سامن را بدين جهت باغ شهر گويند كه دور تا دور آن را توده عظيمي از درختان گردو، ميوه و باغات انگور فرا گرفته و منظره اي بسيار زيبا و بديعي ترسيم کرده است.
سامن، باغ شهري است
در جنوب استان همدان و از توابع شهرستان ملاير كه از جنوب به استان لرستان، از
شمال به شهر ملاير، از شرق به بخش زند و استان مركزي و از غرب به شهرستان نهاوند
محدود شده است.
به گزارش ایسنا؛
شهردار سامن اظهار کرد: جمعيت شهر سامن نزدیک به چهار هزار و 350 نفر و مساحت آن
سه هزار و 600 هكتار است و از تأسيس شهرداري در اين شهر نزدیک به نيم قرن مي گذرد."محمدرضا
بشري" افزود: سامن را بدين جهت باغ شهر گويند كه دور تا دور آن را توده
عظيمي از درختان گردو، ميوه و باغات انگور فرا گرفته و منظره اي بسيار زيبا و
بديعي ترسيم کرده است.وي گفت: وجه تسميه
شهر سامن به واسطه وجود مقبره "سام و حام" از فرزندان نوح نبي الله به
سامين معروف بوده و به مرور به سامن تغيير نام يافته است و به تعبير ديگر در لغت
نامه دهخدا، سامن شهري است كه داراي 10 ها كارخانه روغن كشي و گليم بافي است و چون
سمين به معني روغن است امکان دارد انتخاب اين اسم به همين علت باشد.بشري ادامه داد:
يكي از ويژگي هاي مهم اين شهر سواد بالا و فرهنگي بودن مردم آن است به طوريكه از
هر 17 خانوار سامني يك نفر دوره تحصيلات تكميلي (فوق ليسانس و دكتري) را طي کرده و
بسياري از آنها در پُست هاي مهم و كليدي كشور فعاليت دارند.شهردار سامن
خاطرنشان كرد: ويژگي ديگر اين شهر قدمت بالا و تاريخي بودن آن است به طوريكه در دو
سال اخير شهري به وسعت بافت قديمي شهر كه به چندين هكتار مي رسد و به سكونتگاه
باستاني معروف است در عمق سه متري زمين و
در ميان توده اي از سنگ گرانيت كشف شده و با توجه به اشيایي كه از اين سكونتگاه
بدست آمده قدمت شهر سامن حداقل هزار سال برآورد شده است.وی افزود: علاوه بر
اين موارد، قرار گرفتن شهر سامن در گلوگاه استان همدان و در كريدور جنوب به غرب و
مركز كشور موجب شده ميهمانان بسياري در فصل تابستان از اين مسير تردد کنند و اقبال
بلندي را از جهت جذب توريست و توسعه شهر رقم بزند.امامزاده سام و حامرئیس اداره میراث
فرهنگی و گردشگری ملایر نيز با اشاره به آثار باستانی شاخص در شهر سامن، گفت: در
گورستان قدیمی سامن و مجاورت مسیل(مسیر رودخانه فصلی و اتفاقی سامن) بنای قدیمی
بسیار ساده اما در نوع خود نادری قرار دارد که مدفن دو پیغمبر زاده (سام و حام)
فرزندان حضرت نوح هستند."محمدرضا
بهاری" افزود: این مقبره به صورت دو گنبد منفرد است که پس از دوره شکل گیری
اولیه در حد فاصل دو گنبد بر مزار خانوادگی حجت الاسلام طباطبایی که از سادات جلیل
القدر سامن بوده اند گنبد ساده ای ایجاد شد که دو بنای قدیمی را به هم پیوند داده
است.وی ادامه داد:
قاعده گنبدها مربع است و در بالا شکل هرم به خود می گیرد، این ویژگی بنای امامزاده
را در بین بناهای مذهبی منطقه متمایز ساخته و از دیگر ویژگی های امامزاده وجود دو
ضریح مشبک و زیبا است که به شکل کاملا ماهرانه ای از قطعات چوب منبت کاری شده که
به شکل پازل کنار یکدیگر چیده و بدنه ضریح را تشکیل می دهند.بهاری اظهار کرد:
