آیا مسمومیت غذایی و بیماری‌های ناشی از غذا یکی هستند؟ هر چند این دو عبارت گاهی به‌عنوان هم معنی استفاده می‌شوند؛ اما مسمومیت غذایی در واقع نوعی بیماری ناشی از غذاست. چیزهایی که زیر مجموعه بیماری‌های ناشی از غذا قرار می‌گیرند شامل واکنش‌های آلرژیک ناشی از غذا و همچنین مسمومیت ناشی از یک غذا که حاوی میکروارگانیسم‌ها یا سموم ناشی از میکروارگانیسم‌هاست و می‌تواند شما را مسموم یا دچار عفونت کند، می‌شود. با این حال اگر سموم موجود در غذا عامل اصلی مریض‌شدن باشند، پس مسمومیت غذایی رخ‌داده است.
به‌احتمال زیاد در مورد هشدارهای غذایی چیزهای زیادی شنیده‌اید. مثلاً از بچگی به شما گفته‌اند نباید نان کپک‌زده را بخورید. اما کپک فقط یکی از علت‌هایی است که می‌تواند شما را مریض کند. دیگر عوامل شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها می‌شوند. دلایل متعددی می‌توانند باعث شوند یک غذا برای خوردن سالم و مناسب نباشد و علائم خوردن چنین غذاهایی شامل ناراحتی معده، اسهال و استفراغ و تب می‌شود. ضمناً ممکن است مشکلات بلندمدتی در اثر خوردن غذای ناسالم در بدن به وجود بیاید، مثلاً آسیب مغزی و عصبی و البته احتمال مرگ در اثر یک بیماری ناشی از غذا نیز وجود دارد.
خوشبختانه نگهداری و ذخیره درست مواد غذایی می‌تواند باعث بشود به‌احتمال خیلی کمتری غذایی ناسالم و خطرناک برای سلامتی بخورید.
بستنی آب شده را دوباره فریز می‌کنید
بستنی ممکن است باکتری لیستریا داشته باشد. لیستریا معمولاً باعث بیماری می‌شود و ممکن است ده‌ها هزار یا صدها هزار سلول این باکتری در یک وعده غذا وجود داشته باشد. شیر و شکر در بستنی آب شده می‌تواند شرایط مساعدی برای باکتری‌ها (از جمله باکتری لیستریا) ایجاد کند.
عفونت لیستریا در طیف بیماری خفیف روده تا عفونت کشنده قرار می‌گیرد. افراد بالای ۶۵ سال، خانم‌های باردار، نوزادان و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر احتمال دارد دچار عفونت لیستریا شوند. بیماری تهاجمی لیستریا در یک خانم باردار می‌تواند منجر به زایمان زودرس، سقط‌جنین یا ابتلای نوزاد به عفونتی کشنده شود.
لیستریا یک بیماری روده‌ای است که می‌تواند موجب اسهال و استفراغ شود. لیستریا می‌تواند علائمی شبیه آنفلوانزا در افراد ایجاد کند. مشکلات تعادلی، سردرد، تشنج و گرفتگی گردن هم می‌تواند از پیامدهای عفونت لیستریا باشد.
توصیه می‌کنیم غذای باقیمانده سفره را در ظروف شیشه‌ای نگهداری کنید تا به چشم بیایند و فراموش نشوند و حتماً در عرض نهایتاً سه روز این غذاها را مصرف کنید. حتماً روی ظرف این مواد غذایی تاریخ بزنید تا بدانید این غذا تا چه زمانی قابل‌خوردن است
حجم زیادی از غذا را در یخچال نگهداری می‌کنید
خیلی از افراد عادت دارند یخچال را پُر از غذا کنند. مثلاً ممکن است ماهی یک‌بار به فروشگاه مواد غذایی بروید و تمام مایحتاج خوراکی یک ماه خود را بخرید. اما نگهداری غذای زیاد در یخچال می‌تواند باعث شود نگهداری سالمی از غذا نشود.
جریان هوای مناسب در یخچال برای ذخیره درست مواد غذایی لازم است. وقتی حجم زیادی غذا در یخچال می‌گذارید جلوی این جریان مناسب هوا را می‌گیرید و در نتیجه غذاها در دمای مناسبی نگهداری نمی‌شوند؛ بنابراین احتمال تکثیر باکتری‌ها بیشتر می‌شود. غذای زیاد در یخچال می‌تواند باعث مسموم‌شدن غذا شده و بر دمای یخچال و رشد باکتری‌ها اثر می‌گذارد.
همچنین لازم است یخچال و فریزر را به طور مرتب تمیز کنید تا اگر غذایی دور از چشم شما مانده و خراب شده از یخچال خارج شود.
