نفوذ دین در فضاهای اجتماعی از مسیر پذیرش تحول نسلی
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با تاکید بر لزوم جدی گرفتن اصل تحول نسلی از سوی علمای حوزه، گفت: راه نفوذ دادن دین به فضاهای اجتماعی در این صورت باز می‌شود.
آیت الله احمد مبلغی در سخنانی به مناسب آغاز سال جدید در جمع کارکنان مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: طبیعت در زمان نو شدن، می تواند مبداء الهامی برای انسان باشد تا خود را از یک وضعیت ایستا و رو به فسیل شدن و درجا زدن برهاند و به سمت نوگرایی و نوسازی سوق دهد.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به کلام امام علی (ع) که فرمود: «ولا تخلّقوا أولادکم بأخلاقکم، فإنّهم خلقوا لِزَمانِ غیر زمانکم»، گفت: یکی از اشکالات نهفته در نگاه های تربیتی و اجتماعی ما این است که تربیت دینی را بر روی ریل نوگرایی و نوسازی تعریف و بنا نکرده ایم؛ درحالی که اسلام به این دو خیلی بها داده است.
*توجه به "سنت الهی نوشوندگی نسلی" در چارچوب حفط سنت های رفتاری
آیت الله مبلغی با بیان اینکه مقصود از نوگرایی پشت پا زدن به سنت ها نیست، گفت: اگر سنت های ارزشی نفی شوند، نه تنها سنگ روی سنگ بند نمی شود بلکه دین، خود انسان و فطرت او به مخاطره می افتد و شخصیت افراد، مذبذب و جامعه انسانی دچار از هم گسیختگی خواهد شد.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: وقتی بحث نوسازی و نوگرایی در اسلام مطرح می شود منظور این است که نوشدن نسل ها یک سنت الهی در هستی است که لازم است به اقتضائات آن در چارچوبی متشکل از التزام به معیارها و سنت های رفتاری و دو اصل نوگرایی و نوسازی عمل کنیم.
آیت الله مبلغی ادامه داد: یکی از اندیشه های کلان دین اسلام که به شدت مهمل گذاشته شده، توجه به نو شدن نسل ها به عنوان یک امر انسانی واقع در متن جامعه در طول تاریخ است.
*مخاطرات بی توجهی به تحولات نسلی
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به مخاطرات بی توجهی به تحول نسلی بیان داشت: یکی از خطرات عدم توجه به تحول نسلی، گسست هایی است که بین نسل ها ایجاد می شود و این گسست ها از گسل های زلزله برای جامعه خطرناک تر، سخت تر و ویرانگر تر است.
آیت الله مبلغی خاطرنشان کرد: اگر گسست نسلی خدای نخواسته رخ دهد بخشی از تعالیم دین و میراث در آن فرو می رود.
*عوامل اصلی گسست نسلی
وی با بیان اینکه مهمترین عامل اساسی و قوی گسست نسلی، عدم ایجاد ارتباط بین نسل های قدیم و جدید می باشد، گفت: عدم ارتباط بین نسل ها گاهی به خاطر این است که نسل قدیم بر وضعیتی که بنا به اقتضائات زمانه شکل گرفته، مقاومت می کند و در مواردی نیز قصد تحمیل کردن آن را بر نسل جدید دارد.
آیت الله مبلغی ادامه داد: اگر نسل قدیم بخواهد بر خلاف واقعیت و مسیر، امری را تحمیل کند به خود، دین و نسل جدید ضربه می زند و این سه خطر وجود دارد.
وی گفت: علت بروز این سه خطر این است که ما به نو شدن نسل ها، اقتضائات نسل های نوشده و شرایط حاصل از این اقتضائات که زمانه برای نسل های جدید پیش می آورد، بی توجهی کرده ایم.
مبلغی ادامه داد: نوشوندگی نسلی به تحول در نیازها و شیوه ها می انجامد و تحول در نیازها و شیوه ها به تحول در شرایط و ساختار اجتماعی می انجامد و نسل های جدید را وارد فازهای جدید می کند.
وی خاطرنشان کرد: بی توجهی به یک واقعیت اجتماعی و سنت الهی(نوشدن نسل ها) باعث می شود که ما در یک مسیر خلاف حرکت کنیم، در حالی که حضرت امام علی (ع) ما را از آن برحذر داشته اند.
*رسالت حوزه در زمینه تحولات نسلی
آیت الله مبلغی با بیان این که اصل تحول نسلی را علمای حوزه خیلی جدی بگیرند، گفت: راه نفوذ دادن دین به فضاهای اجتماعی در این صورت باز می شود.
وی افزود: اگر خدای ناکرده به این امر مهم و سنت الهی بی توجهی کنیم، هرچند نیتمان خیرخواهانه و دلسوزانه است، حضور فعالی برای دین در جامعه رخ نمی دهد بلکه فراتر ضربه های هولناکی به آن وارد خواهد شد.
