حجت الاسلام محمد علی آل هاشم در چهارمین همایش ملی مشروطیت در تبریز اظهار کرد: مشروطه محور تحولات اجتماعی ایران در اواخر عصر قاجاریه و اویل عصر پهلوی بود که تاثیرگذاری آن در جنبش‌های استعماری جهان ذکر شده است و این انقلاب همانند انقلاب روسیه و مکزیک جزئی از نهضت‌های جهانی در اوایل قرن بیستم به شمار می‌آمد.
وی با اشاره به تاثیر مشروطیت در تحولات بعدی، افزود: این نهضت سلطه‌ی حکوت پادشاهی بر کشور را قانونی کرد. ولی این مشروعیت دیری نپایید و دوباره استبداد فردی بر ایران حاکم شد.
وی عنوان کرد: در پیروزی نهضت مشروطه ریشه‌های داخلی و خارجی بسیاری نقش داشتند که حکومت ظالمانه‌ی قاجار و دخالت روس و انگلیس از آن جمله هستند.
حجت الاسلام آل هاشم بیان کرد: انقلاب مشروطیت از سه بعد فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی قابل بررسی است و آگاهی سیاسی در آن زمان به دلیل تلاش‌های روحانیون و انتشار روزنامه‌ها و ارتباط با سایر کشورها توده‌ی مردم را علیه دولت برانگیخت.
وی افزود: نارضایتی مردم از دولت قاجار، بی کفایتی شاهان و مدیران قاجاری، ساخت سیاسی کشور و نفوذ بیگانگان و تسلیم دولت به آنان نفرت عمومی مردم علیه قاجار را دامن زد و قراردادهای استعماری در دوران قاجار و امتیازات اقتصادی بذر نفرت را در میان ایرانیان کاشت.
نماینده‌ی ولی فقیه در آذربایجان شرقی تاکید کرد: زمینه ها و علل اقتصادی نیز در این میان بی تاثیر نبود و آغاز بحران اقتصادی و اعطای امتیارات تجاری خاص به بیگانگان سبب انحطاط داخلی شد و واردات بی رویه ی کالاها سبب از بین رفتن صنایع کوچک شد.
وی با اشاره به شکل گیری جریان روشن فکری از قرن نوزدهم گفت: ایرانیان مبانی نظری روشنفکری را درک نکرده بودند. ولی تظاهر به روشنفکری بدون اندیشه‌ی عمیق سبب افزایش شمار تحصیلکرده‌های «فرنگ رفته» و روشنفکر در زمان ناصری شد.
وی خاطرنشان کرد: مسائل سیاسی و نقد و ارائه‌ی راه‌حل از ویژگی‌های روشنفکران بود که مردم سالاری در راس راه‌حل‌ها قرار داشت.
امام جمعه‌ی تبریز با بیان این که روحانیت تنها نهاد غیردولتی قدرتمند به شمار می‌آمد، گفت: ظهور سیاسی علما به اواخر قرن نوزدهم میلادی و به جنگ ایران و روس باز می‌گردد و روحانیون مهم‌ترین عامل قدرت سیاسی و پایگاه وسیع مردمی به شمار می‌آمدند.
وی با اشاره به نقش روحانیون در مشروطه گفت: شیخ فضل الله نوری مشروطه‌ی مشروعه را ابداع کرد و بر این باور بود که قوانین جذایی و حقوقی نیز باید طبق موازین اسلامی وضع شوند.
وی خاطرنشان کرد: مفاهیمی همچون قانون اساسی، مجلس و آزادی در انتخابات از جمله پیامدهای انقلاب مشروطه بود.
به گزارش ایسنا؛ چهارمین همایش ملی مشروطیت با رویکردها و جریان های فکری و سیاسی در مشروطیت در دانشگاه تبریز برگزار شد.