تخم‌مرغ‌ها را در جای اشتباهی در یخچال نگهداری می‌کنید
بیشتر یخچال‌ها جای مخصوصی برای تخم‌مرغ دارند؛ اما معمولاً جای مناسبی برای نگهداری تخم‌مرغ‌ها نیست. تخم‌مرغ‌ها هر چقدر که توسط تولیدکننده تمیز شده باشند باز هم به این معنی نیست که باکتری ندارد. گاهی یک مسمومیت کشنده غذایی ناشی از باکتری سالمونلا می‌تواند رخ دهد. شاید مرغی را ببینید که سالم به نظر می‌رسد؛ اما باکتری سالمونلا دارد و به‌این‌ترتیب این باکتری وارد تخم‌مرغ می‌شود. علائم سالمونلا شامل سردرد، اسهال خونی، تهوع، استفراغ و گرفتگی‌های شکم می‌شود.
هر چند بدن می‌تواند با کمک اسید معده و سیستم ایمنی، باکتری سالمونلا را نابود کند، اما اگر تعداد بسیار زیادی از این باکتری وارد معده شود و بدن قادر به نابودکردن آنها نباشد، فرد به بیماری سالمونلا دچار خواهد شد؛ اما دمای پایین و سرما می‌تواند جلوی رشد این باکتری را بگیرد. به همین دلیل تخم‌مرغ‌ها را باید در سردترین قسمت یخچال نگهداری کنید. از در یخچال و قسمت جاتخم‌مرغی هم می‌توانید برای نگهداری آب و آبمیوه و شکلات استفاده کنید.
میوه‌ها و سبزی‌های شسته شده را مرطوب در یخچال می‌گذارید
شستن و تمیزکردن میوه‌ها و سبزی‌ها مهم است؛ اما اگر آنها را بشویید و خوب خشک نکنید و در یخچال بگذارید، احتمال رشد باکتری‌ها در آنها افزایش می‌یابد.
باکتری‌ها می‌توانند تحت شرایطی خاص منتشر شوند. همان‌طور که ما از مواد مغذی میوه‌ها و سبزی‌ها استفاده می‌کنیم، باکتری‌ها هم می‌توانند. میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی آب هستند و رطوبت هم به رشد باکتری‌ها کمک می‌کند؛ بنابراین اگر با شستن آنها، رطوبتشان را بیشتر هم بکنید، محیط بسیار مساعدی برای رشد باکتری‌ها فراهم خواهید کرد. ریسک آلوده‌شدن میوه‌ها و سبزی‌ها به باکتری‌ها زیاد است و نگهداری مناسب آنها، این احتمال را کاهش می‌دهد.
توصیه می‌کنیم میوه‌ها و سبزی‌ها را تا زمان مصرف نشویید. البته گاهی لازم است میوه‌ها و سبزی‌ها را زودتر بشویید و آماده کنید. مهم این است که هر چیزی را که شسته‌اید کاملاً خشک کنید و سپس در یخچال بگذارید.
تمام مواد غذایی را وکیوم می‌کنید
اکسیژن به رشد باکتری‌ها کمک می‌کند و به همین دلیل محیط‌های کم اکسیژن برای نگهداری مواد غذایی مناسب‌اند. وقتی یک ماده غذایی را وکیوم می‌کنید، یعنی اکسیژن موجود در بسته غذا را خارج می‌کنید. هر چند راه‌حل خوبی به نظر می‌رسد؛ اما هر غذایی را نباید وکیوم کنید.
کلوستریدیوم بوتولینیوم (باکتری عامل بوتولیسم) می‌تواند هر جایی که اکسیژن نباشد رشد کند. هرچند بوتولیسم چندان شایع نیست؛ اما قطعاً می‌تواند کشنده باشد. زیرا بوتولیسم باعث ضعف عضلات می‌شود که شامل عضلات تنفسی هم می‌شود. عضلات دست‌ها و پاها و گردن نیز می‌توانند ضعیف و ناتوان شوند و حتی قسمت‌هایی از بدن که عضله ندارند هم ممکن است تحت‌تأثیر بوتولیسم قرار بگیرند، مثلاً چشم‌ها.
وکیوم کردن بعضی از مواد غذایی با ریسک رشد باکتری عامل بوتولیسم همراه است. این مواد غذایی شامل قارچ‌های تازه و سیر و پیاز خام می‌شود. ضمناً وکیوم‌کردن ماهی هم می‌تواند خطرناک باشد.
غذاها را در ظروف پلاستیکی نگهداری می‌کنید
هر چند استفاده از ظروف پلاستیکی بسیار متداول است؛ اما نگهداری مواد غذایی در این ظروف می‌تواند باعث شود مواد شیمیایی موجود در پلاستیک وارد غذا شوند و یکی از این مواد شیمیایی که زیاد در موردش صحبت می‌شود بیسفنول A است.
ظروف پلاستیکی می‌توانند دارای پلی‌کربنات هم باشند. BPA می‌تواند وارد غذاهایی که در این ظروف هستند بشود و تأثیر منفی بر مغز و پروستات بگذارد و یا باعث بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت نوع دوم و افزایش فشارخون شود.
قراردادن ظروف پلاستیکی در مایکروویو یا ماشین ظرف‌شویی هم می‌تواند احتمال ورود BPA به غذا را افزایش دهد، زیرا در هر دو مورد، ظرف در معرض دمای بالا قرار می‌گیرد؛ بنابراین توصیه می‌کنیم مواد غذایی را در ظروف غیر پلاستیکی نگهداری کنید، خصوصاً اگر غذا گرم است. مثلاً ظروف شیشه‌ای برای نگهداری مواد غذایی بسیار مناسب‌اند.
فراموش می‌کنید روی غذاهای باقیمانده تاریخ بزنید
از بچگی به ما یاد داده‌اند غذاها را هدر ندهیم، بنابراین عجیب نیست که تقریباً همه ما عادت داریم باقیمانده غذاهایی را که خورده‌ایم دور نریزیم و در یخچال بگذاریم. اما واقعیت این است که حتی ذخیره درست غذاهای مانده به مدت ۳ یا ۴ روز می‌تواند منجر به مسمومیت غذایی شود. زیرا نگه‌داشتن غذا برای مدت طولانی زمینه مساعدی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند.
بدتر اینکه ممکن است فکر کنید غذایی که چند روز در یخچال مانده به دلیل اینکه بو و مزه بدی نمی‌دهد قابل‌خوردن است. اما در واقع بو و ظاهر و حتی مزه غذا ممکن است با باکتری تغییری نکند.
توصیه می‌کنیم غذای باقیمانده سفره را در ظروف شیشه‌ای نگهداری کنید تا به چشم بیایند و فراموش نشوند و حتماً در عرض نهایتاً سه روز این غذاها را مصرف کنید. حتماً روی ظرف این مواد غذایی تاریخ بزنید تا بدانید این غذا تا چه زمانی قابل‌خوردن است.
گوشت و مرغ و ماهی را جای مناسبی نگهداری نمی‌کنید
حتماً شنیده‌اید که هشدار می‌دهند نباید گوشت خام قرمز و مرغ و ماهی با مواد غذایی دیگر تماس داشته باشد. نگهداری گوشت‌های خام در طبقه بالایی یخچال می‌تواند باعث آلوده‌شدن دیگر غذاهای داخل یخچال شود، حتی اگر در طبقات دیگری باشند.
عصاره گوشت خام می‌تواند وارد غذاهای دیگر بشود، خصوصاً گر این گوشت‌ها در طبقه بالایی یخچال باشند. این عصاره‌ها باکتری دارند، مثلاً باکتری کمپیلوباکتر می‌تواند در گوشت قرمز و مرغ و ماهی وجود داشته باشد. تصور کنید یک‌تکه گوشت خام مرغ را در طبقه بالای یخچال قرار می‌دهید، حتی فقط یک قطره عصاره این گوشت می‌تواند روی غذاهای دیگر بنشیند و همین کافی است تا باعث عفونت کمپیلوباکتر شود. فلج موقت، سندرم روده تحریک‌پذیر و آرتریت نیز ممکن است به دلیل عفونت کمپیلوباکتر روی بدهند. عفونت کمپیلوباکتری برای عده‌ای می‌تواند کشنده باشد، مثلاً کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
توصیه می‌کنیم گوشت خام را در پایین‌ترین قسمت یخچال و کاملاً جدا از مواد غذایی دیگر نگهداری کنید. ضمناً بهتر است گوشت خام را داخل کیسه‌فریزر بگذارید تا عصاره آن به جاهای دیگر نپرد.
نان را روی کانتر آشپزخانه رها می‌کنید
انواع نان برای وعده‌های مختلف غذایی طی روز استفاده می‌شوند و عجیب نیست که بخواهید نان همیشه دم دستتان و روی کانتر آشپزخانه باشد. اما نان اگر در معرض نور باشد ممکن است کپک بزند و شما هم این کپک را نبینید. گرما و رطوبت هم می‌تواند احتمال رشد کپک روی نان را بیشتر کند.
مصرف نان کپک‌زده می‌تواند واکنش‌های آلرژیک و مسمومیت غذایی ایجاد کند که علائم آن شامل سردرد و اسهال و استفراغ می‌شود. همچنین ممکن است با خوردن یک‌تکه نان کپک‌زده یا تنفس ذرات کپک دچار یک واکنش آلرژیک شوید. واکنش آلرژیک نسبت به نان کپک‌زده می‌تواند بر تنفس فرد اثر بگذارد و باعث خس‌خس سینه و سرفه و عطسه شود. همچنین احتمال حملات آسم و ابتلا به عفونت ریه در اثر خوردن نان کپک‌زده نیز وجود دارد. خوردن کپک نان برای کسی که سیستم ایمنی ضعیفی دارد حتی می‌تواند کشنده باشد.
برای کاهش احتمال کپک‌زدن نان آن را در ظرف مخصوص نان یا کیسه‌ای پارچه‌ای و در جایی خشک و خنک نگه دارید. گذاشتن نان در فریزر هم راه‌حل خوبی است و جلوی رشد کپک گرفته می‌شود، اما نگهداری نان در یخچال باعث می‌شود نان زودتر بیات شود.
