کد خبر: ۶۰۷۹۶۶
تاریخ انتشار: ۲۹ ارديبهشت ۱۳۹۷ - ۲۰:۰۰ 19 May 2018
تابناک / امروز 29 اردیبهشت برابر با 19 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم. 

رویداد ها:

749 - شکست امويان از ابومسلم خراساني 

19 ماه مي سال 749 و دو سال پس از آغاز بپاخيزي ابومسلم خراساني بر ضد امويان، ارتش مروان آخرين خليفه اموي شرق (دمشق) در جنگ از او شكست خورد و حكومت امويان (كه مورد تنفر شيعيان هستند) متزلزل و مناطق واقع در شرق شام (سوریه) از کنترل امویان خارج شدند.
   
 20 ماه بعد، ارتش مروان دوم در کنار رود زاب در بین النهرین بازهم از نیروهای ابومسلم شکست خورد که این، یک شکست نهایی بود و عباسيان با كمك ابومسلم بر جاي امویان نشستند و دارالخلافه را از دمشق به بغداد منتقل كردند. از آن پس، حكومت امويان تا مدتي منحصر به اندلس (اسپانيا) و گوشهِ دوردست آفريقاي شمال غربي بود.
  
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
تصويري از ابومسلم

  مروان دوم پس از شکست زاب در ژانویه 750 به مصر گریخت و در آنجا کشته شد. 

1521 - تصرف شهر بلگراد پايتخت يوگسلاوي توسط سپاهيان عثماني

امپراتوري عثماني از اواخر قرن چهاردهم ميلادي، پيشروي در مناطق غربي قلمرو خود را آغاز كرد و در طي سال‏هاي بعد، تقريباً تمام اين منطقه را زير سلطه خود در آورد. دولت عثماني در اين راستا و در 19 مه 1521م در طي نبردي سخت، شهر بلگراد پايتخت يوگسلاوي را تصرف كرد و بعدها قسمت‏هايي از مجارستان را ضميمه خود نمود. با اين حال، اين متصرفات در اثر ضعف امپراتوري عثماني و اعمال نفوذ دولت‏هاي اروپايي، به تدريج تا اوايل قرن بيستم، به استقلال رسيدند. 

1536 - هنري هشتم پادشاه انگلستان به جاي طلاق دادن كه منع مذهبي داشت، به همسر دوم خود «آن بولين Anne Boleyn» اتهام نقض وفاداري وارد ساخت و اورا به جلاد سپرد و گردن زده شد. هنري هشتم مي خواست که زن ديگر بگيرد. 
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
Anne Boleyn

1291 - كشته شدن "يپرم خان اَرمني" از قاتلان شيخ فضل‏ اللَّه نوري

يپرم خان ارمني، كه فردي قسي ‏القلب و بي‏رحم بود در حدود سال 1244 ش (1865 م) در توابع گنجه در ارمنستان به دنيا آمد. در 22 سالگي قصد عزيمت به عثماني را داشت اما دستگير و به سيبري تبعيد شد. سه سال بعد، از سيبري فرار كرد و به ارمنستان بازگشت. در 1280 ش به تبريز و سپس گيلان رفت و به همراه سپاهيان محمد ولي خان تنكابني، سپهدار اعظم، براي فتح تهران حركت كرد. يپرم خان پس از فتح تهران به رياست شهرباني رسيد و در اين منصب و به نام آزادي‏خواهي، جنايت‏هاي متعددي را مرتكب گرديد. يپرم از جمله عوامل مؤثر در محاكمه و شهادت آيت ‏اللَّه شيخ فضل اللَّه نوري بود و در اين راه تلاش زيادي نمود. او همچنين مخالفان خود را به زندان انداخته و يا اعدام مي‏كرد. سرانجام يپرم خان ارمني در جريان نبرد با سالارالدوله، از شاهزادگان قاجار، كه در غرب كشور ادعاي سلطنت كرده بود، كشته شد و زندگي ننگين او در 47 سالگي خاتمه يافت. 
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
يپرم خان اَرمني

