حجت الاسلام و المسلمین محمدتقی خلجی
خلجی تصریح کرد: یکی از امتیازات جامعه دینی همین اخلاق است. جامعه دینی باید یک جامعه اخلاقی باشد و اگر اخلاق در جامعه‌ای نباشد آن جامعه دینی نیست.
حجت الاسلام و المسلمین محمدتقی خلجی، پژوهشگر دینی رواج اخلاق را مهمترین فلسفه بعثت انبیاء دانست و گفت جامعه امروز ما به دلیل دور ماندن از تعالیم بعثت دچار فروپاشی اخلاقی شده است.
خلجی درباره فلسفه بعثت گفت: قرآن کریم فلسفه بعثت همه پیامبران را به روشنی در آیه ۱۶۴ سوره آل عمران بیان کرده و می‌فرماید: لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ. خداوند این منت را بر همه انسان‌ها دارد، اما چون مومنان از این نعمت استفاده می‌کنند در این آیه به آنان اشاره شده است.
وی افزود: خداوند نعمت‌های زیادی به بشر داده، اما در هیچ کدام از این نعمت‌ها به غیر از موضوع بعثت، بر سر بشر منت نگذاشته و بزرگی آن را به رخ بشر نکشیده است. این رویه نشان می‌دهد که بعثت مهمترین نعمت الهی است و نعمتی بالاتر از آن نیست.
این پژوهشگر دینی در توضیح آیه ۱۶۴ سوره آل عمران گفت: فلسفه بعثت را نیز همین آیه بیان می‌کند؛ یکی از فلسفه‌های بعثت آگاه کردن انسان از آفرینش است. یکی دیگر از فلسفه‌های بعثت تزکیه است؛ تزکیه نفوس همان بخش اخلاقی دین است و در واقع اخلاق مهمترین بخش دین است.
وی افزود: بیان اصول اخلاق و نشان دادن رذائل اخلاقی به منظور اینکه بشر بتواند خود را پاکیزه کند از فلسفه بعثت‌ها و از مهمترین اهداف بعثت‌ها است. در قرآن آیات اخلاقی فراوان است و در کل قسمت‌ها و آیات اخلاق اشراب شده است.
جامعه بدون اخلاق، دینی نیست
خلجی تصریح کرد: یکی از امتیازات جامعه دینی همین اخلاق است. جامعه دینی باید یک جامعه اخلاقی باشد و اگر اخلاق در جامعه‌ای نباشد آن جامعه دینی نیست. خود پیامبر نیز به خصوص بر بحث اخلاق تاکید کرده و فرموده است: «إنما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق». یعنی من مبعوث شدم تا کرامت‌های اخلاقی را تکمیل کنم. روایتی از حضرت علی علیه السلام داریم که می‌فرماید اگر امیدی به بهشت نداشته باشیم و از جهنم هم هراسی نداشته باشیم، باز باید انسان اخلاقی باشیم.
وی افزود: اخلاق قبل از دین است؛ یعنی یک انسان اخلاقی، دین به معنای واقعی را می‌پذیرد. در یکی از جنگ‌ها پیامبر دستور داد دختر حاتم که اسیر شده را با احترام به منطقه خودش بفرستند. دلیل پیامبر این بود که حاتم دارای مکارم اخلاقی بوده و لذا باید احترام دختر او حفظ شود.
پیامبر اخلاق جامعه جاهلی را تغییر داد
خلجی گفت: پیامبر در اخلاقی نمودن جامعه زمان خود موفق عمل کرد؛ خود حضرت دارای خلق عظیم بود و با رفتار و کردار خود عملا به مردمی که وحشی بودند آموخت که باید اخلاقی زندگی کنند. پیامبر در جامعه‌ای مبعوث شد که مردم آن برای کوچکترین موضوعی سال‌ها با هم می‌جنگیدند. غارت و تجاوز و همه زشتی‌ها در بین آن‌ها رواج داشت. قرآن در معرفی مردم پیش از بعث می‌فرماید: «وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ». یعنی آن‌ها در ضلالتی به سر می‌بردند که از هدایت جدا بود.
