صدیق آفرین، کارشناس ارشد زمین شناسی و مهندسی رسوب شناسی در گفت وگو با پایگاه محلی چهاربهاران، گفت: روز جمعه 22 فروردین سال جاری صیادان منطقه رمین و بریس در هنگام صیادی مشاهده می کنند که در فاصله حدود 5 کیلومتری از ساحل لکه بزرگ سفید رنگی در داخل آب دریا نمایان شده است.
وی افزود: وقتی که به نزدیک این لکه سفید می روند مشاهده می کنند که از داخل آب دریا آب گل آلوده به صورت خروشان اما با انرژی متوسط در حال خارج شدن می باشد و به گفته برخی از صیادان بوی خاصی نیز در آن نزدیکی استشمام شده است.
وی ادامه داد: در چند فیلم کوتاه که به صورت نه چندان حرفه ای توسط صیادان ضبط شده این موضوع به خوبی مشخص است که جریان آب گل آلود از داخل دریا به سمت سطح آب در حال بیرون آمدن است.
وی بیان کرد: پس از بررسی ویدیو های کوتاه ضبط شده، ابتدا باید محل وقوع این پدیده را مشخص میکردم تا بر اساس شواهد زمین ساختی و سازندهای زمین شناسی و جنس بستر و رسوبات آن ناحیه، منشا این پدیده را بصورت اولیه حدس می زدیم که شروع کردم به تماس گرفتن با صیادان و نهایتاً توانستم با چند نفر که خودشان مستقیماً این ماجرا را دیده بودند صحبت کنم و از مجموع بررسی و تحقیقات میدانی میتوانم موارد ذیل شرح دهم.
این کارشناس ارشد زمین شناسی تصریح کرد: جوشش ناگهانی چشمه های آب شیرین در بستر دریا (یا همان جریان های SGD) که مخففSubmarine Groundwater Discharge می باشد که زبان ساده جریان های آب زیر زمینی در مناطق ساحلی و به دلیل اینکه شیب به طرف دریا است،این جریان های زیر زمینی به سمت دریا حرکت کرده و در بخش هایی در زیر دریا که ضخامت بستر کم است و یا در آن محل شکستگی هایی وجود دارد، آب شیرین از بستر دریا خارج و به دلیل اختلاف در وزن حجمی به سمت بالا حرکت می کند.
وی گفت: گاهی این خروج آب شیرین از بستر دریا می تواند بصورت ناگهانی (انفجاری) و گاهی آرام آرام و گل آلود باشد چون این آب از لایه ها و رسوبات گلی عبور کرده، به صورت آب شیری رنگی خارج می شود.
وی اذعان کرد: در توضیح این قسمت میتوان گفت؛ با عنایت به محل وقوع این پدیده زمین شناسی دریایی (خروج آب گل آلوده از بستر دریا) در نزدیکی سواحل بریس قدیم و با توجه شیب منطقه، احتمال دارد بارش های اخیر در منطقه سرباز، دشتیاری و سیلاب اخیر به وقوع پیوسته و خلاصه سال های اخیر که میزان نزولات جویی بیشتر بوده موجب افزایش سطح سفره های آب زیرزمینی حوزه نگور شده است.
وی بیان کرد: در پی این وقوع این مسأله از طریق لایه آهکی کوه های مریخی که از جنس آهک هستند و خوردگی آنها باعث عبور زیر زمینی این منابع آبی از سمت بالا دست به سمت حوزه دریا شده و در این محل به دلیل نازک بودن بستر دریا به بیرون راه یافته و به دلیل اینکه این سفره زیر زمینی خیلی بزرگ نیست این پدیده موقتی بوده و خیلی زود پس از یک یا چند روز به اتمام می رسد.
آفرین اظهار کرد: همانطور که در اخبار و شبکه ها و سایت های مختلف گفته شده در امتداد سواحل دریای عمان در بخش ایرانی حدودا از میناب به سمت حوزه کشور پاکستان در فاصله 100 کیلومتری از ساحل یک گل طولی و بسیار بزرگ و بسیار فعال به نام گسل مکران وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: این گسل بر اساس شواهد زمین شناسی محل فرورانش صفحه زمین ساختی عربی به زیر صفحه ایرانی است که همین حرکت تکتونیکی زمین موجب پیداش آتشفشان های بزمان، تفتان و سلطان (پاکستان) شده؛ در محل این گسل پوسته اقیانوسی سالانه حدود 3 سانتیمتر خورد شده و به زیر پوسته قاره ای می رود و گاهاً این حرکات تکتونیکی در زمان های بلند اتفاق می افتند و موجب ذخیره انرژی در محل گسل ها می شود.
وی ادامه داد: در خصوص گسل مکران با توجه به اینکه از یک سمت صفحه عربی با فشار بسیار بالا به سمت مکران در حال حرکت است و از سمت دیگر در شمال مکران صفحه بسیار محکم لوت قرارداد و باعث میشود که صفحه مکران تحت تنش و فشار بالایی قرار گیرد و بصورت چین خورده و دارای آتش فشان هایی به موازات امتداد گسل باشد.
این کارشناس همچنین تصریح کرد: مطالعات و تحقیقات نشان داده اند هر چند صد سال یک زلزله بسیار بزرگ در محل این گسل اتفاق می افتد و موجب پیدایش سونامی های بزرگی می شود که کل سواحل شمالی دریای عمان و بخش هایی از سواحل کشور پاکستان را تحت تاثیر قرار می دهد؛ طبق تحقیقات آخرین زلزله و سونامی در سال 1945 در اثر حرکت گسل شیب لغزان مکران بوجود آمده است و این احتمال بسیار بالا است که هر گونه زلزله ای در این محل موجب ایجاد سونامی های بزرگی شود.
وی افزود: چنانچه از محل خروج آب در بریس اگر همراه با آب گل آلود گاز هم خارج شده باشد نشان دهنده پیش حرکات آهسته گسل مکران بوده که در آینده ای نزدیک حرکت بزرگی انجام خواهد شد که باعث زلزله و سونامی شود و باید در این بررسی های میدانی و تخصصی بیشتری صورت گیرد و پیدایش نشانه های این امر تصمیمات مدیریتی شهرهای ساحلی بر پایه سونامی خیز بودن شهرها گرفته شود.
آفرین یاد اور شد: احتمال دیگر، ربط دادن این آب گل آلود به گل فشان ها واقع در خشکی است که این امر هم خیلی خارج از واقعیت نیست، چرا که در شرق چابهار در روستای سند یک گلفشان فعال است که احتمال دارد این پدیده به مجراهای این گل فشان ارتباط داشته باشد و یا اینکه بارش های اخیر مسیر مجراهای گل فشان را تحت تاثیر قرار داده و این امر اتفاق افتاده است؛ در سمت غرب هم گل فشان بندر تنگ وجود دارد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: به اعتقاد بنده این پدیده بیشتر تاثیر گل فشان است و فعال شدن گل فشان های منطقه هم خیلی بی ربط به فعال شدن گسل های منطقه نیست.