بررسی تولید محصول فرهنگی برای مخاطبان جهان اسلام درسال 2017/ بچه لوس هزینه‌زا و یارانه‌بری به نام فرهنگ !؟

به گزارش تابناک خراسان رضوی، در ابتدای این نشست که با موضوع "تولید محصول فرهنگی و مخاطب جهان اسلام" برگزار شد، حجت الاسلام الهی عضو گروه مطالعات فرهنگی این پژوهشکده گفت: اولین نشست پژوهشکده نوین شهر ثامن با موضوع "اولویت های راهبردی مشهد 2017" در ماه رمضان برگزار شد و این دومین نشست تخصصی در این زمینه است.

وی هدف از برگزاری این سلسله نشست ها را ایجاد یک نگاه راهبردی منسجم و موثر در برنامه ریزی های فرهنگی در خصوص این رویداد دانست و اظهار داشت: یکی از موضوعات بسیار مهم در این حوزه تولید محصولات فرهنگی در شهر مشهد با مخاطب فراوان از سراسر جهان اسلام است که اساس آن پیوند اقتصاد و فرهنگ می باشد.

فرهنگ را در زندگی اجتماعی خودمان تبدیل به یک بچه لوس کرده ایم
در ادامه این نشست مهدی فیروزان از فعالین باتجربه فرهنگی کشور گفت: کم و بیش همه ما بر روی اقتصاد فرهنگ فکر کرده ایم اما فرهنگ ما همچنان روی پای خود نمی تواند بایستد و از لحاظ مالی مستقل نشده است.
وی افزود: با توجه به قدمت و هویت تاریخی فرهنگ کشور، این مقوله همواره برای ما بسیار با ارزش بوده است که آهسته آهسته در قبال تربیت این فرزند تبدیل به والدینی شدیم که دست و پایمان در مقابل آن به لرزش افتاده و این فرهنگ را در زندگی اجتماعی خودمان تبدیل به یک بچه لوسه کرده ایم.
وی پس از آنکه از فرهنگ کنونی کشور با عنوان "بچه لوسه" یاد کرد، در توضیح این عبارت اذعان داشت: فرهنگ ما مانند بچه ای شده که همواره باید برای آن پول خرج کنیم و به آن یارانه اختصاص دهیم.
داماد امام موسی صدر ضمن بیان اینکه هزینه های فرهنگی کشور ایران در سال های گذشته خیلی بیشتر از سایر کشورها بوده است، اظهار داشت: رویکرد در کشور ما این بوده که فرهنگ باید حفظ شود و چون دارای قدوسیت شده  باید برایش خرج کنیم در صورتی که امروز مردم دنیا براساس مصلحت و سود، انتخاب های خود را انجام می دهند.
فیروزان ادامه داد: بر این اساس کالاها باید تقاضاساز باشند و اگر برای مردم سود نداشته باشند به غیر از یک عده خاص آن کالا را تهیه نخواهند کرد اما اگر سود مالی و منفعت اعتباری یا همان جلب توجه در میان باشد آن کالا مشتریان زیادی خواهد داشت.
مدیر موسسه کتاب شهر در توضیح کسب منفعت اعتباری بیان کرد: به طور مثال اگر یک خانم خانه دار نسبت به سایر زن های اطراف خود دانش بیشتری در آشپزی داشته باشد و بتواند غذاهای متفاوتی پخت کند مورد جلب توجه قرار می گیرد و این برای آن زن سود محسوب می شود.