وی افزود: پیامبر در این زمینه تلاش زیادی داشت تا آنکه این مردم، به مردمی فداکار تبدیل شدند. بین آن‌ها پیوند اخوت برقرار کرد. یکی از معجزات پیامبر تبدیل یک جامعه وحشی به یک جامعه اخلاقی و متمدن بود.
این پژوهشگر دینی تصریح کرد: بعد از پیامبر اسلام حکومت‌ها دست کسانی افتاد که شایستگی نداشتند. آن‌ها قدرت طلبانی بودند که می‌خواستند در دنیا کامروایی کنند. کاری به اخلاقی شدن جامعه نداشتند. حکومت‌های بعد از پیامبر مسیر بعثت را تغییر دادند.
این پژوهشگر دینی تصریح کرد: بعد از چند سال که حضرت امیر المومنین علیه السلام به حکومت رسید، فرمود که این‌ها مردم را بد اخلاق و منافق کردند. حضرت در مدتی که حکومت را در دست داشت، تلاش کرد جامعه را به مسیر اصلی خود برگرداند.
وی ادامه داد: زندگی حضرت سراسر اخلاقی است و همه کنش‌های اجتماعی او با بایستههای اخلاقی همراه است. دشمن آب را به روی لشکر حضرت می‌بندد، اما وقتی که آن حضرت به آب استیلا پیدا می‌کند، به سپاه خود دستور می‌دهد که مبادا آب را به روی سپاه دشمن ببندید. حضرت می‌گوید بستن آب به روی دشمن اخلاقی نیست.
دروغ در جامعه ما نهادینه شده است
خلجی گفت: بداخلاقی‌هایی که بین مردم به وجود آمد جامعه را از مسیر بعثت دور کرد. در همین جامعه امروز ما بی‌اخلاقی به شدت رواج پیدا کرده است. دروغ نهادینه شده و تهمت و غیبت رواج یافته است. این‌ها به دین ربطی ندارد. ما خودمان کوتاهی کرده‌ایم.
وی افزود: امروز با جامعه‌ای که هدف بعثت بود فاصله زیادی داریم. اول انقلاب یک حالت معنوی به مردم دست داده بود. جامعه، به جامعه باصفا و دارای گذشت تبدیل شده بود. اگر بین دو ماشین برخوردی ایجاد می‌شد، پیاده می‌شدند و می‌گفتند صلوات بفرستید و بعد رد می‌شدند و می‌رفتند. در زمان جبهه مردم فداکاری‌های زیادی داشتند. اما الان هرکسی به دنبال منافع خود است. ما فاصله زیادی با آنچه که اسلام خواسته داریم.
خلجی گفت: ما بداخلاق شدیم و باید قبول کنیم. این بداخلاقی در زمان انتخابات بروز بیشتری دارد. کسی که می‌خواهد مسئولیت بپذیرد وعده‌های زیادی به مردم می‌دهد و بعد عمل نمی‌کند. پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرماید کسی که وعده دهد و به وعده خود عمل نکند منافق است. نفاق یک نوع بداخلاقی است.
این پژوهشگر دینی ادامه داد: پیامبر می‌فرماید که شما حتی نباید به حیوان دروغ بگویید. حضرت می‌فرماید اینکه شما آذوقه حیوان را به او نشان دهید و او را دنبال خود بکشید و سپس آن علف را به او ندهید دروغ گفته‌اید. در روایت داریم که حضرت وارد منزل فردی شد. دید که مادر خانه به فرزند می‌گوید اگر آرام باشی به تو خرما می‌دهم. پیامبر گفت اگر به این وعده عمل نکنی دروغ می‌گویی.
دچار فروپاشی اخلاقی شده‌ایم
خلجی تصریح کرد: مساله اخلاق بسیار مهم است، اما در جامعه امروز ما به آن توجه نمی‌شود. جامعه امروز ما دچار یک فروپاشی اخلاقی شده و اگر دچار فروپاشی نبودیم اینقدر بی اخلاقی رواج پیدا نمی‌کرد.
