این روزها معابر تهران روحی از هنر گرفته و نگارخانه یی به گستره ی یک شهر شده و زیبایی و لطافت را ارزانی دیدگان شهروندانش ساخته است. دست کم برای چند روز تهران از شهری برای ماشین ها خارج شده و «انسان» محور آن شده است.
به تازگی «سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران» به حرکتی متفاوت و نوآورانه دست زده و سازه های تبلیغاتی در گذرگاه های شهری را با آثار زیبا و فاخر هنرمندان ایرانی و خارجی آراسته است. اقدامی که نه تنها در کشور ما بلکه در سراسر جهان نیز کم سابقه بوده است. هرچند این کار شکلی موقتی دارد و تنها در روزهای پانزدهم تا بیست و پنجم اردیبهشت اجرا می شود.
شهرداری تهران در این طرح 700 شاهکار هنری نام آوران عرصه هنر از «کمال الدین بهزاد» و «سهراپ سپهری» گرفته تا «ون گوگ» و «پیکاسو» را در 1600 سازه تبلیغاتی(بیلبورد) و در زمانی 10 روزه به نمایش گذاشته است؛ فرصتی کوتاه و با ارزش برای توجه به هنر و انسانی که در تکاپوی بی پایان روزمرگی ها است.
در ایران سیما و منظر در کلان شهرها به ویژه تهران بیش از آنکه به انسان با ویژگی ها، هویت و روحیات انسانی توجه کند، به گسترش و افزایش سازه های صنعتی، ارتباطی، عمرانی به منظور راحتی در آمد و شد های شهری پرداخته است و در این میان روح انسان و خواسته ها و نیازهای او همچون نیاز به زیبایی شناختی هنری و آرامش و آسایش روانی تا اندازه زیادی فراموش شده است.
نصب تابلوهای نقاشی و خوشنویسی نامداران هنر ایران و جهان افزون بر اینکه نوآوری ویژه یی در سیمای شهری به شمار می رود، برای لحظه یی کوتاه، نیاز هنری و زیبایی شناسانه و فراتر از آن روان انسان را کانون توجه قرار داده است.
شهر مجموعه یی اجتماعی است و مدیریت شهری باید تعادل و آرامش محیطی را در این مجموعه برای شهروندانش برقرار سازد و این اقدام شهرداری تهران، درنگی در راستای توجه به این امر در سیمای شهری است.
از سوی دیگر توجه به زیبایی و آراستگی در سیمای شهری به نوعی توجه به حقوق شهروندان یک جامعه است. منظر شهری نه فقط در دربردارنده ساختارهای اقتصادی و سازه های صنعتی و ارتباطی، بلکه شاید مهم تر از همه محیطی با ارتباط 2سویه با انسان و جهان اجتماعی و روانی اوست و می توان گفت شهر بیش از هر چیز مجموعه و جهانی اجتماعی و فرهنگی بوده و از این رو باید کانون آسایش و آرامش انسان باشد و در سیما و بعد زیبایی شناختی شهری، انسان و نیازهای جسمی و روانی او موضوعی بایسته توجه است.
آلودگی های دیداری(بصری)، معضلی بزرگ در کلان شهرها و منبعی بزرگ در آشفتگی سیما و منظر شهری و تشویش خاطر انسان به شمار می روند و این آلودگی ها بیش از هر چیزی ناشی از رشد فزاینده تبلیغات و ارزش های مصرف گرایانه زندگی کنونی است و امروز کمتر دیواری یا بیلبوردی در شهر را می توان دید که برچسب تبلیغاتی بر آن نقش نبسته باشد و این امر جدا از درآمد و سودی که برای صاحبان آنان دارد و افزون بر بعد تبلیغاتی مصرف گرایانه اش، با آلودگی هایی که جایگزین زیبایی های دیداری انسان می کند، نشاط و سرزندگی اجتماعی و روانی او را نادیده گرفته و فدای ارزش های سودجویانه می کند با وجود اینکه شهر محیطی متعلق به شهروندان است و باید در هر سیاست گذاری، طراحی و ساخت و سازی هویت، فرهنگ و خواسته ها و نیازهای او لحاظ شود.
طی سالهای گذشته، صنعتی شدن معماری، گسترش ساخت و سازهای عمرانی و صنعتی، تبلیغات مصرف گرایانه منقش بر در و دیوارهای شهرها به دور از هماهنگی، اصالت و ذوق هنری به صورت آلودگی های نمایی چهره یی ناموزون و نازیبا از سیمای شهر را به نمایش گذاشته و نیاز است که اقداماتی بنیادی در قالب فرهنگ در شهرها صورت گیرد.
اقدام شهرداری تهران افزون بر آنکه نشان دهنده توجه به زیبایی شناسی و هنر در منظر و سیمای شهر است، به نوعی گامی فراسوی روزمرگی ها و موجب افزایش سطح سواد دیداری شهروندان از هنر و فرهنگ است. از سوی دیگر این اقدام، شهر را ویترین هنر ساخته و آثار هنری را فراتر از گالری ها و موزه ها برده و هنر را در ارتباطی نزدیک به شهروندان منتقل کرده و بدین گونه می توان گفت گامی بزرگ در راستای کاهش شکاف بین شهروند و هنر و همچنین انسان و محیط به نوعی تزریق نشاط هنری و فرهنگی در شهروندان به شمار می رود.
سیمای شهری مجموعه یی پیچیده از نشانه ها و نمادها است که می تواند در زمینه های گوناگون فرهنگی، هنری، اجتماعی و...پیام رسانی کرده و بدین شیوه ارزش ها، شناسه ها و هنجارهای ویژه یی را به بیننده انتقال دهد اما گسترش تبلیغات مصرف گرایانه و پیچیدگی های روز افزون آن انسان را اسیر روزمرگی و بی تفاوتی کرده و ذوق و شوق هنری او را به انزوا برده است.
با توجه به آنچه گفته شد، سیمای شهری پل ارتباطی و رسانایی مهم نه فقط در توجه به هنر و فرهنگ، بلکه در نهادینه ساختن وظایف و حقوق شهروندی، قوانین و هنجارهای اجتماعی و فرهنگی است که می تواند مدیریت شهری را در اداره شهر یاری رسانده و همچنین شهر را محیطی امن و همراه با آسایش و آرامش برای شهروندان قرار دهد و علاوه براین، اقدام شهرداری تهران افزون بر نوآوری در زیبایی سیمای شهری و کانون قرار دادن حس و نیاز زیبایی شناختی انسان به نوعی حمایت معنوی از آثار هنری و فرهنگی به شمار می رود که نه به صورت گسسته و پراکنده یا در یک برش زمانی کوتاه و مقطعی بلکه باید به عنوان برنامه یی پیوسته و بلند مدت برای دستیابی به شهری سالم و نشاط آور ادامه داشته باشد.
منبع: ايرنا