یارانه دولتی به افزایش عرضه اختصاص پیدا کند
وی افزود: اقتصاد مبتنی بر انتخاب ما می باشد و انتخاب ما مبتنی بر سود است، لذا تولید کنندگان محصولات فرهنگی سعی دارند تا در معرفی کالای خود به مردم آورده های آن محصول برای مردم را به شکل پررنگ ذکر نمایند.
وی با ورود به بحث عرضه و تقاضا انتقاداتی را در این زمینه به سیستم مدیریت فرهنگی کشور وارد کرد و در این زمینه خاطر نشان ساخت: متاسفانه وزارت ارشاد در این سالها همواره برای افزایش عرضه گام برداشته نه تقاضا، به طور مثال کاغذ را نیم بها در اختیار ناشران دولتی قرار داده اما در نهایت کتاب های چاپ شده روی دست ناشران مانده است، حال اگر بودجه و یارانه دولتی به افزایش عرضه اختصاص پیدا کند این مشکلات نخواهد بود.
عضو هيات مديره مؤسسه فرهنگي تحقيقاتي امام موسي صدر با بیان اینکه وقتی دولت ها برای بزرگ کردن "بچه لوسه فرهنگ" راه را اشتباه می روند تنها به تولید می پردازند، این پرسش را مطرح نمود: آیا دولت نمی توانست با این همه امکانات و بودجه به جای تولید بیش از حد ناشر، از طریق ابزارهای نوین و دلبری های مختلف کتاب خوان تولید نماید؟
فیروزیان بیان داشت: امروز محصولات دیجیتال در تمامی حوزه های فرهنگی وارد شده است،این پدیده به طور مثال کتاب های سنتی را کاهش داده و بازار کتاب های الکترونیک را ایجاد کرده یا اینکه ضمن کاهش مراجعات مردمی به موزه ها، موزه های مجازی را شکل داده است.  
این مدیر فرهنگی اذعان داشت: با توجه به تبدیل محصولات فرهنگی به کالاهای دیجیتال این حوزه آسیب پذیر شده است.
فیروزیان با وورد به بحث برندینگ در اقتصاد فرهنگ، بیان کرد: انسان ها ذاتا به سمت کالاهی کیفی و متفاوت می روند زیرا ذات انسان کیفیت طلب است و در اینجا معنای برندینگ با این تعریف که آنچه را تو آرزومندی به تو می دهیم، معنی می یابد. بنابراین اقتصاد فرهنگ باید به دنبال ایجاد نیاز در خریدار یا همان بازارسازی باشد.
مدیر موسسه شهر کتاب ضمن بیان این نکته که دولت ها نباید در اقتصاد فرهنگ دخالت کنند، وظیفه دولت ها را سیاست گذاری و ایجاد تقاضا دانست و افزود: به طور خلاصه دولت ها باید وظیفه ارائه تسهیلات، حمایت و ایجاد مصرف کننده را انجام دهند و تولید باید بر عهده بخش خصوصی باشد لذا به طور خلاصه می توان گفت که سیاست گذاری، تحقیق و توسعه و بازارسازی سه وظیفه اصلی دولت ها در اقتصاد فرهنگ است.

نام مشهد می تواند یک قدوسیت به کالا بدهد
وی ضمن اشاره به موضوع مشهد 2017 گفت: باید کارشناسان نظر بدهند که چگونه می توان مشهد را به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام تبدیل به یک برند کرد و لازمه این کار شناختن تفاوت ها و مزیت های این شهر نسبت به سایر شهرهای اسلامی است.
این فعال فرهنگی ادامه داد: تصمیم سازان در فضای فرهنگی مشهد می توانند برای مخاطب مشهدی و غیر مشهدی بازارسازی نمایند و در این زمینه باید نیازهای این دو گروه را در نظر داشته باشیم، به ویژه باید دید چه کالایی از مشهد می تواند در خارج از این شهر نیازهای مخاطبین را برآورده کند.
فیروزان کالاهایی متناسب با فرهنگ شیعی را مناسب زائران مشهد الرضا دانست و تاکید کرد که کالاهایی که باید از مشهد صادر شوند تقریبا بیشتر باید با فرهنگ غیر شیعی و دیگر فرقه های اسلامی سازگار باشد.
داماد امام موسی صدر افزود: نام مشهد می تواند یک قدوسیت به کالا بدهد و نسبت به کالاهایی که تولید مشهد نیست برای خیلی ها دارای مزیت باشد.
وی خاطر نشان کرد: در مسیحیت مرکز هنرها و شمایل خود حضرت مسیح است اما در اسلام مرکزی ترین مولفه ای که باعث زایش هنر شده قرآن کریم می باشد که هنرهایی همچون خطاطی، ترتیل و قرائت از آن بیرون آمده که با توجه به اشتراک آنها در بین همه ملل اسلامی برای مشهد 2017 قابل سرمایه گزاری و توجه جدی است.
فیروزان ضمن ارائه پیشنهاد ایجاد برگزاری نمایشگاه هنرهای قرآنی و صنایع دستی در مشهد 2017، بیان کرد: اگر در این نمایشگاه تمامی هنرهای قرانی و صنایع دستی کشورهای مختلف مسلمان جمع آوری گردد، اقدامی پول ساز و منفعت آور ایجاد شده که همه ممالک اسلامی در آن مشارکت خواهند داشت و حتی این طرح برای شهرهای بعدی که آیسسکو آنها را پایتخت معنوی قرار میدهد مورد استفاده خواهد بود.
عضو هیات مدیره موسسه امام موسی صدر قرآن را محل راز و نیاز هنرمند مسلمان با خداوند معرفی کرد و اذعان داشت: عمده هنرهای ملل اسلامی با محوریت قرآن متبلور شده لذا می توان از این ظرفیت استفاده نمود.
این نظریه پرداز حوزه اقتصاد فرهنگ با بیان اینکه امروزه بیان غیرت دینی در کشورهای اسلامی بیش از گذشته نمایان است، خاطر نشان کرد: استفاده از هنر برای بیان هویت اسلامی بین مسلمان های کشورهای مختلف کارساز خواهد بود.
مدیر موسسه کتاب شهر افزود: ایجاد محیط های فرهنگی که نیازهای اعضای مختلف خانواده از دختر کوچک تا مادر خانواده را تامین نماید برای مشهد 2017 بسیار حائز اهمیت است تا در سیاحت و گردش خانواده های اسلامی برای رجوع به یک مکان، ایجاد وحدت رویه نماید.

