تابناک مرکزی: رئیس مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله گفت: استفاده از روش مولکولی برای شناسایی شهدای گمنام یکی از جدیدترین روش هایی است که از دهه ۹۰ به بعد مورد توجه قرار گرفت.
کد خبر: ۴۴۴۵۴۷
تاریخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۳۹۶ - ۲۰:۱۷ 19 June 2017

به گزارش تابناک مرکزی، ۲۷ سال از پایان هشت سال جنگ تحمیلی میان ایران و عراق می گذرد، اما خانواده های شهدای گمنام هنوز هم چشم انتظار بازگشت فرزندان غیور خود به خانه هستند. شهدای مفقودی که تا پیش از سال های ۸۱ تا ۸۲ به شکل گمنام به خاک سپرده می شدند، اما امروز و به مدد به کار گیری تکنولوژی های پیشرفته، تعیین هویت شده و تحویل خانواده های شان می شوند.

دکتر محمود تولایی، رئیس مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله در گفتگو با سلامت آنلاین از روش های جدید شناسایی شهدای گمنام توضیح می دهد و این که برای تعیین هویت آن ها با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنند. او و تیم متخصصان، شهدای مفقود را با در اختیار داشتن کمترین بخش از بدن مثل قطعه ای استخوان، دندان و...و تطبیق آن ها با بانک DNA افراد خانواده، تعیین هویت کرده و به چشم انتظاری خانواده های آن ها پایان می بخشند. او از آخرین روند شناسایی شهدای گمنام برای ما توضیح می دهد.

آقای دکتر، روند شناسایی شهدای گمنام را چطور ارزیابی می کنید؟

هم اکنون علاوه بر شهدای مناطق عملیاتی برون مرزی، افرادی  که در رخدادهای مختلف مثل سقوط هواپیما، تصادف و سوختگی، دچار جراحت های بسیار شدید شده و به لحاظ ظاهری قابل شناسایی نیستند را تنها با بهره گیری از کمترین اجزای بدن که می تواند میلیمتری از بافت بدن و یا قطراتی از خون و یا مو باشد را با استفاده از بانک DNA  تعیین هویت می کنیم.

 روند شناسایی ژنتیکی شهدای گمنام چطور انجام می شود؟

استفاده از روش مولکولی برای شناسایی شهدای گمنام یکی از جدیدترین روش هایی است که از دهه ۹۰ به بعد مورد توجه قرار گرفت. بدن انسان از میلیون ها سلول تشکیل شده که به جز گلبول های قرمز، باقی سلول ها حاوی اطلاعات ژنتیکی فرد است. با در نظر گرفتن این نکته، برای شهدای مفقود و خانواده های آنان بانک اطلاعاتی ژنتیکی مجزا تشکیل داده و ارتباط میان بانک مجهول یعنی شهدای گمنام و بانک معلوم که خانواده ها و افراد منسوب به آن هاست را بررسی می کنیم. پس از دریافت این مشخصات، با استفاده از نرم افزارهای موجود، ارتباط ژنتیکی میان داده مجهول و معلوم بررسی شده و مشخص می شود که شهید تفحص شده متعلق به کدام خانواده است.

پس با این روند می توانید نمونه های قدیمی را نیز شناسایی کنید؟

بله؛ به راحتی قادر هستیم حتی نمونه های مربوط به پنج هزار سال قبل را نیز شناسایی کنیم که در تعیین هویت و تبار شناسی این نمونه ها بسیار کمک کننده هستند.

اگر پدر و مادر شهید گمنام هر دو فوت شده بودند، برای شناسایی از چه روشی استفاده می کنید؟

در این شرایط از تمام خواهران و برادران شهید نمونه گیری می کنیم و حجم نمونه ها را هم بالا می بریم. سپس از روی اطلاعات ژنتیکی به دست آمده از خواهران و برادران؛ نمونه اطلاعات ژنتیکی پدر و مادر را دوباره طراحی کرده و  نمونه به دست آمده از شهید  را با مشخصات بازیابی شده بر اساس اطلاعات ژنتیکی به دست آمده از فرزندان را بررسی می کنیم.