این پژوهشگر دینی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان به جامعه مطلوب و مورد انتظار بعثت دست یافت گفت: باید اسلام را درست بشناسیم و به جامعه بشناسانیم. امام موسی بن جعفر علیه السلام می‌گوید لازم‌ترین علم برای بشر آن است که آنچه را که به صلاح او است و آنچه را که به ضرر او است را بشناسد. یعنی انسان باید به دنبال شناخت خوبی و بدی باشد. ما باید اخلاق را بشناسیم و عملا مردم را به آنچه که اسلام می‌گوید دعوت کنیم.
وی با انتقاد از رواج برخی از سخنان ناشایست در جلسات دینی گفت: در فضای مجازی سخنرانی‌هایی به نام اسلام و تشیع منتشر می‌شود که افتضاح است. هیچ کسی هم جلو آن را نمی‌گیرد. ذائقه مردم را عوض کرده ایم. آنچه در جامعه رواج دارد مداحی مبتذل است. سخنرانی خوب خیلی کم داریم. وقتی که کمتر از سی میلیون جمعیت داشتیم گویندگان با فضیلت منبر می‌رفتند. اما الان در رادیو و تلویزیون چه کسانی سخنرانی می‌کنند و چه حرف‌هایی می‌زنند؟
پیامبران از حیات دیگر خبر دادند
خلجی گفت: یکی از فلسفه‌های بعثت که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، منحصر نشدن زندگی انسان، ما بین تولد و مرگ است. زندگی بشر پس از مرگ ادامه دارد. انسان از رحم طبیعت عبور کرده و به عالم قیامت می‌رود. یعنی زندگی انسان یک زندگی ابدی است. علم و عقل قدرت درک این مساله را ندارد. هیچ دانشمندی نمی‌تواند مدعی شود که آیا پس از مرگ زندگی هست یا نیست. اگر پیامبران نگفته بودند ما نمی‌فهمیدیم پس از مرگ زندگی خواهیم داشت. پیامبران آمدند که به بشر بگویند زندگی در این دنیا خلاصه نمی‌شود. آن‌ها آمدند تا دستورالعمل رسیدن به سعادت را بیان کنند. علم نمی‌تواند این راه سعادت را به ما نشان دهد.
حجت الاسلام و المسلمین محمدتقی خلجی، پژوهشگر دینی رواج اخلاق را مهمترین فلسفه بعثت انبیاء دانست و گفت جامعه امروز ما به دلیل دور ماندن از تعالیم بعثت دچار فروپاشی اخلاقی شده است.
خلجی درباره فلسفه بعثت گفت: قرآن کریم فلسفه بعثت همه پیامبران را به روشنی در آیه ۱۶۴ سوره آل عمران بیان کرده و می‌فرماید: لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ. خداوند این منت را بر همه انسان‌ها دارد، اما چون مومنان از این نعمت استفاده می‌کنند در این آیه به آنان اشاره شده است.
وی افزود: خداوند نعمت‌های زیادی به بشر داده، اما در هیچ کدام از این نعمت‌ها به غیر از موضوع بعثت، بر سر بشر منت نگذاشته و بزرگی آن را به رخ بشر نکشیده است. این رویه نشان می‌دهد که بعثت مهمترین نعمت الهی است و نعمتی بالاتر از آن نیست.
این پژوهشگر دینی در توضیح آیه ۱۶۴ سوره آل عمران گفت: فلسفه بعثت را نیز همین آیه بیان می‌کند؛ یکی از فلسفه‌های بعثت آگاه کردن انسان از آفرینش است. یکی دیگر از فلسفه‌های بعثت تزکیه است؛ تزکیه نفوس همان بخش اخلاقی دین است و در واقع اخلاق مهمترین بخش دین است.
وی افزود: بیان اصول اخلاق و نشان دادن رذائل اخلاقی به منظور اینکه بشر بتواند خود را پاکیزه کند از فلسفه بعثت‌ها و از مهمترین اهداف بعثت‌ها است. در قرآن آیات اخلاقی فراوان است و در کل قسمت‌ها و آیات اخلاق اشراب شده است.
