فقدان برنامه‌ریزی و مدیریت بازار از سوی مسئولان و نبود توجه کافی به خرید تضمینی محصولات تولیدی کشاورزان در استان اردبیل همانند سال‌های گذشته امسال نیز گریبانگیر زارعان و باغداران استان شد، در شمال استان و در منطقه مغان هزاران تن سیر تولیدی کشاورزان یا بسیار ارزان به فروش رسید و یا کشاورزان ترجیح دادند که آن را قبل از برداشت شخم زنند زیرا هزینه برداشت بسیار بیشتر از درآمد فروش بود.
گوجه‌فرنگی نیز که در مغان و مشگین‌شهر تولید می‌شود نیز سرنوشت مشابهی داشت، در حالی که کارخانه‌های رب محصول خود را به قیمت بالا عرضه می‌کنند، گوجه تولید منطقه به کمترین قیمت به فروش رسیده و بسیاری از شهروندان استان ترجبح دادند که با خرید محصول ارزان اقدام به تولید رب سنتی کنند و در این میان باز کشاورزان ضرر و زیان دیدند.
اما قصه پرغصه کشاورزان استان همچنان ادامه دارد و این بار قرعه به نام محصول سیب بعنوان یکی از مهمترین محصولات تولیدی شهرستان مشگین‌شهر افتاده است تا به فروش نرفتن و قیمت پایین آن خواب بر چشم باغداران حرام کند.
امسال به علت مساعد بودن شرایط آب و هوایی، میزان تولید باغات سیب استان اردبیل که بخش اعظم آنها در شهرستان مشگین‌شهر قرار دارد، افزایش یافت و پیش‌بینی می‌شود که حدود ۲۰۰ هزار تن محصول سیب از هفت هزار و ۷۰۰ هکتار باغ سیب استان برداشت شود.
با این حال، بخش زیادی از سیب تولید شده در استان اردبیل مازاد بر نیاز مصرف استان بوده و برای بازار محصول مازاد فکری نشده و به علت تولید انبوه محصول در استان‌های همجوار و محدود شدن شرایط برای صادرات، محصول تولیدی روی دست باغداران سیب‌کار استان اردبیل مانده است.
طی ماه‌های گذشته بالغ بر ۵۰ هزار تن محصول سیب استان از رقم "شکی" تولید و به بازار مصرف عرضه شد ولی در روزهای اخیر با تولید انبوه سیب پاییزه در اغلب مناطق کشور، قیمت این محصول کاهش یافته و به پایین‌تر از حد انتظار کشاورزان رسیده است.
با فرا رسیدن پاییز و فصل برداشت محصول سیب، باغداران استان به خصوص در شهرستان مشگین‌شهر در حالی اقدام به برداشت محصول کردند که روز به روز قیمت فروش محصول افت کرده و به صورت عمده به حدود ۱۰ هزار ریال برای هر کیلوگرم کاهش یافت.
باغداران چه می گویند؟
تعدادی از باغداران شهرستان مشگین‌شهر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، پایین بودن قیمت محصول سیب، نبود مشتری، افزایش هزینه‌های تولید و توقف صادرات را از جمله مشکلات خود ذکر کرده و از مسئولان خواستند تا برای خرید تضمینی محصول تولیدی و حمایت از خود اقدامی کنند.
یک باغدار مشگین‌شهری در گفت و گو با ایرنا وضعیت بازار سیب امسال را نامناسب توصیف کرد و گفت: محصول روی دست ما مانده و به علت قیمت پایین دیگر رغبتی برای چیدن محصول از درخت نداریم.
محسن رحمانی افزود: با این وضعیت قیمت و بازار، برداشت سیب به صرفه نیست و با ادامه این روند محصول روی درخت مانده و خواهد پوسید.
به گفته وی، هر روز قیمت جعبه سیب گران می‌شود و هر سبد سیب به قیمت ۵۰ هزار ریال، هر کیلو کاغذ به قیمت ۲۰۰ هزار ریال به باغداران عرضه می‌شود و هزینه برداشت محصول توسط هر کارگر نیز به روزانه بیش از یک میلیون ریال افزایش یافته و با این وضعیت، قیمت فروش محصول سیب هم بسیار کم بوده و دیگر تولید به صرفه نیست.
برخی از باغداران و کارشناسان نیز نبود صنایع تبدیلی و توقف صادرات را از جمله مشکلات منطقه ذکر کرده و آن را عامل هدر رفت سالانه محصول باغی خود از جمله سیب ذکر می‌کنند.
تولید انبوه محصول بدون بازار فروش؛ مشکلی که همچنان ادامه دارد
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل در مصاحبه با خبرنگار ایرنا، با اشاره به تولید حدود ۲۰۰ هزار تن محصول سیب در سال جاری در استان اردبیل گفت: سیب تولید شده در این استان مازاد بر نیاز مصرف استان بوده و باید برای محصول مازاد تولیدی فکری اساسی شود.
