استاد دانشگاه فردوسی مشهد در پنجمین نشست مشهد شهر من، که با موضوع توسعه فرهنگ شهرنشینی برگزار شد،گفت: حاشیه نشینی در میان مجموعه مسائل شهر مسئله کانونی و محوری است و از حاشیه نشینی دو نوع تلقی داریم حاشیه اقتصادی یعنی کسانی که از نظام تقسیم کار اقتصادی شهر کنار گذاشته شده و درگیر مشاغل کاذب و مسائل و چشم انداز مبهم شغلی دارند.
به گزارش تابناک رضوی،دکتر یوسفی اظهارداشت:دومین تلقی از حاشیه نشینی ایجاد حاشیه اجتماعی است که شامل تجمع افرادی است در حاشیه که از نظام اجتماعی منزوی شده اند و کنار گذاشته شده اند و البته هر دو نوع حاشیه اقتصادی و اجتماعی نوعی محرومیت است.
وی با ییان اینکه افراد دارای وضعیت اقتصاد یو اجتماعی نامناسب به مناطق ارزان سوق داده می شوند تا هزینه کمتری را و زندگی ساده ای تدارک ببینند؛ افزود: ممکن است حاشیه نشینی سکونت در مناطق حاشیه نباشد و ایجاد حاشیه نشینی در بستر اقتصادی و اجتماعی و در داخل شهر هم ممکن است شکل بگیرد مانند محلات ابکو، انتهای وکیل اباد و قسمتی از اب و برق حاشیه نشینی در کنار منطقه برخوردار شکل گرفته است.
وی در بخشی از سخنانش تصریح کرد: حتی منطقه ثامن هم نوعی حاشیه نشینی را دارد.
یوسفی با بیان اینکه جمعیت مهاجر به شهر ها با دغدغه معیشتی می آیند؛ افزود: عمدتا این افراد از مهاجرین روستا به شهر هستند و در میان شهرهای بزرگ بیشتر جاذب هستند؛ گاهی این افراد برای داشتن محدودیت در نقاط مبدا مثل مدرسه یا شبکه بهداشت به نفع فرزندانشان مهاجرت می کنند.
وی گفت: همه مهاجران با نوعی محرومیت و مضیقه ای روبرو هستند و عمدتا کسانی که درگیر مواجهه با این شرایط هستند به سمت شهر ها می آیند.
استاد دانشگاه فردوسی مشهد عنوان کرد: این افراد چون محرومند با حضور در یک مکان تجمعی انواع محرومیت ها را ایجاد می کنند و چرخه محرومیت در مناطق حاشیه ای بوجود می آید.
وی بیان کرد: مهاجرت ها به دلایلی از قبیل کمبود مراکز درمانی در روستاها و پیگیری درمان بیماری، فقر اقتصادی ، سختی شرایط روستا شکل گرفته و به طور کلی نوعی محرومیت باعث شده به شهر بیایند و تجمعی از افراد محروم باعث تشدید محرومیت می شود.
یوسفی با بیان اینکه مهاجران آسیب پذیرند و تاب آوری پایین و احساس بی قدرتی دارند؛ افزود: این مهاجران از مطالبه ناامیدند و انباشتگی محرومیت و با فقر نتایج و اثار فرهنگی بیشتری دارد و کانون پر مساله ایجاد می شود.
وی گفت: حاشیه نشینان افرادی دارای سبک خاصی در نوع لباس و رفتار و گفتار هستند و مدتی طول می کشد تا با محیط شهری و زندکی شهر نشینی سازگار شوند.
وی بیان کرد: از نظر بافت فیزیکی در این مناطق ساخت و سازها تابع مقررات شهری نیستند و در واقع برایشان مقررات ساخت و ساز تعریف نشده است و همچنین تصاحب زمین و زمین خواری در این مناطق بسیار وسیع و آهسته صورت می گیرد.
وی افزود: پتانسیل آسیب پذیری در این مناطق بالاست؛ مناطقی که از نظر دولت حاشیه معرفی می شوند مرکز تجمع آسیب های اجتماعی هستند .
یوسفی گفت: در دستگاه های تعارض هایی در سیاست های حاشیه زدایی داریم که از یکسو دولت نمی تواند افراد حاشیه نشین را در فقر و محرومیت رها کند و از سوی دیگر نمی تواند با ارائه خدمات از افزایش مهاجر جلوگیری کند.
وی بیان کرد: متولی رسیدگی به مسائل حاشیه شهر تنها یک ارگان یا نهاد به تنهایی نیست بلکه باید همه دستگاه ها دولتی و غیر دولتی پای کار بیایند و این دستگاه ها توسعه متوازن و پایدار و از جمله ایجاد شغل در مبدا را به عهده بگیرند.
یوسفی تصریح کرد: باید چاره جویی و رفع نیاز در نقطه مبدا مورد توجه قرار داشته باشد تا حاشیه زایی بوقوع نپیوندد.
وی بیان کرد: علت اصلی وقوع حاشیه نشینی نبود طرح توسعه متوازن منطقه ای و ناپایدار است و راه حل برون رفت آن سر و سامان دادن بازار کار غیر رسمی و ایجاد بازار کار رسمی است که شهرداری در این زمنیه به شکل محدود ورود پیدا کرده که کافی نیست.
وی گفت: بیش از یک میلیون جمعیت حاشیه نشین مشهد امروز 800 هزار نفر در بازار کار غیر رسمی را شامل می شوند؛ در حالیکه باید بازنگری و توانمند سازی شوند .
استاد دانشگاه فردوسی گفت: توانمند سازی یکی دیگر از راه هایی کمک به حاشیه نشینان و برون رفت از معضل حاشیه نشینی است .
وی گفت: طرح توسعه جامع برای نقاط حاشیه شهر مشهد باید تدوین شود و با آینده نگری می توان چشم انداز روشنی را برای این مناطق تصویر کرد.
وی ادامه داد: مهمترین معضل سیاستگذاری در شورای فعلی فقدان نقشه راه روشن است و این شورا درگیر اقدامات کوتاه مدت این حوزه شد که اتلاف منابع را بدنبال داشت.
