برخلاف همه ی خاطراتی که میان سالان و پیران خواهان تکرار نوستالژی ها و یادآوری تاریخی و گذشته خویش هستند با این حال کمتر کسی مایل است تا از گذشته ی خود در پیوند با « آب » و زندگی سخت شهری که مهمترین نمونه آن کمبود آب سالم و بهداشتی بود سخن به میان آورد!
برای اینکه گذشته ی شهرها و روستاهای ما به استثنای برخی دوره های کوتاه و مکان های خاص هرگز ذهنیت مثبتی در مورد فراوانی آب و وفور آن ندارد. شهرهای ما به لحاظ واقع شدن در جغرافیای خشک و کم آب فلات ایران، همواره از کم آبی در مضیقه بوده اند.
لوله کشی وسیع و همه گیر آب آشامیدنی و بهداشتی در شهرها و روستاهای ما عمری کمتر از چهار دهه دارد. اکنون نیز تصور ساعتی بدون جریان آب در لوله های شبکه خانگی، مغشوش کننده و سخت است. اما اکنون به گفته ی مسئولان آب و فاضلاب آذربایجان شرقی تقریبا همه ی ساکنان شهرنشین استان از نعمت آب لوله کشی بهداشتی برخوردارند. یعنی بدون آنکه نیازی به رفتن به سر چشمه و قناتی باشد بی آنکه هزینه سنگین خرید آب های بسته بندی شده را بپردازند می توانند در کوتاه ترین زمان ممکن و با کمترین هزینه رفع عطش کرده و نیاز های بهداشتی خود را برطرف سازند.
لوله کشی آب آشامیدنی به طول ۹ هزار کیلومتر همچون مویرگ های خونی بدن در تمام خانه ها و اماکن تجاری و خدماتی آذربایجان گسترده شده که تنها ۴۰۰۰ کیلومتر آن کار آب رسانی به شهروندان تبریزی را در همه ی ۲۴ ساعت روز عهده دار هستند. اما این شبکه عظیم آب رسانی ویژگی خاص و مهم دیگری دارد که شاید تاکنون کمتر در مورد آن بحث می شود. به مانند آنکه بخواهیم از ضرورت و اهمیت هوا در کار تنفس سخن بگوییم! و آن شرایط سالم و بهداشتی آب توزیع شده و مطلوبیت آن در بین شهروندان است. به گواه نتایج آزمایشگاه های معتبر، آب توزیعی بین شهروندان تبریزی دارای ۹۹/۹ درصد از مطلوبیت برخوردار است و بدین ترتیب بی آنکه کسی به این امر مهم توجه کند مطلوب ترین آب را جرعه جرعه سر می کشد و یا در بسیاری موارد کالن کالن در شست و شوی ماشین و استحمام وارد شبکه فاضلاب نموده و از سیستم مصرف خارج می کند!
آب آشامیدنی شهروندان تبریزی از دامنه های سرسبز و غنی سهند و سد سهند تامین می شود. استحصال، انتقال و تصفیه و آماده سازی این مایه ی حیاتی هزینه ها و وقت بسیاری را طلب می کند.
با این اوصاف دور از انصاف است که این سرمایه عظیم حیاتی با سهل انگاری و بی دقتی برخی وارد شبکه فاضلاب شده و هزینه های مضاعف جمع آوری و تصفیه مجدد را بر جامعه ی ما تحمیل کند.
تبریز و ۵۸ شهر دیگر استان با جمعیتی بالغ بر ۲/۷ میلیون نفر در حال حاضر آبی را مصرف می کنند که در درجه اول حاصل لطف و کرم پروردگار و در درجه دوم دسترنج هزاران کارگر و متخصص و تکنسین ایرانی است. تمام مردان و زنانی که از مبدا تا مقصد و در تمام ساعات شبانه روز بر نحوه و کیفیت کار نظارت و کنترل می کنند.
انتظار می رود الگوی مصرف شهروندان و روستانشینان آذربایجان شرقی در جهت استفاده بهینه و صحیح این ماده حیاتی تبیین شود تا آیندگان بر سهل انگاری و بی مبالاتی ما خرده نگیرند. اگر هنگام استفاده از این آب تصفیه شده هر لحظه شعر زیبای سهراب سپهری در مورد آب و آبادانی را به خاطر بیاوریم هرگز آب را «گل آلود» نخواهیم کرد
یادداشت: محمد امین خوش نیت