اهمیت تصویر ذهن دیگران نسبت به شهر مشهد
در ادامه دکتر محمد سهیلی عضو شورای اسلامی شهر مشهد گفت: وظیفه فرهنگ خلق معنا است و در این راستا با توجه به کارکردهای رسانه سه رویکرد اصلی را تعریف می نماییم.
سهیلی ادامه داد: یک رویکرد بازنمایی است که در آن ترسیمی از هرآنچه که نشان دهنده وضعیت کنونی و سابقه ما است به نمایش در می آید اما سطح دوم تصویرسازی است که در آن یک تصویر تازه و عالی تر از آنچه هست را نشان میدهیم.
این عضو شورای اسلامی شهر مشهد بیان کرد: سطح سوم تولید یا خلق واقعیت است که سطح عمیق تری دارد.
وی خاطر نشان کرد: ایجاد یک نقطه نظر مشترک در چهارچوب معانی، رسیدن به تولید کالای تقاضاساز در حوزه فرهنگ و هنر و در نهایت ایجاد کانون های اقتصاد فرهنگ فرآیندی 4 مرحله است که باید اساسی شکل بگیرد.
سهیلی توجه به فضای مجازی را مهم دانست و در مثالی عینی بیان داشت: یکی از ایده هایی که برای نوع محصولات موزه دفاع مقدس مشهد در نظر گرفته شده است، نمایش آنها در فضای مجازی با استفاده از ابزار هنری است و پس از آن محصولات مورد استقبال در این فضا برای موزه انتخاب می شوند.
رئیس کمیسون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر مشهد ادامه داد: همه ما نسبت به تصویری که دیگران از ما در ذهن خود دارند حساس هستیم اما اگر این حساسیت به همان اندازه نسبت به تصویری که شهرمان در ذهن بقیه دارد برای ما مهم باشد امر مناسبی است در غیر این صورت تصویرسازی خوبی نخواهیم داشت.
این عضو شورای اسلامی شهر مشهد در پایان سخنان خود زمان باقی مانده تا آغاز رویداد مشهد 2017 را محدود دانست و گفت: در این زمان نمی توان کارهای خیلی اساسی انجام داد اما همین که بتوانیم با یک فرآیند اصولی به شکل صحیح کار را پیش ببریم می توان مشهد 2017 را نقطه عطفی برای یک شروع خوب دانست.

انتشار قرآن منسوب به دست حضرت علی (ع) در سال 2017
در ادامه جلسه علی ثابت نیا مدیر موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی اذعان داشت:توجه به تقاضا در عرضه محصول فرهنگی خیلی مهم است اما نحوه توزیع آن نیز مهم می باشد که در آن دچار مشکل هستیم.
وی ادامه داد: برخی از تولیدات فاخر فرهنگی برای مخاطب خاص هستند و نحوه توزیع آنها دچار مشکل است به طوریکه در مجوعه آفرینش های هنری آستان قدس زمانی قصد داشتیم تا دیگر تولید نکنیم زیرا اگر قرار باشد که محصولات به دست مخاطب نرسد و انبار شود یک خیانتی به نسل حال و آینده شده است.
ثابت نیا افزود: حدس ما این است که خیلی از این کتاب ها نه تنها نیاز امروز کشور است بلکه نیاز جهان اسلام نیز می باشد، به طور مثال انتشار مجموعه شاهکارهای هنری شامل پارچه های صفوی که روی ضریح و صندوق قبر حضرت انداخته می شده یا بسیاری از چیزهایی که دیده نشده را منتشر کرده ایم اما فضای سیستم توزیع کشور آنها را نمی پذیرد.
 مدیر موسسه مرکز آفرینش های هنری افزود: طبیعتا نباید ما در مشهد فقط به دنبال افتخار کردن به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام باشیم بلکه باید توانایی های خود را به جهان اسلام معرفی کنیم که لازمه آن تولید یک سری محصولات فاخر و جهان شمول است.
ثابت نیا خاطر نشان کرد: مرکز آفرینش های هنری آستان قدس رضوی در تلاش است تا در سال 2017 قرآن منسوب به دست حضرت علی (ع) را منتشر نماید.