جامعه بدون اخلاق، دینی نیست
خلجی تصریح کرد: یکی از امتیازات جامعه دینی همین اخلاق است. جامعه دینی باید یک جامعه اخلاقی باشد و اگر اخلاق در جامعه‌ای نباشد آن جامعه دینی نیست. خود پیامبر نیز به خصوص بر بحث اخلاق تاکید کرده و فرموده است: «إنما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق». یعنی من مبعوث شدم تا کرامت‌های اخلاقی را تکمیل کنم. روایتی از حضرت علی علیه السلام داریم که می‌فرماید اگر امیدی به بهشت نداشته باشیم و از جهنم هم هراسی نداشته باشیم، باز باید انسان اخلاقی باشیم.
وی افزود: اخلاق قبل از دین است؛ یعنی یک انسان اخلاقی، دین به معنای واقعی را می‌پذیرد. در یکی از جنگ‌ها پیامبر دستور داد دختر حاتم که اسیر شده را با احترام به منطقه خودش بفرستند. دلیل پیامبر این بود که حاتم دارای مکارم اخلاقی بوده و لذا باید احترام دختر او حفظ شود.
پیامبر اخلاق جامعه جاهلی را تغییر داد
خلجی گفت: پیامبر در اخلاقی نمودن جامعه زمان خود موفق عمل کرد؛ خود حضرت دارای خلق عظیم بود و با رفتار و کردار خود عملا به مردمی که وحشی بودند آموخت که باید اخلاقی زندگی کنند. پیامبر در جامعه‌ای مبعوث شد که مردم آن برای کوچکترین موضوعی سال‌ها با هم می‌جنگیدند. غارت و تجاوز و همه زشتی‌ها در بین آن‌ها رواج داشت. قرآن در معرفی مردم پیش از بعث می‌فرماید: «وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ». یعنی آن‌ها در ضلالتی به سر می‌بردند که از هدایت جدا بود.
وی افزود: پیامبر در این زمینه تلاش زیادی داشت تا آنکه این مردم، به مردمی فداکار تبدیل شدند. بین آن‌ها پیوند اخوت برقرار کرد. یکی از معجزات پیامبر تبدیل یک جامعه وحشی به یک جامعه اخلاقی و متمدن بود.
این پژوهشگر دینی تصریح کرد: بعد از پیامبر اسلام حکومت‌ها دست کسانی افتاد که شایستگی نداشتند. آن‌ها قدرت طلبانی بودند که می‌خواستند در دنیا کامروایی کنند. کاری به اخلاقی شدن جامعه نداشتند. حکومت‌های بعد از پیامبر مسیر بعثت را تغییر دادند.
این پژوهشگر دینی تصریح کرد: بعد از چند سال که حضرت امیر المومنین علیه السلام به حکومت رسید، فرمود که این‌ها مردم را بد اخلاق و منافق کردند. حضرت در مدتی که حکومت را در دست داشت، تلاش کرد جامعه را به مسیر اصلی خود برگرداند.
وی ادامه داد: زندگی حضرت سراسر اخلاقی است و همه کنش‌های اجتماعی او با بایستههای اخلاقی همراه است. دشمن آب را به روی لشکر حضرت می‌بندد، اما وقتی که آن حضرت به آب استیلا پیدا می‌کند، به سپاه خود دستور می‌دهد که مبادا آب را به روی سپاه دشمن ببندید. حضرت می‌گوید بستن آب به روی دشمن اخلاقی نیست.
دروغ در جامعه ما نهادینه شده است
خلجی گفت: بداخلاقی‌هایی که بین مردم به وجود آمد جامعه را از مسیر بعثت دور کرد. در همین جامعه امروز ما بی‌اخلاقی به شدت رواج پیدا کرده است. دروغ نهادینه شده و تهمت و غیبت رواج یافته است. این‌ها به دین ربطی ندارد. ما خودمان کوتاهی کرده‌ایم.
