ایران یکی از کشورهایی است که به واسطه دارا بودن قنوات زیادی در دل خود، سهم قابل توجهی از قنات جهان را به خود اختصاص می‌دهد.
استان یزد نیز با وجود این که بیشترین قنات کشور را ندارد اما به دلیل جایگاه، اهمیت و کیفیت تاثیر اين سازه‌هاي آبي در زندگی مردم از جایگاه قابل ملاحظه‌اي برخوردار است به طوری که هم‌اکنون نیز حدود 20 درصد منابع آب کشاورزی استان از طریق همين قنوات تامین مي‌شود و 30 هزار هکتار از مزارع اين خطه از این طریق آبیاری می‌شوند.
یزد با داشتن بیش از دو هزار و 600 رشته قنات فعال، حدود 10 درصد از کل قنوات کشور كه رقمی حدود 37 هزار رشته قنات فعال کشور است را شامل می‌شود.
ویژگی شاخص قنوات در یزد نزدیکی به اماکن تاریخی مانند مساجد، آتشکده‌ها و مدارس است که ارزش اجتماعی و اهميت آنها را در زندگی یزدی‌ها نشان مي‌دهد ولي با اين وجود امروز قنوات با وجود چنین جایگاهی، هنوز مورد بی‌توجهی مردم و مسئولان مربوطه قرار دارند.
قنات طبق تعریف کانال‌هایی تقریباً افقی با شیب بسیار کم هستند که از سطح زمین تا منطقه آب‌دار در زیرزمین حفاری شده و بر اساس نیروی ثقل، آب‌های تراویده در راهروهای آن به سطح زمین هدایت می‌شوند.
قنات‌ها، سازه‌هایی خارق‌العاده هستند که به دلیل دارا بودن ویژگی‌هایی خاص توانسته‌اند بعد از سال‌ها مظلومیت، خودنمایی کنند، هرچند كه این جلوه‌گری هنوز حق این سازه جهانی را ادا نکرده است.
اين سازه‌هاي آبي كه حکایت از سازگاری مردمان ایران زمين با طبیعت دارند، دارای جاذبه‌های كالبدي و خاصي هستند که می‌توانند نظر بخش وسیعی از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب كنند.
شايد یکی از مهمترین ویژگی‌های قنوات، جاذبه‌های ماجراجویانه آنها باشد که به نوع این سازه‌ها، میله چاه‌های بسیار عمیق، تونل‌ها و راهروهای پر پیچ و خم زیادی آنها بازمي‌گردد و از اين لحاظ مي‌تواند نظر غارنوردان و علاقمندان به مجاجرجویی را جلب کند.
دیگر ویژگی مهم این سازه‌هاي آبي كهن در كشورمان، جاذبه‌های اجتماعی آنهاست كه شامل نظام‌هاي اجتماعي انها اعم از موضوع تقسیم آب و نيز نحوه دسترسي طبقات اجتماعی به آنها را اشمل مي‌شده به نحوي كه بر اين اساس طبقات اجتماعی بالاتر نزدیک‌تر به پایاب قنات، ساکن مي‌شدند و سهم بیشتری از آب قنات را نمي‌بردند.
جاذبه‌های فرهنگی که یکی دیگر از جاذبه‌های قنوات محسوب می‌شود، آیین‌ها و مراسم‌هایی است که مردم به دلیل اهمیت خاص آنها در زندگی برايشان در نظر مي‌گيرند كه از ان جمله مي‌توان به آيين‌هايي مانند ازدواج قنات‌ها و عقد آنها به عنوان یکی از شاخص‌ترین این مراسم‌ها اشاره كرد كه هنوز هم به دلیل خاص بودن می‌تواند برای گردشگران جذاب باشد.
البته ادوات حفر قنات، ساعات آبیاری، زمان و نحوه آبیاری اراضی کشاورزی نیز در حوزه جاذبه‌های فرهنگی قنوات جای دارند.
هر چند که این سازه‌ها، دست‌ساز بشر هستند اما موضوعاتی مانند باران زیرزمینی، جانواران و حیات ساکنین آب‌های قنات و جمع شدن رسوبات کربنات کلسیم در خشکه کار قنات، یکی دیگر از جاذبه‌های قابل توجه و خارق‌العاده آنها محسوب می‌شود.
این سازه که در سالیان بسیار دور به دست مقنیان ایجاد شده، به طور غیر قابل تصوری مهندسی شده است و از تکنیک دویل، دویل‌زنی و روابط ریاضی در این سازه‌ها به طور بارزی بکار گرفته شده و اين در حالي است كه این افراد هيچگاه، چیزی به عنوان مهندسی را نیاموخته بودند.
با تمام اين وجود، در حالی که قنوات روزگاری تمام آب ایرانیان را تامین و بخشی از زندگی آنان بودند، با کم آب شدن و استحصال آب با تکنولوژی پیشرفته، به مرور به فراموشی سپرده شدند و صرفاً با نگاه سازه‌ی تامین کننده آب، قنوات خشک کارایی خود را به طور كامل از دست دادند.
اين در حالي است كه توجه به جاذبه‌های قنات و تامین درآمد اقتصادی از طریق گردشگری هر چند به مرور زمان، بسیار بهتر از تخلیه کامل آب و استفاده از آنهاست و توانایی درآمدزایی اقتصادی از طریق گردشگری از نظر زیست‌محیطی و اقتصادی نیز بهتر خواهد بود.
از طرفی طرح‌هایی مانند ایجاد قناتل(هتل قنات) نیز مطرح و ایجاد و استفاده از آن نیز درآمدزایی قنوات را بیشتر خواهد کرد.
از آن جایی که قنات‌ها یکی از متفکرانه‌ترین سازه‌های ایرانیان در پهنه تاریخ بوده‌اند که رشد تمدن در بیابان‌ها را به تصویر می‌کشد، فرصت ثبت این سازه که به دست مقنیان ایرانی برای اولین بار در دل خاک ایجاد شده است، چنان غنی است که هر گونه غفلت و کوتاهی باعث احساس مالکیت کشورهای خشک و دارای قنات ديگری چون عمان خواهد شد.