نخستین ویژگی صنایع فرهنگی این است که سبز است. یعنی به محیط زیست و آب و خاک و هوا ضربه نمی‌زند. موضوع دیگر این است که این صنایع جامع است. یعنی وقتی شما لوازم تحریر تولید می‌کنید یا یک آلبوم موسیقی علاوه بر این‌که به اهداف اقتصادی می‌رسید باورهای فرهنگی و سیاسی خود را به جامعه هدف منتقل کرده‌اید.
به گزارش تابناک قم، نامگذاری سال جدید شمسی از سوی مقام معظم رهبری به عنوان «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» موجب شده کارشناسان درصدد برآیند گفتمان اقتصادمحور را در عرصه‌های مختلف فرهنگی- اجتماعی و علمی وارد کنند. یکی از مقولاتی که در چنین فضایی بسیار کاربرد پیدا می‌کند صنایع فرهنگی است.
صنایع فرهنگی بنا بر تعریف به مجموعه‌ای از صنایع گفته می‌شود كه كالاها و خدماتی را با هدف تأثیر بر فرهنگ تولید می‌كنند. در واقع صنعت فرهنگی راهی است برای توانمندسازی اقتصادی محصولات فرهنگی و پشتوانه اقتصادی دادن به عرصه فرهنگ. این صنایع در بسیارى موارد نوك پیكان توسعه در قرن هستند. زیرا مزایای بسیاری بر صنایع دیگر داشته و علاوه بر بهره اقتصادی، نوعی سلطه سیاسی و فرهنگی را هم برای تولید کنندگانشان به ارمغان می‌آورند. از طرفی صنایع فرهنگى تأثیر زیادى بر سطح اشتغال دارند و باعث رشد، جذب كار آزاد و كمك به بخش‌های رو به افول اقتصاد می‌شوند. به همین دلیل این صنایع برای امروز کشورمان که دغدغه‌های اقتصادی در فضای اجتماع پررنگ‌تر از دغدغه‌های دیگر است، بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
هنرهایی مانند سینما، تئاتر، هنرهای تجسمی، موسیقی، نمایشگاه‌های هنری صنایع دستی، صنایع مکتوبی مانند کتاب، نشریات و روزنامه‌ها و اموری مانند موزه داری، جشنواره‌ها، تفریحات، گردشگری، اسباب بازی و بازی‌های رایانه‌ای همه و همه از اجزای صنایع فرهنگی محسوب می‌شوند که هر کدام یک دنیا فکر و هنر و خلاقیت در خود نهفته داشته و بر اجتماع اقتصادسیاست و فرهنگ اثر می‌گذارند.
نقش صنایع فرهنگی در آینده جوامع
«مصطفی ملایی» رئیس کمیته اقتصاد فرهنگی شورای اسلامی شهر قم می‌گوید: جوامع امروزی اسناد بالادستی و برنامه‌های توسعه خود را بر اساس صنایع فرهنگی می‌نویسند و نقش بسیار پررنگی در آینده جوامع شان به این صنایع می‌دهند.
وی افزود: این جوامع در واقع با این کار به محتواهای فرهنگی جامعه ارزش افزوده داده و از آن برای آفرینش اشتغال، پول و قدرت استفاده می‌کنند. در حال حاضر در دنیا هزینه و انرژی صرف کردن در فناوری‌های نرم بسیار بیشتر جدی گرفته می‌شود تا هزینه در فناوری‌های سخت.
به گفته این کارشناس عرصه فرهنگ در کشور ما معمولاً کار فرهنگی هزینه‌بر است. اما این به دلیل ماهیت کار فرهنگی نیست. بلکه به دلیل نگاه ما به این مقوله است. اگر نگاه اقتصادی در عرصه فرهنگ اصلاح شود صنایع فرهنگی هم می‌توانند اشتغال‌زا باشند و همچنین ارزش افزوده بسیاری را نصیب صاحبانشان و آن کشور خواهند کرد. معضل همیشگی کمبود بودجه‌های دولتی در عرصه فرهنگ در واقع ناشی از فکر نادرست صاحبان این عرصه است.
سبز و اشتغال‌زا
ملایی با اشاره به ویژگی‌های صنایع فرهنگی ابراز كرد: نخستین ویژگی صنایع فرهنگی این است که سبز است. یعنی به محیط زیست و آب و خاک و هوا ضربه نمی‌زند. موضوع دیگر این است که این صنایع جامع است. یعنی وقتی شما لوازم تحریر تولید می‌کنید یا یک آلبوم موسیقی علاوه بر این‌که به اهداف اقتصادی می‌رسید باورهای فرهنگی و سیاسی خود را به جامعه هدف منتقل کرده‌اید.
