تابناک رضوی: مؤسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی اقدام به برگزاری کارگاه های آموزشی با تمرکز بر جشنواره عکاسی خانه دوست نموده است. عصر پنج شنبه 18 مهر ماه، کارگاه آموزشی با عنوان «کلیشه ضد کلیشه» در سالن نگارخانه رضوان برگزار شد. در این کارگاه، کیارنگ علایی در میان علاقه مندان به هنر عکاسی، نکات و مواردی قابل تأمل را برای حاضرین، جهت شرکت در جشنواره ها یادآور شد. او اشاره ی کوتاهی به جایگاه داوران و وظایف شرکت کنندگان نمود و گفت:«قرار نیست وکیل مدافع کسی باشیم چه داوران و چه شرکت کنندگان. به طور کلی مسأله انتخاب چالش برانگیز است. از یک سو داوری ها نسبی هستند و شرایط خاصی را ایجاب می کنند و از سوی دیگر مخاطب با ارسال عکس نباید خود را دارای حق بداند.»
زیر سایه ی ابرها
«ما در دورانی هستیم که جشنواره ها بیشترین حد فعالیت خود را دارند. در دو یا سه دهه قبل، جشنواره ها انگشت شمار و یک شکل بودند.» علایی، بالای سر جشنواره ها ابری را متصور شد که :«با فرهنگ و فرهنگ سازی ارتباط دارند. نقش های بزرگی را در هر برهه ی زمان ایفا می کنند. دستمایه خوبی برای پژوهش هستند. به دلیل وجود جایزه ها، باعث رقابت می شوند. برای شرکت کننده ها رزومه ایجاد می کنند. موفقیت در جشنواره نوعی منبع قدرت تلقی شده و بر تجربه می افزاید. مسیری برای هدف هستند که هر عکاس ناگزیر از شرکت در جشنواره ها و بالطبع کسب شهرت است. کسب درآمد از طریق جشنواره، دغدغه ای برای امرار معاش شده است.»
خصیصه ها
در اکثر جشنواره ها کسانی حائز رتبه می شوند که نه کتاب دارند و نه مقاله. کیارنگ علایی با اشاره به اینکه پسوند اشتباه عکاس جشنواره
موفقیت در جشنواره نوعی منبع قدرت تلقی شده و بر تجربه می افزاید. مسیری برای هدف هستند که هر عکاس ناگزیر از شرکت در جشنواره ها و بالطبع کسب شهرت است.
ای و عکس جشنواره ای، همردیف با عکس اینستاگرامی است، خصیصه های جشنواره ها را اینگونه برشمرد:« جشنواره ها جزیره ای عمل می کنند و محدود به قواعد خود و مخاطب های خود هستند. شرکت در جشنواره، معیار کلی برای ارزیابی سطح هنری یک شرکت کننده نیستند. تولید عکس فضای ارزانی است که میوه های جشنواره ها را تأمین می کند، بنابر این برگزاری جشنواره امری بی دردسر با کمترین هزینه است که استقبال زیاد از آن نیز، چنین روندی را توجیه پذیر کرده است. موضوع جشنواره ها بسیار پرتکرار هستند که موجب ابتذال شده و به سمت کلیشه می روند. جشنواره ها در ایران با همان سرعتی که شکل می گیرند، به سمت تعطیلی رفته و تعطیلی رفتاری قابل انتظار است. معرفی تثبیت شده ای نداشته و در هر دوره به یک شکل برگزار می شوند.»
حلقه معیوب
بسیاری از کسانی که مخالف جشنواره ها هستند با جشنواره مطرح شدند. در کنار مخالفان، منتقدان به جشنواره ها، خودشان جزوی از حلقه معیوب برگزاری جشنواره ها با افت کیفی هستند. از نظر علایی، جشنواره ها و مسائلی جانبی آن ها در یک حلقه معیوب گیر افتاده اند که برخی از موارد آن عبارتند از:«یک، آموزش معیوب که معلم و مربی به جز تدریس، فعالیت دیگری ندارد. ساده ترین تکنیک ها در دروس پایه نادیده گرفته می شوند. کتاب های آموزش پایه اندک و انگشت شمار هستند. این وضعیت موجب تقسیم بندی هنرستان ها از نظر آثار ارسال شده است. در دانشگاه ها، پدیده عجیب این است که هنرجو با گذراندن هر درس با هر استاد در ترم بعد باید Reset شود. گرایش معلم در دانشجو دیده می شود، که البته مقصر معلم است. تأثیرگذاری بخش اجتناب ناپذیر آموزش است اما کپی کار، چیز دیگری است. انتقال
تولید عکس فضای ارزانی است که میوه های جشنواره ها را تأمین می کند، بنابر این برگزاری جشنواره امری بی دردسر با کمترین هزینه است که استقبال زیاد از آن نیز، چنین روندی را توجیه پذیر کرده است.
رویکرد معلم، شیوه ای ضربه زننده است.» در کنار بخش آموزش، رتبه های سال های قبل در جشنواره، فضای مجازی، نمایشگاه های موفق در طول سال، فرایند زیستی و تربیتی افراد، گالری ها و مناسبات حرفه ای، کیوریتور ها و نگاه عکاسانه، از دیگر مواردی از حلقه معیوب در جشنواره ها بود که علایی هر یک را به اختصار شرح داد.
کلیشه و ضد کلیشه
عکس کلیشه ای چیست؟ ثبتی تکراری با پیامی مشابه عکس های قبلی است که نه تنها در مخاطب قدرت نفوذ نداشته بلکه به دلیل ترس از دست دادن مخاطب بیش از اندازه عمومی شده و مخاطب خاصی هم ندارد. نمونه عکس های کلیشه ای از دوره های قبلی جشنواره خانه دوست توسط علایی نمایش داده شد که به دلیل موارد زیر رد شده بودند:
عکاسی از انعکاس چیزی در عینک که عکاس می خواهد از متد غافلگیرانه استفاده کند.
استفاده از ساده ترین آیکون ها برای رساندن مفهوم مانند تابلو
عکاسی از پنجره هواپیما برای نشان دادن هیجان پرواز
عکاسی از غروب
شیشه های خیس و باران خورده
استفاده از یونیفرم هایی که پیامی را با خود به همراه دارند، مانند رفته گرها
دستمایه کردن روح زلال کودک در عکس
تعریف او از عکس های ضد کلیشه همراه با نمایش نمونه های برگزیده اینگونه بود که: « باید به جای کلیات به جزئیات اهمیت داد. از آنجا که قراردادهای زیبایی بالاخره مصرف و تمام می شوند باید رویکرد غیرمعمول را لحاظ کرده و برای اصول و معیار زیبایی شناسی جایگزینی مناسب انتخاب نمود. برخلاف سنت زیبایی شناسانه حاکم، عکاسی کردن موجب خروج از کلیشه می شود. خلاقیت و بداعت داشتن فاکتوری فردی و خاص است و در نهایت توجه به فرم نیز عکس را از کلیشه بودن نجات می دهد.»
