خانم! آقا! به عرش خدا بیندیش
طلاق در کشور در حالی با رشد نجومی همراه است که قم در رده بالای جدول این معضل قرار دارد. استانی که با وجود جاذبه‌های معنوی و فرهنگی بسیار، همواره زبانزد بوده است، این بار در طلاق هم از سایر استان‌ها پیشی گرفته است.
به گزارش تابناک قم، دو خانواده به جان هم افتاده‌اند و برای به اصطلاح ادب‌کردن هم به هر دری می‌زنند. آن طرف‌تر زنی سرش را میان دستانش پنهان کرده و شانه‌هایش از گریه می‌لرزد. جلوتر که می‌روی صدای سخنان ناشایست گوش‌هایت را می‌خراشد. حنجره‌هایی که از فریاد گرفته و صداهایی که دو رگه شده و سر و صورت‌های زخمی از خشم توجه‌ات را جلب می‌کند. دقیق‌تر که نگاه کنی چهره‌های آشنا هم خواهی دید. شاید همسایه، خانواده و یا دوستت را هم در این راهروها ببینی، یعنی مرگ همیشه برای همسایه نیست.
اینجا دادگاه شهید قدوسی است. دادگاه قضایی خانواده که هر روز میزبان زنان و مردانی است که دیگر ادامه راه را تاب نیاورده‌اند و آمده‌اند تا تاوان تصمیم اشتباه خود را در راهروهای شلوغ دادگاه خانواده پس بدهند. اینجا همان جایی است که هر روز بارها عرش خدا را می‌لرزاند و هر روز چندین زوج می‌آیند و از میان حلال‌های خدا منفورترینش را برای انجام بر می‌گزینند. برخی اما راهی برایشان باقی نمانده است. گاهی باید زمین بازی را ترک کنی تا آسیب نبینی اما سؤال اینجاست که آیا واقعا همه این تشکیل دهندگان آمار شگفت انگیز طلاق به آخر راه رسیده‌اند؟
پرونده‌اش را در دستش گرفته و برخلاف بقیه خیلی آرام به دیوار تکیه داده است، علاقه‌ای به گفتن نامش ندارد اما از علت حضورش در دادگاه خانواده که می‌پرسم، همراه با آرامشی که در چهره‌اش مشاهده می‌شود، می‌گوید: برای جدایی آمده‌ام. شوهرش را که کمی دورتر ایستاده نشان می‌دهد و می‌گوید: من هنوز هم برای ادامه زندگی مشکلی ندارم اما همسرم علاقه‌ای ندارد. خودش که می‌گوید خسته و دل‌زده شده. می‌گوید برایش کافی نیستم.
چهار سال است که از پیوندشان می‌گذرد اما هنوز زیر یک سقف نرفته بودند که حالا آمده‌اند پیمانشان را خط بزنند. او ادامه می‌دهد: از سال دوم عقدمان که گذشته بهانه گیری‌هایش شروع شد، هر کاری کردم که زندگی‌مان را حفظ کنم، نشد. حالا برای تسکین غرور جریحه‌دار شده‌ام، می‌خواهم مهریه و نفقه‌ام را به اجرا بگذارم، اگرچه که مطمئنم چیزی عوض نمی‌شود.
قم در رده بالای جدول طلاق
طلاق در کشور در حالی با رشد نجومی همراه است که قم در رده بالای جدول این معضل قرار دارد. استانی که با وجود جاذبه‌های معنوی و فرهنگی بسیار، همواره زبانزد بوده است، این بار در طلاق هم از سایر استان‌ها پیشی گرفته است. بر اساس آماری که شنیده می‌شود از هر 4 یا 5 ازدواج یک مورد به طلاق ختم می‌شود. آماری که سال‌هاست مسئولان و مردم را نگران کرده است.
بحثی که بسیاری از کارشناسان مهاجرت را دلیل عمده آن می‌دانند، به عنوان نمونه رضا سلیقه مدیر کل بهزیستی استان 70 درصد آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق را مربوط به مهاجرپذیربودن استان می‌داند.
سمیه حاجی اسماعیلی، عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی مرکز تحقیقات زن و خانواده می‌گوید: طلاق در سطح کشور در حال رشد بوده و این امر منحصر به استان قم نیست، اما استان قم با توجه به حجم بالای مهاجرپذیری سهم بیشتری از این آمار را به خود اختصاص داده است.
وی با اشاره به اینکه بر اساس بررسی‌های صورت گرفته نگرش انسان‌ها درسال‌های مختلف تغییر می‌کند، این تفاوت نگرش و سبک زندگی را یکی از مهمترین دلایل طلاق در سطح کلان به شمار آورده و می‌افزاید: ارزش‌هایی که انسان‌ها به آن پایبند بوده‌اند و بر آن تاکید داشتند حتی از چند سال گذشته هم بسیار تغییر کرده. امروز شاید یکی از مهمترین معیارهای ازدواج، عشق و علاقه باشد که این امر در مقایسه با گذشته تفاوت فاحشی دارد. در گذشته ازدواج، به عنوان یک اصل پذیرفته شده بود که حتما باید انجام می‌شد. همین تفاوت انگیزش و معیارها یکی از مهم ترین دلایلی است که باعث شده زندگی استحکام لازم را نداشته باشد.
حاجی اسماعیلی، آرمان‌گرایی نسل امروز را یکی دیگر از عوامل مهم طلاق می‌داند و تصریح می‌کند: بر اساس اصطلاح جامعه‌شناسی بین تغییر سبک زندگی و طلاق همبستگی وجود دارد اما این همبستگی به معنای علیت نیست بلکه نشان دهنده رابطه‌ای است که اگر این ارتباط کنترل نشود منجر به رشد طلاق می‌شود. اگرچه برخی معتقدند که سبک زندگی دنیایی امروز چنین تبعات و اتفاقاتی را هم بر می‌تابد اما قطعا می‌توان با انتخاب‌های درست و ابزارهای دیگر جلوی رشد شتابان آن را گرفت.
به گفته این کارشناس، افراد معمولا در رابطه با دلایل طلاق هم واقعیت‌ها را نمی‌گویند و چون حساسیت برانگیز است به این جمله که تفاهم نداریم بسنده می‌کنند. از آن جایی که پدیده‌های اجتماعی تکاملی نیستند، اگر بخواهیم برای طلاق به دنبال یک عامل بگردیم کار نادرستی انجام داده‌ایم زیرا دلایل متعددی در کنار هم این اتفاق را رقم می‌زنند.
مراکزی برای مداخله در امر طلاق
حاجی اسماعیلی در حالی بر ابزارهایی برای جلوگیری از رشد شتابان طلاق تاکید می‌کند که اداره کل بهزیستی استان قم یکی از این ابزارها را پیش‌بینی کرده و در برنامه خود قرار داده است.
ابزاری با نام «مرکز مداخله در کاهش طلاق» که به گفته مریم علیشیری معاون امور اجتماعی بهزیستی قم با هدف پاسداری و حراست از كیان خانواده، حفظ كرامت و ارزش‌های انسانی از سال 78 به منظور كاهش طلاق راه‌اندازی شده است.
وی در رابطه با خدمات این مرکز می‌افزاید: این مركز با ارائه خدمات تخصصی به زوج‌هایی كه در آستانه طلاق قرار دارند، آنان را در حل مسائل و مشكلات و رفع اختلافات یاری کرده و زمینه‌های سازش، حفظ و انسجام خانواده را فراهم و به قضات در روند اجرایی تصمیم‌گیری‌ها كمك می‌كند.
مركز مداخله در كاهش طلاق بهزیستی در حال حاضر در دادگاه خانواده مستقر است تا بتواند از نزدیک مشکلات خانواده‌های مراجعه‌کننده به این مرکز را درک کرده و در صورت امکان مقدمات رجوع زوج‌های جوان را فراهم کند.
علیشیری در رابطه با زمان فعالیت این مرکز می‌گوید: این مركز از ساعت 8 صبح تا 13 به زوج‌های متقاضی طلاق توافقی، ارجاعی از دادگاه خانواده در قالب یك تیم شامل روانشناس و مددكار خدمات تخصصی روانشناسی، مشاوره‌ای و مددكاری ارائه می‌کند و روزانه به صورت میانگین 5 زوج را پذیرش می‌کند.
فرایند پذیرش در این مرکز به این گونه است که زوج متقاضی باید نسبت به ثبت دادخواست در دفاتر قضایی اقدام کرده و پس از اینکه دادخواست در دادگاه خانواده کنترل شد، تعیین شعبه شده و به مراكز مشاوره ارجاع داده می‌شود.