بر روی یکی از ضریح های امامزاده تاریخ 1297 هجری قمری نقر شده است، بنای فعلی
امامزاده به عصر صفویه بر می گردد و طبق بررسی های به عمل آمده در زیر گنبد خانه
سردابه ای قرار دارد که از دوره اولیه ساخت بنا بر جای مانده است.وی با بیان
اینکه قبور پیغمبر زادگان احتمالاً در کف
سردابه ها قرار دارد، گفت: مصالح بکار رفته در ساخت مقبره ها سنگ و آجر است و سنگ
در بدنه ها و دیوارهای بنا بکار رفته و بخش های فوقانی با آجرهای نظامی ساخته شده
اند و این بنا فاقد تزئینات خاص معماری است.رئیس اداره میراث
فرهنگی و گردشگری ملایر خاطرنشان کرد: امامزاده سام و حام از نظر شیوه معماری و
سبک بکار رفته در ساخت گنبدها حائز اهمیت
فراوان بوده و قابل مطالعه است و دستیابی به اطلاعات تکمیلی در خصوص دوره ساخت
اولیه بنا و مراحل مرمت و تجدید بنا نیازمند بررسی و کاوش های باستان شناسی است.وی ادامه داد: به
احتمال قریب به یقین بنا در دوره ایلخانی بر روی شالوده ای قدیمی تر ایجاد شده و
در دوره های بعد به ویژه دوره صفویه مرمت اساسی و تجدید بنا شده است.به گفته بهاری، از
اسناد تاریخی راجع به این بنای ارزشمند تاریخی علاوه بر کتیبه های روی ضریح، خواب
نامه ای مربوط به اوایل دوره صفویه را می توان نام برد که از وجود امامزاده و نام
آن بزرگواران و خادمین آن سخن گفته است، این سند تاریخی هم اکنون در موزه ملایر
نگهداری می شود.برج خانقلی سامنکارشناس میراث
فرهنگی استان همدان نیز در رابطه با برج سامن (خانقلی) گفت: در خیابان امام
خمینی(ره) سامن، برجی خشت و گلی قرار دارد که طبق بررسی های به عمل آمده بخشی از
حصار و برج و باروی پیرامون شهر قدیم سامن است."علی
خاکسار" افزود: باروی سامن گرداگرد شهر را فراگرفته و در فواصل معین برج های
رفیعی قرار داشته است که به منظور دیده بانی ایجاد شده اند و در حال حاضر از باروی
سامن اثری باقی نمانده اما 3 تا از برج های مجموعه تا چند سال پیش پابرجا بوده اند
که یکی از آن ها موسوم به برج خانقلی همچنان استوار گذشته با شکوه سامن را به رخ
می کشد.وی ادامه داد: این
برج 4 طبقه بوده که در گذشته طبقه چهارم آن تخریب شده است و دو طبقه فوقانی پوشش
مسطح تیر چوبی داشته و طبقات اول و دوم طاق گنبدی دارند.خاکسار اضافه کرد:
از ارتفاع برج حدود 10 متر باقی مانده و قطر پایه آن حدود 7 متر است و مصالح به
کار رفته در ساخت این بنا ترکیبی از خشت و گل و سنگ است و از سنگ در پایه برج تا
ارتفاع 3 متری استفاده و در بخش های فوقانی آن خشت های خام بکار رفته است.کارشناس میراث
فرهنگی استان همدان گفت: در بدنه برج سوراخ هایی به منظور دیده بانی و احیاناً
تیراندازی به سوی مهاجمان تعبیه شده و جداره بیرونی برج دارای تزییناتی ساده است
که به صورت حفره هایی منظم به شکل صلیب با خشت خام ایجاد شده است.وی خاطرنشان کرد:
کاوش های باستان شناسی اخیر در شهر سامن حکایت از آن دارد که شهر سامن از ادوار
مختلف تاریخی به ویژه دوره اشکانی تا دوره های مختلف اسلامی مسکون و دایر بوده و
برج خانقلی احتمالا از آثار به جا مانده از دوره ایلخانی و یا پس از آن است اما
مدارک مستدلی از تاریخ دقیق ایجاد آن در دست نیست.
منبع: ایسنا