وی ویژگی دیگر صنایع فرهنگی را در مقایسه با دیگر صنایع اشتغال‌زایی بسیار زیاد آن دانست و افزود: سرانه اشتغال در صنایع فرهنگی 4 برابر اشتغال در دیگر صنایع است. ما مجبوریم 7 هزار متر کارخانه بسازیم تا برای 70 نفر اشتغال‌زایی شود. اما در صنایع فرهنگی در یک فضای 70 متری می‌شود برای 30 نفر اشتغال ایجاد کرد. در نتیجه به ازای امکانات کمتر اشتغال بیشتری خواهیم داشت.
این عضو شورای اسلامی شهر قم دلیل دیگر روی آوردن کشورهای پیشرفته در جهان به صنایع فرهنگی را درآمدزایی این صنایع دانست و گفت: درآمدزایی صنایع فرهنگی 10 برابر دیگر صنایع است.
به گفته او امروز کشورهای دنیا چشم‌اندازهای خود را بر اساس صنایع فرهنگی برنامه‌ریزی کرده و پیش می‌برند. همچنین این کشورها از صنایع فرهنگی برای القای سبک زندگی خود در جوامع هدف و تضمین منافعشان در آینده استفاده می‌کنند. به همین دلیل است که صنایع فرهنگی را بمب‌های تأخیری قرن حاضر هم می‌دانند. بمب‌هایی که این بار مانند بمب‌های معمولی، همان لحظه انفجار ایجاد نمی‌کنند. اما به مرور زمان آن جامعه را دستخوش تغییرات جدی قرار می‌دهند.
این کارشناس فرهنگی می‌گوید عرصه‌هایی مانند عروسک‌سازی، سینما، تئاتر، گردشگری، انتشارات،موسیقی، موزه‌داری و پارک‌ها از مجموعه صنایع فرهنگی هستند که امروزه در دنیا نگاه خاصی نسبت به آنها می‌شود.
رابطه اقتصاد مقاومتی و صنایع فرهنگی
وی با اشاره به رابطه اقتصاد مقاومتی و صنایع فرهنگی افزود: صنایع فرهنگی بر اساس فکر و خلاقیت شکل می‌گیرند و دانش‌بنیان بودن یکی از محورهای اقتصاد مقاومتی نیز هست. در نتیجه این 2 مقوله بسیار نزدیک به هم هستند. موضوع دیگر این است که در اقتصاد مقاومتی ما بر کسب و کار کوچک و اقتصاد مردم محور تأکید داریم که این کسب و کار کوچک در قالب صنایع فرهنگی با کمترین امکانات در دسترس است.
ملایی با اشاره به موانعی که در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی از طریق توجه به صنایع فرهنگی وجود دارد ابراز كرد: باید موضوع صنایع فرهنگی به گفتمان رایج میان مسئولان تبدیل شود که این موضوع همچنان اتفاق نیفتاده است.
وی گفت: مشکل دیگر این است که زیرساخت‌های صنایع فرهنگی را هر چه زودتر باید آماده کنیم که از جمله این زیرساخت‌ها، ایجاد یک صندوق حمایت از صنایع فرهنگی در کشور و استان است.
رئیس کمیته اقتصاد فرهنگی شورای اسلامی شهر قم معتقد است قوانین بانکی و مالیاتی به نفع حمایت از صنایع فرهنگی باید اصلاح شود تا این صنایع بتوانند جایگاه خود را در اقتصاد پیدا کنند.
قم؛ محور توسعه صنایع فرهنگی در کشور
وی با اشاره به این‌که قم نقش اساسی در شکل‌گیری صنایع فرهنگی در کل کشور دارد اضافه کرد: قم می‌تواند محور توسعه صنایع فرهنگی در کشور باشد. علاوه بر قم، شهرهایی مانند مشهد، اصفهان، تبریز، آمل، بابل، اصفهان، نوشه و تهران هم در این حوزه ظرفیت‌هایی دارند.
ملایی با اشاره به این‌که حوزه علمیه قم می‌تواند در این عرصه گفتمان‌ساز بوده و محور تولید محتوا برای صنایع فرهنگی باشد گفت: رسانه‌ها باید گفتمان‌سازی در حوزه صنایع فرهنگی را جدی بگیرند تا مسئولان نسبت به این موضوع حساس شده و حوزه علمیه برای تولید محتوا آماده باشد.
وی با اشاره به فعالیت‌هایش به عنوان رئیس کمیته اقتصاد فرهنگی در شورای اسلامی شهر قم اظهار كرد: این کمیته برگزاری 4 نشست هم‌اندیشی در موضوع اقتصاد فرهنگی در ملی را در برنامه خود دارد تا افراد ذی نفوذ در این عرصه با این گفتمان آشنا شوند.
منبع: همشهری