آزمایش تشخیص هویت روی کدام یک از قسمت های بدن شهید گمنام برای شناسایی سخت تر است؟

استخوان. چون باید پودر شود و پس از پودر شدن، بخش های درون سلولی داخل استخوان از بین رفته و در نتیجه بهره وری کار پایین می آید که برای حل آن از روش های حساس دیگری استفاده می شود. کار بر روی استخوان بسیار دشوار است و ممکن است چند روز زمان ببرد.

در شناسایی ژنتیکی شهدای گمنام اغلب چه نوع تخصص هایی حضور دارند؟

فارغ التحصیلان رشته ژنتیک، زیست شناسی، زیست شناسی ملکولی و پزشکی مولکولی.

در چه صورتی روند شناسایی شهدای گمنام، سرعت بیشتری خواهد گرفت؟

زمانی که نمونه مجهولی داریم، بانک معلومی باید وجود داشته باشد تا پیکر شناسایی شود. هم اکنون قریب به ۶۰ درصد شهدای گمنام، یک یا دو والد خود را از دست داده اند که در این صورت بانک اصلی کامل را در اختیار نداریم. البته  از سایر افراد خانواده در جهت شناسایی پیکر استفاده می کنیم که تاثیر بسزایی در سرعت بخشیدن به تعیین هویت شهدای گمنام خواهد داشت.  پس از سال های ۸۱، ۸۲، از تمام شهدای تفحص شده نمونه در اختیار داریم و بدون هیچ مشکلی شناسایی صورت می گیرد، در مواردی و به دلیل دسترسی نداشتن به تمام نمونه های کامل جامعه که گروه هدف به شمار می روند، تعیین هویت زمان می برد که امیدواریم بانک داده های هدف که همگی در سنین کهنسالی به سر می برند، تکمیل شود.

مهمترین مشکلی که هم اکنون برای شناسایی شهدای گمنام با آن مواجه هستید، چیست؟

به لحاظ تکنولوژیک می توان گفت که با بهره گیری از تحقیق و توسعه به پیچیده ترین روش های شناسایی مورد استفاده در دنیا دست پیدا کرده ایم، اما مهمترین مساله ای که با آن مواجه هستیم، این است که نمی توانیم به خانواده های دارای شهید مفقود فراخوان دهیم که به مرکز مراجعه کنند و داده اطلاعاتی مثل خون در اختیارمان قرار دهند تا در صورت پیدا کردن شهید گمنام، نمونه را با اجزای بدن شهید مقایسه کنیم.اجرای این برنامه به سلامت روحی پدر و مادرها که داغ فرزند تجربه کرده اند، ضربه می زند. بنابراین به مجموعه ها و سازمان هایی مثل بنیاد شهید که خانواده های شهید را تحت پوشش خود قرار داده اند، توصیه می کنیم در قالب پایش سلامت، اندکی خون از والدین شهدای گمنام دریافت کنند تا اگر شهید گمنامی پیدا کردیم، در تعیین هویت او با مشکل مواجه نشویم.

به جز شهدای گمنام، از چه کسانی باید داده های ژنتیکی دریافت شود تا در زمان وقوع حادثه و از بین رفتن خصوصیات ظاهری فرد بتوان آن ها را شناسایی کرد؟

 امدادگران، پزشکان، ملوانان، خبرنگاران، آتش نشانان و کادرهای پروازی، جز افراد گروه هدف هستند و ضروری است با سازمان های مربوطه هماهنگی کنند تا مشخصات ژنتیکی شان با دریافت مقداری خون ثبت شود. پس از ثبت مشخصات، برای شان کارت شناسایی ژنتیکی صادر می شود تا در صورت وقوع حوادث مختلف مثل سقوط هواپیماف آتش سوزی و..بتوان در کمترین زمان ممکن هویت آن ها را شناسایی کرد.

انتهای پیام/

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار