مصطفی ملکیان در هفتمین کنگره سالانه "گفت و گو" مطرح کرد:
هفتمین کنگره سالانه "گفت و گو" با موضوع گفتگو و اعتماد با سخنرانی استاد مصطفی ملکیان و دکتر محمد مهدی مجاهدی مدرس نظریه های سیاسی مقایسه ای در تالار ایوان شمس تهران برگزار شد.
کد خبر: ۷۱۹۵۵۱
تاریخ انتشار: ۰۷ اسفند ۱۳۹۷ - ۲۱:۲۱ 26 February 2019

به گزارش تابناک رضوی به نقل از خبرگزاری رضوی از تهران، در این نشست دکتر محمد مهدی مجاهدی مدرس نظریه های سیاسی مقایسه ای و مصطفی ملکیان به تفصیل درباره ی اداب گفتگو ، شرایط گفتگوی سودمند ، مفهوم اخلاقی اعتماد و شرایط اعتماد کردن و اعتمادهای عقلانی و غیر عقلانی پرداختند.

گفتگو القا و تلقین نیست

در ابتدای جلسه دکتر مجاهدی با مفهوم گفتگو سخن خود را آغاز کرد و گفت: در گفتگو هر چه تفاوت های دو نفر بیشتر باشد گفتگو معنادار تر و سودمندتر می شود.

وی افزود: گفتگو زمانی فوق العاده اهمیت پیدا میکند که دو طرف تفاوت های متنابه و چشمگیری نسبت به هم داشته باشند، ضمن اینکه به رسمیت شناختن تفاوت های همدیگر، باعث می شود؛ دوطرف گفتگو احساس کنند مساله ای وجود دارد که این مساله بدون مشارکت دوطرف گفتگو قابل فهم و حل نیست.

 

مجاهدی ادامه داد: گفتگو یک مسیر کلامی نیست که یکی از طرفین یا هر دوطرف قصدشان این باشد که از طریق آن دیگری را مجاب کند که سخن خودش درست است. در واقع به این ترتیب گفتگو القا و تلقین نیست، گفتگو شبیه به تدریس نیست.

وی اظهار کرد: خود گفتگو پروسه ای است که ابتدا و انتهای آن باز است. گفتگو از جنس هدایت نیست. گفتگو از جنس راهنمایی نیست.

در ادامه دکتر مجاهدی به توضیح مفهوم اعتماد پرداخت.

اعتماد مفهومی چند لایه است

وی خاطرنشان کرد: اعتماد مفهومی چندلایه است ، مفهومی مرکب که بر خلاف ظاهرش آسان و سر راست نیست. یکی از مُدهای روز این جمله است که دیگر به هیچ کسی نمیتوان اعتماد کرد و با گفتن همین و باز گفتن همین امکان اعتماد را پایین و پایین تر هم می اوریم. این از آن احکام خود تحقق بخش هم هست، یعنی شما بعضی از احکام را چند نوبت که تکرار کنید بیشتر و بیشتر متحقق می شوند، یکی همین که دیگر به هیچ کسی نمیشود اعتماد کرد، دیگر به هیچ افقی نمیشود امیدوار بود، هر چه ما این احکام را بیشتر و بیشتر در گوش هم بخوانیم، بیشتر و بیشتر در واقعیت اجتماعی ما تحقق پیدا میکنند.

اعتماد شرط گفتگو نیست

وی افزود: اعتماد به معنی روانشناختی کلمه برخلاف تصور اولیه ما، شرط گفتگو نیست و معلوم نیست برای گفتگو خوب باشد، چون ممکن است سر از خود فریبی در اورد و ممکن است چشم و گوش ما را به پاره ای از واقعیات ببندد.

دکتر مجاهدی در ادامه گفت:خردگرایان نقاد که درباره ارزش اعتماد برای گفتگو بسیار گفتند، نوعی خوشبینی در کنار نوعی بدبینی تجویز میکنند، و معتقدند ما باید نسبت به نیت دیگری خوش بین باشیم و کنش های گفتاری آن را در حین گفتگو حمل بر سوء نیت او نکنیم، یعنی تا جایی که ممکن است این استراتژی را دائما و مکررا اعمال کنیم که هر رفتار گفتگویی که از طرف مقابل ما سر می زند ناشی از حسن نیت اوست حتی اگر صورت زبانی و بیانی مناسبی ندارد، حتی اگر ازارنده، اهانت امیز، پرخاشجویانه و گستاخانه است. حتی اگر با انچه ما مقدس می دانیم ناسازگار است و نوعی حریم شکنی در اوست.

ضرورت بدبینی معرفت شناختی

وی ادامه داد: باید رفتارها و گفتارهای فرد دیگر را چه در قالب گفتارهای زبانی و چه در غالب گفتارهای غیرزبانی حمل به صحت کنیم، منتهی حمل به صحت نیت طرف مقابل، یعنی دائما فرض ما این باشد که دیگری نیت سوئی ندارد ،او این را می گوید چون گمان می کند این بهترین چیزی است که میتوان گفت.فردی چنین می گوید به این دلیل که فکر میکند از طریق گفتن این سخن می تواند به حل این مساله کمک کند. قصد او توهین نیست، نیتش آزار دادن ما نیست.

مجاهدی افزود: اما همزمان باید نوعی بدبینی معرفت شناختی را همواره حفظ کنیم، بدبینی معرفت شناختی یعنی باید بکوشیم تا جایی که ممکن است آن سخن را نقد کنیم. نکته مهم اینکه ما باید نسبت به محتوی معرفتی انچه که فعلا درست میپنداریم و موضع موقت فعلی ماست بیش از محتوی سخن دیگران بدبین باشیم.

این بدبینی معرفت شناختی را باید از خودمان شروع کنیم، و البته درباره دیگری حفظ کنیم، بنابراین اعتماد اینجا به معنی همان خوش بینی انسان شناختی است که در حین گفتگو باید داشته باشیم.

به گفته وی؛ ما باید دائما به دیگری اعتماد کنیم. در نیت دیگری تردید نکنیم، و نیت او را بنا بر مضمون روایتی که از پیامبر اکرم به ما رسیده به چهل مهمل خیر حمل کنیم قبل از انکه به یک مهمل سوء یا شر حمل کرده باشیم.

همین ویژگی پیامبر بود که بعضاً سبب میشد بعضی از طعنه زنان به ایشان بگویند تو زودباوری و خوش خیالی و جواب قرآن این بود که این به نفع شماست.

ملکیان:راه گفتگو در  ایران بسته شده است

در ادامه این نشست استاد مصطفی ملکیان به اهمیت اعتماد از منظر اخلاقی پرداخت.

وی افزود: مقوله اعتماد که در کشور ما محل توجه نیست و چون محل توجه نیست راه گفتگو بسته شده است. "ماکس اوتو میگوید: «عمیق ترین خواستگاه فلسفه ی هر انسانی، خواستگاهی که کل فلسفه آن انسان را شکل میدهد و تغذیه میکند، این است که تا چه حد به انسان اعتماد دارد ». ما به میزان اعتمادی که به انسان ها داریم فلسفه مان شکل می گیرد و این در سایر نظرات فلسفی شما هم بسیار تاثیر دارد.

ملکیان با بیان اینکه اولین نکته ای که در بحث اعتماد خیلی باید به آن توجه کرد این است که دو چیز نباید باهم مخلوط شود گفت: یکی از این مقولات اعتماد است و دیگری قابلیت اعتماد. این دو کاملا متفاوت و جدا هستند. هر انسانی به لحاظ اخلاقی وظیفه دارد که قابل اعتماد باشد اما هر انسانی به لحاظ اخلاقی وظیفه دارد که اعتماد کند؟

ما وظیفه داریم که قابل اعتماد باشیم

وی ادامه داد: از همین جا میفهمیم که قابلیت اعتماد داستانی است بسیار متفاوت. همین طور که من به عنوان یک انسان اخلاقا وظیفه دارم که صادق باشم، وظیفه دارم که متواضع باشم، وظیفه دارم که منصف باشم وظیفه دارم که ادای امانت کنم نه خیانت درامانت، وظیفه دارم که وفای به عهد کنم نه عهد شکنی ، وظیفه دارم اهل شفقت به انسانها باشم و.. در کنار این وظایف اخلاقی یک وظیفه اخلاقی دیگر هم دارم و آن این است که من وظیفه دارم چنان زندگی کنم که قابل اعتماد باشم.

یادآوری می شود؛ هفتمین کنگره سالانه "گفت و گو" با موضوع گفتگو و اعتماد با سخنرانی استاد مصطفی ملکیان و دکتر محمد مهدی مجاهدی شنبه چهارم اسفند ماه ۹۷ در تالار ایوان شمس تهران برگزار شد.

 

عکس و متن: طیبه دالایی

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار