ظهور فروشگاههای بزرگ یا اصطلاحاً هایپرمالها در طی چند سال اخیر در سطح شهرهای بزرگ و پس از آن در شهرهای کوچکتر، مشکلی است که از همان ابتدا، صدای بسیاری از اصناف خرد و مغازههای کوچک بقالی، خرازی، قصابی، میوهفروشی و ... را بلند کرد و حیات آنها را با مشکل جدی روبرو کرد.
فروشگاههایی که روز به روز در خیابانهای اصلی و فرعی شهر به صورت قارچ گونه و در ظاهری خوش آب و رنگ ظهور کرده و با ارائه طرحهای جذاب، مشتریان متعددی را به سمت خود جلب کردهاند.
وجود این فروشگاهها در سطح شهرها اتفاق جدیدی نیست و نسل پدران و مادران ما نیز با فروشگاههای بزرگ شهری در شهرهایی نظیر تهران و اصفهان آشنا بودند اما نکتهای که این سالها تا حد زیادی آزاردهنده شده، رشد قارچ گونه هایپرها در کوچه و محلات شهری و حتی روستاهاست. نفوذ مویرگی هایپرها این بار، بازار خردهفروشی و مصارف خانوارهای کوچک را هدف قرار داده و نتیجه این امر چیزی جز بیکار شدن فروشندگان و کسبه جزء محلات نیست.
از دیگر سو، نیاز نیروی انسانی این فروشگاهها به واسطه فضای مناسب، بسیار کمتر از مغازههای سنتی بوده و عملاً سر ریز بیکاری سایر بخشهای اقتصاد که در اصناف جذب میشد را از دور اشتغال خارج میکند و مهمتر اینکه، نیروی به کار گرفته در این هایپرها، دریافتی ثابت و کارمندی داشته و بر خلاف اصناف خرد، در فروش مشارکت نداشته، لذا سود این کسبوکار با ضریب زیادی به نفع سرمایهدار و به ضرر نیروی کار جذب میشود. (تشدید شکاف طبقاتی)
رسول جهانگیری در همین رابطه در گفتوگو با خبرنگار فارس اظهار کرد: فروشگاههای بزرگ یا اصطلاحاً هایپرها ضربه سنگینی به کسبوکار اصناف خرد ما در محلات زدهاند.
رئیس اتاق اصناف مرکز اصفهان در ادامه افزود: برخی در دفاع از ازدیاد این مراکز، به تشکیل آنها در کشورهای پیشرفته اشاره میکنند اما باید به این نکته توجه کرد که در کشورهای پیشرفته، فضاهای تجاری، فضاهای خاصی با متراژ بالا و ویژگیهای خاص هستند اما در ایران، ساختار اجتماعی بر اساس کسبوکارهای خرد شکل گرفته و واحدهای صنفی به صورت محلی، تأمینکننده خانوارها هستند، بازگشایی بیرویه هایپرها در محلات، تعادل موجود را بر هم زده و بر اقتصاد محلی تأثیر منفی میگذارد.
وی همچنین در واکنش به ادعای تخفیفات گسترده در این مراکز تصریح کرد: نکتهای که مصرف کننده باید به آن آگاه باشد، روشهای تخفیف دهی این فروشگاههاست؛ بسیاری از اوقات، کالاهای موجود در این فروشگاهها در نزدیکی تاریخ انقضا عرضه میشود و فروشگاههای مذکور با توافق با کارخانهها، کالاهای نزدیک انقضا را با قیمت مناسبی خریداری میکنند و بر این اساس، تخفیف ارائه میدهند.
جهانگیری متذکر شد: به کل کار این فروشگاهها نقد وارد نمیشود اما برخی اوقات، حقوق مصرف کننده در این فروشگاهها تضییع میشود.
وی با انتقاد از اعطای مجوزهای بیرویه به فروشگاههای بزرگ در سطح استانها تأکید کرد: دولت در صدور مجوزها باید ساختار اقتصادی شهرها را لحاظ کند که آیا احداث بیرویه این فروشگاهها، متناسب با ساختارهای اجتماعی شهرها هست یا خیر.
رئیس اتاق اصناف مرکز اصفهان بیان داشت: باید محدودیتهایی بر توسعه روز افزون تعداد هایپرها در شهرهای کوچک و بزرگ اعمال شود تا از تعطیلی گسترده واحدهای صنفی خرد جلوگیری شود.
جهانگیری در پاسخ به سوالی در خصوص نهادهای ناظر بر این فروشگاهها یادآور شد: نهاد ناظر بر این فروشگاهها و اعطا کننده مجوز به آنها، وزارت صنعت، معدن و تجارت است و بارها از سوی اتاق اصناف، درخواستی مبنی بر اعطای نظارت به اتاق اصناف بر این واحدها داده شده که مورد قبول قرار نگرفته است.
رئیس اتاق اصناف مرکز اصفهان تأکید کرد: با ارتباطاتی که در سطح وزارت خانه وجود دارد، مجوزها از وزارتخانه صمت اخذ میشود و نهایتاً با دریافت یک مجوز مرکزی، شعب این فروشگاهها بدون نظارت اصناف، به صورت مضاعف در حال رشد است.