وی افزود: امروز با جامعه‌ای که هدف بعثت بود فاصله زیادی داریم. اول انقلاب یک حالت معنوی به مردم دست داده بود. جامعه، به جامعه باصفا و دارای گذشت تبدیل شده بود. اگر بین دو ماشین برخوردی ایجاد می‌شد، پیاده می‌شدند و می‌گفتند صلوات بفرستید و بعد رد می‌شدند و می‌رفتند. در زمان جبهه مردم فداکاری‌های زیادی داشتند. اما الان هرکسی به دنبال منافع خود است. ما فاصله زیادی با آنچه که اسلام خواسته داریم.
خلجی گفت: ما بداخلاق شدیم و باید قبول کنیم. این بداخلاقی در زمان انتخابات بروز بیشتری دارد. کسی که می‌خواهد مسئولیت بپذیرد وعده‌های زیادی به مردم می‌دهد و بعد عمل نمی‌کند. پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرماید کسی که وعده دهد و به وعده خود عمل نکند منافق است. نفاق یک نوع بداخلاقی است.
این پژوهشگر دینی ادامه داد: پیامبر می‌فرماید که شما حتی نباید به حیوان دروغ بگویید. حضرت می‌فرماید اینکه شما آذوقه حیوان را به او نشان دهید و او را دنبال خود بکشید و سپس آن علف را به او ندهید دروغ گفته‌اید. در روایت داریم که حضرت وارد منزل فردی شد. دید که مادر خانه به فرزند می‌گوید اگر آرام باشی به تو خرما می‌دهم. پیامبر گفت اگر به این وعده عمل نکنی دروغ می‌گویی.
دچار فروپاشی اخلاقی شده‌ایم
خلجی تصریح کرد: مساله اخلاق بسیار مهم است، اما در جامعه امروز ما به آن توجه نمی‌شود. جامعه امروز ما دچار یک فروپاشی اخلاقی شده و اگر دچار فروپاشی نبودیم اینقدر بی اخلاقی رواج پیدا نمی‌کرد.
این پژوهشگر دینی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان به جامعه مطلوب و مورد انتظار بعثت دست یافت گفت: باید اسلام را درست بشناسیم و به جامعه بشناسانیم. امام موسی بن جعفر علیه السلام می‌گوید لازم‌ترین علم برای بشر آن است که آنچه را که به صلاح او است و آنچه را که به ضرر او است را بشناسد. یعنی انسان باید به دنبال شناخت خوبی و بدی باشد. ما باید اخلاق را بشناسیم و عملا مردم را به آنچه که اسلام می‌گوید دعوت کنیم.
وی با انتقاد از رواج برخی از سخنان ناشایست در جلسات دینی گفت: در فضای مجازی سخنرانی‌هایی به نام اسلام و تشیع منتشر می‌شود که افتضاح است. هیچ کسی هم جلو آن را نمی‌گیرد. ذائقه مردم را عوض کرده ایم. آنچه در جامعه رواج دارد مداحی مبتذل است. سخنرانی خوب خیلی کم داریم. وقتی که کمتر از سی میلیون جمعیت داشتیم گویندگان با فضیلت منبر می‌رفتند. اما الان در رادیو و تلویزیون چه کسانی سخنرانی می‌کنند و چه حرف‌هایی می‌زنند؟
پیامبران از حیات دیگر خبر دادند
خلجی گفت: یکی از فلسفه‌های بعثت که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، منحصر نشدن زندگی انسان، ما بین تولد و مرگ است. زندگی بشر پس از مرگ ادامه دارد. انسان از رحم طبیعت عبور کرده و به عالم قیامت می‌رود. یعنی زندگی انسان یک زندگی ابدی است. علم و عقل قدرت درک این مساله را ندارد. هیچ دانشمندی نمی‌تواند مدعی شود که آیا پس از مرگ زندگی هست یا نیست. اگر پیامبران نگفته بودند ما نمی‌فهمیدیم پس از مرگ زندگی خواهیم داشت. پیامبران آمدند که به بشر بگویند زندگی در این دنیا خلاصه نمی‌شود. آن‌ها آمدند تا دستورالعمل رسیدن به سعادت را بیان کنند. علم نمی‌تواند این راه سعادت را به ما نشان دهد.