*نیازمندی شناخت موضوع تحول نسلی به مطالعه و تخصص
آیت الله مبلغی خاطرنشان کرد: البته بحث تحول نسلی بحث های بسیار پیچده ای دارد که باید ماهیت این تحولات نسلی را شناخت که آیا این نسل است که حوادث جدید را می سازد یا اینکه نسل جدید خود در بستر یک تحول جدید برساخته می شود؟ یا اینکه رابطه آنها دو طرفی است که هم نسل جدید بر زمان تاثیر می گذارد و هم زمانه بر نسل جدید.
وی گفت: یک محور مطالعه این است که ما تحول نسلی را به شکل دقیق از حیث جامعه شناسی و روانشناسی بررسی کنیم و اقتضائات این تحول نسلی را شناسایی و گسست نسلی را نیز تعریف کنیم و سراغ دین بیاییم که دین برای پدیده گسست نسلی چه آموزه ها و برنامه هایی دارد؟ برای تحول و بحران گسست نسلی هم چه برنامه ای دارد؟
آیت الله مبلغی بیان داشت: متاسفانه ما گاهی بی توجه به این مساله هستیم و تنها با راه خود در ارتباط هستیم و صرفا بر معرفی دین بدون توجه به مخاطب و شرائط تحول یافته آن پافشاری می کنیم و نتیجه این می شود که گاه هر چه کوشش ما بیشتر شود دوری نسل ما از دین بیشتر می شود.
استاد حوزه های علمیه قم گفت: اگر حوزه علمیه فقط روی همین تحول نسلی مطالعه کند نسل های جدید را درمی یابد وگرنه نسل جدید در راهی خواهد افتاد که از خلأ حضور معنادار ما تاثیر می پذیرد.
* قانونگذاری و اقتضائات نسلی
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: مرکز تحقیقات باید مسائل مربوط به تحولات نسلی را از نظر حقوقی بررسی و نیازهای برآمده از اقتضائات نسلی را تبدیل به مساله های حقوقی یا مواد قانونی کند.
مبلغی ادامه داد: ما باید نیازهای نسل جدید که برای نسل قدیم دیده نمی شود را شناسایی و آنها را تبدیل به مساله های فقهی و حقوقی کنیم و روی میز مطالعات فقهی، حقوقی و تقنینی قرار دهیم و در جامعه حوزوی، دانشگاهی و مجلس مطرح کنیم.
وی گفت: ما نباید معطل باشیم که 10 یا 20 سال بگذرد و یک مساله، جای دیگر مطرح شود و بعد ما برویم آن مساله را بگیریم و به صورت دیرهنگام، به فکر تزریق نوشدارو به سهراب بعد از مرگ او باشیم.
وی گفت: گاهی این اقتضائات نسلی مربوط به خود محتوای قانون است که باید وضع شود و گاه به ابعاد آن مربوط می گردد که باید به قانون اضافه شود.
آیت الله مبلغی خاطرنشان کرد: در ارتباط با قانون باید یک نوع همجانبه گرایی را در وضع قوانین به تناسب وضعیت های نسلی در نظر بگیریم، نسل های امروزی مجموعه ای و کلکسیونی شدند و اینگونه نیست که معطل یک بعد از ابعاد زندگی بمانند.
وی ادامه داد: ما به صورت مجموعه ای باید طراوت و نگاه همه جانبه نسل ها را به مسائل ببینیم و نیازهای تجمیع شده انسان ها و نسل های جدید را در ارتباط با پدیده های اجتماعی مورد توجه قرار دهیم.
• توجه به تحولات نسلی در زیارتگاهها
آیت الله مبلغی به عنوان نمونه گفت: در قدیم مساله زیارت اینگونه نبود، زیارت امروزه باید خیلی از راه حل های اسلام را برای تامین نیازهای نسل امروز نمایندگی کند.
وی ادامه داد: نسل امروز به معلومات و اطلاعات فوری و لحظه ای نیاز دارد، آیا فضاهای زیارتگاهی ما می تواند این تجهیز به موقع را برای نسل جدید داشته باشد؟ نسل جدید دنبال یک گردش امروزی است آیا زیارتگاه های ما می تواند این فضا را ایجاد کنند که هم آن قداست و معنویت و خدا در آن باشد و هم نیاز این نسل ها برآورده شود؟ و این دو به هم برسند؟
وی بیان داشت: نسل جدید دنبال این است به آخرین تحلیل ها و ادبیات ویژه زمان خود دست پیدا کند، آیا امروز زیارت ها و زیارتگاه های ما این کار را می کنند؟ آیا آنها با نسل جدید رابطه برقرار می کنند؟ آیا سخنرانان در صحن های این زیارتگاه ها با ادبیات این نسل ها و ناظر به نیازهای آنان سخن می گویند؟
آیت الله مبلغی ادامه داد: باید در یک نگاه تخصصی و نه شتابزده نسل ها را با مجموعه نیازهای آنها شناخت و در جهت رفع این نیازها گام برداشت و نباید آنها را از دست بدهیم.