سمفونی امام رضا (ع) برای سال 2017 سفارش داده شود
در ادامه سید جلال فیاضی عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر مشهد گفت: قطعا در سال 2017 باید یک سری محصولات فاخر برای مخاطبین خاص ارائه بدهیم اما یک بخش مهم جذب مخاطبین عام است.
وی افزود: مشهد در چندین مورد سوابق بسیار خوبی دارد که میتوان از این پتانسیل ها با حمایت دولت، بازارسازی و برندینگ از آنها بهره بالایی ببریم.
فیاضی در توضیح  گفته فوق، هنرهای تجسمی را یکی از ظرفیت های مهم شهر مشهد دانست و اساتید بزرگی همچون استاد اسپهبدی را به عنوان سرمایه معرفی کرد و اذعان داشت: می توان تا سال 2017 در حوزه هنرهای تجسمی محصولات خوبی را با توجه به نیازهای مخاطبان تولید نماییم.
وی پتانسیل شهر مشهد در حوزه سینما و سریال را بالا دانست و ادامه داد: با توجه با این پتانسیل می توان یک خیزشی در تولید فیلم سینمایی، تئاتر و سریال داشته باشیم.
فیاضی هنر سنگ تراشی را یکی دیگر از مزیت های نسبی شهر مشهد نسبت به سایر شهرها دانست و بیان کرد: متاسفانه بازار سنگ تراشی مشهد تعطیل شده که با احیای آن می توان از آن به عنوان یک برند برای شهر مشهد استفاده کرد.
رییس دانشگاه خبرنگاران مشهد ادامه داد:اگر بگوییم مشهد نقطه پیوند اسلامیت و ایرانیت است به هیچ وجه گزاف نگفتیم، ما امام رضا (ع) و فردوسی را به عنوان پدر شعر فارسی در کنار یکدیگر داریم.
عضو هیات رئیسه شورای شهر مشهد موسیقی اصیل ایرانی و مقامی را در استان خراسان صاحب جایگاه دانست و بیان کرد: در زمینه موسیقی کارهای زیادی می توان کرد که پیشنهاد می شود سمفونی امام رضا (ع) برای سال 2017 سفارش داده شود.
وی صنعت تولید بازی های رایانه ای و اپلیکیشن را در مشهد قوی دانست و ضمن تاکید بر استفاده از این ابزارها برای تولید محصولات فرهنگی هنری، افزود: در ارائه آثار فرهنگی هنری نباید فقط به ظواهر اسلامی توجه کرد بلکه می توان فرهنگ دینی و اسلامی را بدون ظواهر به صورت غیر مستقیم به مخاطب منتقل کرد.
وی اذعان داشت: متاسفانه شهر مشهد هنوز یک نماد زیبا از حرم امام رضا (ع) برای فروش به زائرین ندارد، این در حالی است که وقتی شما به پاریس می روید بعید است که یک ماکت برج ایفل نخرید زیرا در انواع مختلف آن را به شما ارائه میدهند.
فیاضی در پایان خاطر نشان کرد: اگر هنرهای شهر مشهد برای سال 2017  فعال شوند قطعا می توانند بعد از آن هم ادامه داشته باشند و چرخه حرکت آنها متوقف نخواهد شد.
لازم به ذکر است آقایان دکتر محمد سهیلی و مهندس سید جلال فیاضی از اعضای هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر مشهد، علی ثابت نیا مدیر موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی، خانم دکتر مهناز امیر پور استاد رشته جامعه شناسی، حمید صدر فرزند امام موسی صدر، دکتر حمید رضا محروقی مدیر پژوهشکده ثامن، دکتر خدایی معاون پژوهشی پژوهشکده ثامن، حسین کمیلی مسئول فرهنگسرای زیارت،  محمد جواد استادی و حجت الاسلام الهی از گروه مطالعات فرهنگی پژوهشکده ثامن و عابس قدسی از ناشران فعال کتاب از جمله حاضران در این جلسه بودند.