احمد شهریار مجموع مساحت باغات سیب استان را هفت هزار و ۷۰۰ هکتار اعلام و اضافه کرد: بخش عمده محصول تولید شده در استان پاییزه بوده و باید برای بازاریابی آن در داخل و خارج از کشور و نیز نگهداری و فرآوری محصول تولیدی فکری اساسی شود.
وی سیب قرمز و زرد لبنانی را مهمترین ارقام تولید محصول سیب در استان اردبیل اعلام کرد و گفت: بخش اعظمی از این محصول در شهرستان مشگین‌شهر تولید می‌شود و محصول سیب استان نیز از نظر کیفیت در جایگاه بالاتری قرار دارد.
شهریار بیان کرد: در ماه‌های گذشته بالغ بر ۵۰ هزار تن محصول سیب استان از رقم "شکی" تولید و به بازار مصرف عرضه شد ولی در روزهای اخیر با تولید انبوه در اغلب مناطق کشور، قیمت محصول به پایین‌تر از حد انتظار کشاورزان رسیده است.
وی با ضروری خواندن راه‌اندازی و احداث کارخانه‌های فرآوری از جمله احداث واحدهای تولید کنسانتره، آبمیوه، پوره، مارمالاد، لواشک، میوه خشک و کمپوت در استان اردبیل افزود: در زمینه بسته‌بندی و سورتینگ نیز مشکل زیادی داریم و به علت مجموعه این عوامل، سیب تولیدی استان در زمینه صادرات نیز چندان توان رقابت و جاذبه برای خریداران ندارد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اضافه کرد: در مرحله بعد از تولید نیز مشکلاتی در مرحله برداشت تا عرضه به مشتری وجود دارد به طوری که هنگام برداشت و بسته‌بندی و نیز موقع نگهداری در سردخانه، محصول تولید شده آسیب دیده و در نهایت در چرخه رقابت صادراتی جای خود را به رقبا واگذار می‌کند.
وی مجموع ظرفیت نگهداری سردخانه‌های استان اردبیل را ۸۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: همه محصول را در سردخانه‌های استان نمی‌توان نگهداری و انبار کرد و ضروری است که بخش بازرگانی استان برای صادرات محصول به سایر مناطق کشور و خارج، برنامه اساسی تدارک ببیند.
شهریار اضافه کرد: پیش از این، بخشی از محصول تولید شده سیب استان اردبیل به کشور عراق صادر می‌شد ولی از سال جاری با اعمال تعرفه بالا، صادرات دیگر مقرون به صرفه نیست و باید از طریق رایزنی با مقامات عراق، نسبت به کاهش، تعدیل و یا برداشتن تعرفه اقدام شود.
وی تاکید کرد: خرید تضمینی محصول سیب انجام نمی‌شود ولی اتحادیه‌های تعاونی روستایی با هدف تامین و توزیع سیب در شب عید، مقدار محدودی محصول خریداری کرده و در انبار و سردخانه ذخیره می‌کنند و سعی ما این است که این خرید از محل سیب تولیدی خود استان انجام شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل اضافه کرد: ۲۰ تا ۲۵ محصولات باغی به صورت بادریز، زیردرختی و کرم خورده بوده و به صورت ضایعات جمع آوری و دپو می شود و اغلب همین سیب، در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها به عنوان محصول نهایی باغداران مورد قضاوت قرار می گیرد.
مشکلات سیب‌کاران از زبان فرماندار شهرستان مشگین‌شهر
فرماندار شهرستان مشگین‌شهر گفت که با هماهنگی و مشارکت باغداران منطقه، قیمت حمایتی هر کیلوگرم سیب ۲۴ هزار ریال تعیین و ابلاغ شده و هم اکنون در بازار نیز هر کیلوگرم محصول به قیمت ۲۵ تا ۳۰ هزار ریال خرید و فروش می‌شود.
اکبر صمدی درباره صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات باغی در منطقه افزود: هم‌اکنون هفت واحد سردخانه به ظرفیت ۳۰ هزار تن، یک کارخانه آبمیوه و یک کارخانه تولید پوره سیب در شهرستان مشگین‌شهر فعال است ولی این تعداد واحد فرآوری، تکافوی نیاز منطقه نیست.
وی سیب مشگین‌شهر را به لحاظ کیفیت محصول در سطح کشور یک برند خواند و گفت: سیب مشگین‌شهر یکی از بهترین و ممتازترین محصولات تولیدی در سطح کشور به شمار می‌رود و همواره مشتریان زیادی دارد.
وی تاکید کرد: قیمت سیب مشگین‌شهر با توجه به کیفیت و برند آن باید منصفانه باشد تا رضایت کشاورزان را تامین کند.
فرماندار مشگین‌شهر اضافه کرد: با مدیرکل سازمان جهاد کشاورزی استان و دستگاه‌های مربوطه جلسات متعددی برگزار شده تا دغدغه باغداران سیب کار مشگین‌شهر رفع شود.