تاثیر 30 درصدی مرکز مداخله
معاون امور اجتماعی بهزیستی قم این جلسات مشاوره را در رفع اختلاف زوج‌ها و اصلاح بین آنها بسیار موثر می‌داند و می‌افزاید: حدود 28 تا 30 درصد از مراجعه‌کنندگان به مركز مداخله در كاهش طلاق بعد از شركت در جلسات مشاوره و بهره‌مندی از خدمات مددكاری به سازش می‌رسند و در صورت سازش نکردن و صدور طلاق هم زوج‌ها با سازگاری بیشتری وارد مرحله جدیدی از زندگی شده و تاب‌آوری آنها افزایش می‌یابد.
وی می‌گوید: برای زوج‌ها این امكان وجود دارد كه در كنار جلسات مشاوره، از كلاس‌های آموزشی در موضوع مهارت‌های زندگی، مهارت‌های خانواده، شیوه‌های صحیح فرزندپروری و آسیب‌های حاصل از طلاق كه از سوی پایگاه‌های خدمات اجتماعی در محله‌های آسیب‌خیز و سكونتگاه‌های غیررسمی برگزار می‌شود استفاده ببرند تا آنها را در تصمیم‌گیری مناسب یاری کنند.
علیشیری با اشاره به اینکه تعداد ارجاع به مركز مداخله در كاهش طلاق بهزیستی در سال جاری 1250زوج بوده است، می‌گوید: 350 زوج توسط كارشناسان مركز، خدمات لازم را دریافت کرده و 29 درصد از این شمار به سازش رسیده‌اند. علاوه بر این 900 زوج به سایر مراكز مشاوره در سطح شهر ارجاع شده‌اند. معاون امور اجتماعی بهزیستی قم اما نبود بلوغ فکری را مهمترین عامل طلاق می‌داند و مراجعه ۵۹ درصدی کسانی که کمتر از ۵ سال از زندگی مشترکشان می‌گذرد به مراکز مداخله در کاهش طلاق را تصدیقی بر این مدعا می‌داند.
43 درصد زوج‌های متقاضی طلاق فرزند دارند
معضل طلاق جایی بیشتر می‌شود که قرار است آینده فرزندان زوج‌ها تباه شود. فرزندانی که هیچ سهمی از درگیری‌ها و معادلات نابجای بزرگ‌ترها ندارند ولی بیش از همه آسیب می‌بینند.
علیشیری با اشاره به اینکه 43 درصد از زوج‌هایی که به این مراکز مراجعه می‌کنند فرزند دارند، می‌افزاید: ۲۹ درصد خانواده‌های مراجعه‌کننده به مراکز مداخله در طلاق دارای 2 فرزند به بالا هستند که همین امر آمار فرزندان حاصل از طلاق را افزایش می‌دهد. امری که تبعات ناگواری همچون گوشه‌گیری، افت تحصیلی و رفتارهای اضطرابی را برای این فرزندان به دنبال خواهد داشت. رشد طلاق تا جایی پیش رفته که سید مهدی صادقی استاندار قم در جلسه اخیر کارگروه زنان و خانواده از آمار فزاینده این معضل ابراز نگرانی کرد و از رشد 12 درصدی آن در 6 ماه نخست سال ۹۴ خبر داد. معضلی که تاکنون درباره دلایل و نتایج ناگوار آن سال‌ها صحبت شده و جلسات و برنامه‌های مختلفی برای فروکش‌کردن این آمار برگزار شده، اما نه تنها از آمار رو به رشد آن کم نشده بلکه روز به روز شاهد رشد روزافزون آن هستیم.
راه‌‌های کاربردی‌تری که می‌توان برای حل این معضل فراگیر در نظر گرفت، آموزش مهارت‌های زندگی از رده‌های سنی پایین است. این راهکار کمتر مورد توجه قرار گرفته که یکی از نتایج آن افزایش صبر و تحمل و روحیه سازشگری در قشر جوان است. نتیجه این مشکلات به طور غیرمستقیم، تزلزل و از هم پاشیدگی خانوادهها را منجر می‌شود و اگر فکری به حال آن نشود باید منتظر صف‌های طولانی‌تر در راهروهای دادگاه‌های خانواده باشیم.
منبع: همشهری