1917 - پديد آمدن جايزه ادبي پوليتْزِر در ايالات متحده امريكا

در نوزدهم مه 1917م، جايزه ادبي پوليتْزِر توسط مدرسه روزنامه ‏نگاري دانشگاه كلمبيا كه از طرف جوزف پوليتزر روزنامه‏ نگار معروف امريكايى تأسيس شده بود، از محل وجوهي كه وي در وصيت‏نامه خود به اين كار اختصاص داد، شكل گرفت. اين جايزه ادبي امريكا كه شهرتي همپايه جايزه ادبي نوبل دارد، همه ساله به برجسته‏ ترين نويسندگان، روزنامه‏نويسان و موسيقي‏دانان تعلق مي‏گيرد. از سال 1917م به اين طرف، هر سال در ماه مه، عده‏اي از روزنامه‏ نويسان، نويسندگان، موسيقي دانان و منتقدان و... آراء و عقايد خود را در مورد پديده‏ هاي برجسته هنري و ادبي سالِ قبل از آن اعلام مي‏دارند. در نهايت، با اكثريت آراء، يك نفر از ميان آثار موجود انتخاب مي‏شود و جايزه را دريافت مي‏كند. اين جايزه، در ادبيات به رشته‏ هاي داستان، درام و... و در روزنامه‏ نگاري به كاريكاتور، عكاسي و گزارش‏هاي عمومي و... تعلق مي‏گيرد. 
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
جوزف پوليتزر

1936 - اختراع دستگاه رادار توسط "رابرت داتسون وات"

در 19 مه 1936م دستگاه رادار توسط رابرت داتسون وات مخترع انگليسي ساخته شد. اين دستگاه كه وسيله‏اي مهم براي كشف و شناسايي در عمليات مختلف نظامي و غير نظامي است، براي اولين بار در يكي از فرودگاه‏هاي انگليس نصب شد. رادار در جنگ جهاني دوم، وسيله هشداردهنده مهمي محسوب مي‏شد. در حال حاضر از رادار در زمينه ‏هاي گوناگون استفاده مي‏شود. 
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
رابرت داتسون وات

1967 - زادروز دكتر محمد مصدق

بيست و نهم ارديبهشت زادروز دكتر محمد مصدق ناسيوناليست بنام ايرانى، بانى ملى شدن نفت ايران و رهبر وطن در سال هاى ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ است كه به سال ۱۲۵۸خورشيدى (1879 ميلادي) در تهران به دنيا آمد و در ۱۴ اسفند ۱۳۴۵(مارس 1967) فوت شد.
     
دولت مصدق با براندازي ۲۸ امُرداد ۱۳۳۲ ساقط و خود او پس از سه سال زندان تا پايان عمر به حالت تبعيد در روستاى احمدآباد ساوجبلاغ (نزديك كرج) تحت نظر بسر برد. دكتر مصدق تبعيد خود در احمد آباد را غير قانوني اعلام كرده بود زيرا حكم قضايي بر تبعيد او وجود نداشت.
     
دكتر مصدق پيش از نخست وزيري، چند دوره نمايندگى تهران در مجلس را بر عهده داشت. مصدق براي نخستين بار از شهر اصفهان به نمايندگي مجلس انتخاب شده بود. او وزیر و استاندار هم شده بود. مصدق سالها در دانشگاه تهران حقوق تدريس مي كرد.
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
    
جبهه ملی که فعالیت آن پس از نخست وزیر شدن علی امینی در 16 اردیبهشت 1340، آزاد شده بود 28 اردیبهشت این سال (زیرا که بیست و نهم جمعه و تعطیل بود) تشکیل یک اجتماع 100 ـ 120 هزار نفری در میدان جلالیه تهران (پارک لاله) برپا داشت که در آن الهیار صالح، سنجابی، شاپور بختیار و غلامحسین صدیقی سخنرانی کردند و خواستار برگزاری انتخابات آزاد طبق اصل 26 قانون اساسی وقت شدند. به مناسبت زادروز مصدق، آن جمعیت ضمن تجلیل از او، تبعید و حصر غیرقانونی اش را در احمدآباد محکوم کرد.
    
 ۲۹ ارديبهشت سال ۱۳۵۸ (سه ماه و چند روز پس از انقلاب و در دوران دولت موقت مهدي بازرگان)، ايرانيان صدمين زادروز مصدق را با شكوهى بى سابقه برگزار كردند و برای این منظور دهها هزار تَن از تهران به احمدآباد رفتند تا برگور او گُل بگذارند. دكتر مصدق به آزادى، دموكراسى، رعایت حقوق انسان، صلح و استقلال ملى اعتقاد ويژه داشت و عمر خود را وقف مبارزه براى تحقق آنها كرده بود.
    