ورود رئیس کل دادگستری استان اردبیل به موضوع قیمت پایین محصولات کشاورزی استان
رئیس کل دادگستری استان اردبیل نیز در جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، پایمال شدن محصولات کشاورزی استان به دلیل نبود بازار فروش و صنایع تبدیلی را نگران کننده خواند و گفت: باید مسئولان برای حل این مساله اهتمام جدی داشته باشند.
ناصر عتباتی افزود: به دلیل نبود بازار مناسب فروش، یک روز محصول سیب‌زمینی در دست کشاورز می‌ماند، یک روز سیر فاسد می‌شود و یک روز هم درختان سیب از سوی کشاورزان بریده می‌شود و لازم است که باید مسئولان مربوطه به این مشکل رسیدگی کنند.
وی دلیل اصلی فاسد شدن محصولات کشاورزی استان را نبود بازار و صنایع تبدیلی دانست و برای رفع این مشکل خواستار ایجاد صنایع تبدیلی با فناوری روز و مدرن شد.
رئیس کل دادگستری استان اردبیل همچنین خواستار ترویج الگوی کشت از سوی مسئولان کشاورزی استان شد و گفت: در وضعیت کنونی هر کشاورزی هر محصولی دلش بخواهد، می‌کارد و در موقع برداشت و فروش نیز همه متضرر می‌شوند.
وی اظهار کرد: این استان یکی از مناطق مستعد کشاورزی کشور بوده و کشاورزی نیز پایه و اساس اقتصاد منطقه به شمار می‌رود و از این رو باید برنامه‌ریزی دقیقی برای راه‌اندازی صنایع تبدیلی و حمایت از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی در ایجاد این صنایع شود.
تلاش‌ها و رایزنی نماینده مشگین‌شهر برای حل مشکلات سیب کاران
رئیس مجمع نمایندگان استان و نماینده مردم مشگین‌شهر در مجلس شورای اسلامی نیز در روزهای اخیر در رایزنی با وزارت صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی تلاش داشته تا مشکلات سیب کاران منطقه را حل کند.
ولی ملکی در جلسه مشترک بررسی مشکلات باغداران با رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل گفت: سودآوری بخش کشاورزی این استان در گرو صادرات و فرآوری محصول بوده و برای رفع مشکلات این بخش باید تلاش شود.
وی افزود: همه در قبال تولیدکنندگان مسئولیت دارند و رفع مشکلات فراوان در حوزه کشاورزی استان و تنگناهای پیش روی این صنایع نیازمند توجه است.
وی اظهار کرد: در زمینه تولیدات کشاورزی بویژه محصولات باغی استان توجه به ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی و انجام عملیات استاندارد بعد از برداشت از قبیل سورتینگ، بسته بندی، نصب برچسب و سایر فعالیت‌های مورد نیاز بازارهای جهانی هدف باید با جدیت مورد توجه قرار گیرد.
ملکی افزود: در روزهای گذشته پایین آمدن قیمت محصول سیب منطقه مشکلاتی برای باغداران ایجاد کرده که موضوع از طریق مبادی ذیربط در حال پیگیری اسست و از وزیر صنعت، معندن و تجارت درخواست شده که در اسرع وقت برای صادرات و خروج سیب‌های برداشت شده اقدامات اساسی انجام دهد.
وی با اشاره به وضع تعرفه بالای گمرکی توسط دولت عراق برای محصولات کشاورزی ایران گفت: این موضوع صادرات به عراق به خصوص صادرات سیب مشگین‌شهر را تحت الشعاع قرار داده ولی پیگیر حل این مشکل هستیم.
وی اضافه کرد: در این زمینه چندین تذکر به وزیر جهاد کشاورزی و وزیر اقتصاد داده شده و روز گذشته نیز در ملاقات حضوری با وزیر صنعت، معدن و تجارت تعجیل در حل مشکل تعرفه و صادرات محصولات کشاورزی و جبران خسارات وارده به باغداران پیگیری شد.
نماینده مشگین‌شهر ادامه داد: وزیر صنعت، معدن و تجارت در این جلسه قول داد که طی تماس تلفنی با وزیر اقتصاد عراق، پیگیر حل مشکل تعرفه گمرکی و ژاد شدن صادرات محصول باشد که اگر این اتفاق بیفتد، قیمت محصول سیب افزایش خواهد یافت.
وی همچنین بیان کرد: در خلال جلسه با وزیر صنعت، معدن و تجارت، طی تماس تلفنی با وزیر جهاد کشاورزی، وضعیت حاد باغداران مشگین‌شهری را گوشزد کرده و خواستار حل هر چه سریع‌تر مشکل پیش آمده و ارائه راهکار مناسب در این خصوص شدیم.
گزارش: حسن فاخری