آتش در ایران باستان قداست بسیاری داشته است و هنوز هم هستند افرادی که بواسطه همان باورها آتش را مقدس می دانند. جشن آذرگان یکی از جشن های کهن ایرانیان است که برای گرامیداشت آتش برگزار می شده است، اما شاید امروز اکثر ایرانیان چیزی در مورد این جشن، این روز و فلسفه نامگذاری و بزرگداشت آن ندانند.
تابناک فارس به نقل از ایسنا:در صفحه ۲۵۶ ترجمه آثارالباقيه از ابوريحان بیرونی درباره این جشن آمده است: جشن آذرگان در روز آذر ایزد از ماه آذر بر گزار می شود، در واقع روز نهم آذر عيدی است که به مناسبت توافق نام های روز و ماه به نام ایزد آذر آنرا جشن می گیرند و در اين روز به افروختن آتش نيازمند است. اين روز جشن آتش است و بنام فرشته ای که به همه ی آتش ها موکل است ناميده شده، زرتشت امر کرده در اين روز آتشکده ها را زيارت کنند و در کارهای جهان
مشورت نمايند " …
گاهشماری و جشن‌های ایران باستان؛ هاشم رضی: آذر در اوستا در پهلوی و در فارسی امروز به معنای آتش است. آذر ایزد نگهبان آتش است. در فرهنگ ایران کهن آتش عنصری طبیعی و ارزشمند و قابل ستایش است چراکه گرمابخش زندگی است و با نور خود نیز روشنایی را نوید می دهد.
آتش نماد اشه به معنای راستی و پاکی است به همین دلیل احترام و ارزش بالایی در فرهنگ ایران دارد و این امر فقط مختص به ایرانیان نیست بلکه همه اقوام در دوره های مختلف حیات زمین به عناوینی خاص آتش را ستایش و مقدس می دانسته اند.
ایرانیان نهم آذرماه را روز فرخنده ای می دانستند. بر روی بام خانه خود آتش روشن می کردند و آن روز را با شادی و شادمانی و خواندن نیایش ها و گستردن سفره آیینی با خوراکی های گوناگون در آتشکده ها که آذین بندی شده بودند، جشن می گرفتند.
به هنگام جشن، بر آتش چوب های خوش سوز و خوش بو می نهادند و آنگاه به مناسبت آغاز سرما، از آتش فروزان در آتشگاه، هر کس اخگری به خانه برده و آن آتش تا پایان زمستان در خانه ها فروزان بود و نمی گذاشتند خاموش شود و آن را نیک فرجام و فرخنده می دانستند.
ایرانیان جشن آذرگان را چون جشن مهرگان بسیار ویژه و دارای اهمیت می دانستند. ایرانیان باستان و زرتشتيان امروز، در این روز لباس های آراسته و پاك به تن می کردند و در جایگاه مقدس آيين ویژه‌ای برای جشن برگزار می‌کردند که شامل خواندن آتش نيايش(بخشی از اوستا) است. آنها اهورامزدا را سپاس می گفتند و پس از نيايش به شادی و شادمانی می‌پرداختند.
هنوز می توان دید که زرتشتیان در شهرهایی چون کرمان، یزد، شیراز و تهران در مراکز دینی خود به عنوان اقلیت های مذهبی این روز را جشن می گیرند و با خواندن بخشی از اوستا توسط موبد جشن خود را آغاز می کنند.
یکی از موضوعاتی که در جشن ها عموما مورد توجه قرار دارد و جشن آذرگان نیز از این امر مستثنی نیست، استفاده از گل در اینگونه جشن هاست که بسیار مورد توجه بوده است. در کتب مربوط به آیین ها و جشن های ایران باستان عنوان شده است که برای این جشن گلی بزرگ با گلبرگ های زرد که گاهی به قرمزی متمایل بوده است استفاده می شده است و طبق شواهد این گل آذرگون آفتابگردان بوده است.
به گزارش ایسنا؛ جای امیدواری است که هنوز آیین و جشن های کهن ایران باستان همچون جشن آذرگان در گوشه و کنار این سرزمین برگزار می شود. حفظ تاریخ و هویت این خاک ارزش و اهمیت ویژه ای دارد و باید از فرصت برای معرفی و شناساندن آن به نسل جوان که شناخت کمتری نسبت به آیین های کهن دارند استفاده شود.
هر آیینی عقبه و فلسفه ای در خود نهفته دارد. جشن های ایران کهن صرفا از سر خوشی یا برای گذران زندگی شاد برگزار نمی شده و هر کدام برای ازرش قائل شدن به هدفی والا ترتیب داده می شد.