 علاقه مندی ایرانیان به مصدق همچنان چشمگیر است. براي مثال؛ تیراژ روزنامه همشهری که شهرداری تهران آن را با تحمل هزینه ای سنگین و بکارگیری روزنامه نگاران قدیمی در آذرماه 1371 (دسامبر 1992) تاسیس کرده است در امرداد 1372 (29 امردادماه) با انتشار عکسی از مصدق در صفحه ششم این روزنامه از مرز 120 هزار نسخه گذشت و این روند افزایش ادامه یافت، حال آنکه طبق تجربه جهانی، توجه به نشریات دولتی ـ به دليل واکنش منفي مخاطبان که ژورناليسم را قوه چهارم دمکراسي و جدا از قواي سه گانه دولت مي دانند ـ چندان زیاد نبوده است. روزنامه دولتی ایران که سال 1373 کار انتشار خودرا از سر گرفته است با با اطلاع از این تجربه روزنامه همشهری، به مناسبتی عکسی از مصدق و نوه اش را در صفحه اول خود چاپ کرد که در آن روز پنج بار تجدید چاپ شد و توجه مخاطبان به آن تا سالها کاهش نیافت. این روزنامه نیز با بکارگیری روزنامه نگاران قدیمی (اخراجی های پس از انقلاب که سالها خانه نشین بودند) راه اندازی شده بود. کتابفروشي هاي تهران تا سالها بعد از انقلاب عکسي از مصدق را در ويترين خود قرار مي دادند تا جلب مشتري کنند.
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟    

 از نظر دكتر مصدق، آزادى بيان [كه مطالب نشريات حرفه اي هم مشمول آن مى شوند و نبايد دولتي باشند و از دولت كمك مالي دريافت دارند]، آزادى اجتماعات، آزادى تاسيس حزب، سنديکا، اتحاديه و انجمن و هرگونه تشكل، انتشار نشريه، آزادى تعيين محل سكونت و داشتن آزادى و امنيت در آن، آزادى تحصيل و كسب علم و معرفت و آزادى انتخاب شغل (پيشه مشروع و قانوني)، روش زندگانى فردى (روش شرافتمندانه) از حقوق اساسى بشر هستند كه لاينفك از انسان بايد باشند.
   
  دكتر مصدق بارها گفته بود كه آزادى ها به هم ارتباط دارند و اگر آزادى در يك مورد سلب شود، موارد ديگر هم متزلزل و از ميان خواهند رفت و يا دست كم كمرنگ خواهند شد.
    
زادروزها

    ۱۷۶۲ - زادروز یوهان گوتلیب فیشته فیلسوف آلمانی
    ۱۸۶۴ - زادروز ناتانیل هاثورن نویسنده آمریکایی
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
یوهان گوتلیب فیشته

    ۱۸۸۰ - زادروز محمد مصدق دولتمرد ایرانی، نخست‌وزیر ایران (از سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۳) و از بانیان ملی شدن نفت ایران
    ۱۸۸۱ - مصطفی کمال پاشا (معروف به آتاترک به معنای پدر ترک) نظامی و دولت‌مرد و بنیان‌گذار جمهوری ترکیه
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
مصطفی کمال پاشا

    ۱۸۹۰ - زادروز هوشی مین، رهبر ویتنام در جنگ با فرانسه و آمریکا
    ۱۹۲۵ - زادروز مالکوم ایکس رهبر جنبش ملی‌گرایانه سیاهان آمریکا
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
هوشی مین

    ۱۹۲۵ - زادروز پل پوت رهبر جنبش خمر سرخ و حاکم کامبوج از ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹
    ۱۹۷۴ - اما شاپلین، خواننده سوپرانوی فرانسوی.
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
مالکوم ایکس

    ۱۹۷۹ - زادروز آندره‌آ پیرلو فوتبالیست ملی پوش ایتالیا
    ۱۹۷۹ - زادروز دیگو فورلان فوتبالیست اهل اروگوئه
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
آندره‌آ پیرلو

درگذشت‌ها

    ۸۰۴ - آلکوئین، شاعر و خداشناس انگلیسی و رایزن شارلمانی.
    ۱۵۳۶ - آن بولین، دومین همسر و شهبانوی هنری هشتم پادشاه انگلستان.
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
آلکوئین

    ۱۸۹۵ - درگذشت خوزه مارتی رهبر جنبش استقلال کوبا در مبارزه با امپراطوری اسپانیا
    ۱۸۹۸ - درگذشت ویلیام اوارت گلدستون چهار بار نخست وزیر بریتانیا
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
ویلیام اوارت گلدستون

    ۱۹۹۴ - درگذشت ژاکلین کندی اوناسیس همسر رئیس‌جمهور جان اف.کندی، سی و پنجمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا
    ۱۹۲۸ - ماکس شلر، فیلسوف آلمانی.
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
ماکس شلر

    ۱۹۳۵ - توماس ادوارد لورنس، رایزن نظامی انگلستان طی جنگ جهانی اول.
29 اردیبهشت - 19 مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟
توماس ادوارد لورنس

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون
اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار