کشور و 6 خوشه صنعتی در استان قم شناسایی شده است که تأثیر بسیار مثبتی بر توسعه صنعت خواهد داشت. تشکیل این خوشه‌ها در شکل‌گیری ایجاد تعاون بین صنعتکاران، تأمین مالی و ایجاد نشان و برند تجاری واحد بسیار مؤثر است.
به گفته «علی یزدانی» نزدیک به 60 اتحادیه صنفی و هزار واحد صنعتی در قم مشغول به فعالیت هستند که این خوشه‌ها می‌توانند افزایش پیدا کنند که با ایجاد و توسعه آن‌ها علاوه بر صرفه جویی درهزینه‌ها زمینه تسهیل در فروش هم فراهم می‌شود.
مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران بر لزوم شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی برای کسب بازارهای جهانی تأکیدکرد و گفت: برای شرکت این واحدها در نمایشگاه‌ها تمهیداتی اندیشیده شده است و با تفاهم‌نامه‌ای که با شرکت نمایشگاه‌های ایران داریم تخفیف 50 درصدی حضور در نمایشگاه‌های خارجی پیش‌بینی شده است. همچنین با 17 کشور بعد از برجام تفاهم‌نامه برای برگزاری نمایشگاه امضا شده و با کشورهای چین، عراق، افغانستان و روسیه که مهم‌ترین بازارهای هدف ایران هستند مراوده‌های تجاری انجام می‌شود.
برندسازی راهکار کسب بازارهای جهانی
معاون وزیر صنعت معدن، تجارت برندسازی و تعیین نشان تجاری واحدها را یکی از رموز موفقیت خوشه‌های صنعتی دانست و افزود: بااینکه ایران جزو 10 کشور بزرگ دنیا در حوزه سنگ‌های تزئینی است و توانسته 170 میلیون دلار صادرات در این صنعت به دست بیاورد اما برزیل فقط با عرضه یک سنگ مرمریت و برندسازی می‌تواند بازار عرضه این محصول را قبضه کند.
«علی یزدانی» اظهار کرد: تأمین منابع اولیه از دیگر مشکلاتی است که معمولا بنگاه‌های کوچک با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
به گفته وی نخستین مشکل بیش از 70 درصد بنگاه‌های کوچک تأمین اعتبار اولیه است که تفاهم‌نامه‌ای در این مورد با فرابورس به امضا رسیده و 89 بنگاه کوچک برای تأمین این اعتبار اولیه به فرابورس معرفی شده‌اند.
فروش و عرضه محصول هم از دیگر دغدغه‌های بنگاه‌های کوچک است که به گفته یزدانی سازمان صنایع کوچک در این زمینه هم با بورس کالا وارد مذاکرده شده و برای فراهم شدن شرایط فروش کالا تفاهم‌نامه امضا شده است.
منبع: همشهری
