به گزارش تابناک یزد،استان يزد به لحاظ قرار گرفتن در بخش مرکزی فلات ایران در برگیرنده نامناسب‌ترین عوامل طبیعی چیره بر فلات مرکزی ایران است به طوري كه بارش اندک همراه با تبخیر شدید، دور بودن از دریا، نزدیکی با کویر خشک و پهناور نمک، رطوبت نسبی کم همراه با گرمای بسیار، عواملی هستند که یزد را به گونه یکی از خشک‌ترین مناطق ایران در آورده است.
نام یزد در لغت به معنای مقدس و پاک بوده و وجه‌تسمیه این شهر، سرزمین مقدس و شهر خداست، هر چند كه واژه‌های متعدد ديگري مانند كثه، ايساتيس، دارالعباده و غيره نيز در طول تاریخ بر اين ديار نهاده شده است.
یزد از سرزمین‌های کهن و تاریخی ایران زمین است كه از آن به عنوان اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی جهان بعد از شهر ونیز ایتالیا نام مي‌برند.
علاوه بر احوالات ذكر شده در منابع تاريخي، مجموعه آثار باستانی پراکنده موجود در استان يزد به سهم خود گویای پیشینه‌ي تاریخی و فرهنگي اين ديار كهن است.
"مجید جوادیان‌زاده" در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) – منطقه يزد، با اشاره به تعريف فرهنگ، اظهار كرد: واژه فرهنگ به بخشی از ارزش‌ها، هنجارها و باورهایی که در یک جامعه عمومیت پیدا می‌کند و افراد به عنوان عضوی از جامعه آن را فرا می‌گیرند، اطلاق می‌شود.
وي افزود: به عبارتي ديگر زمانی که امری عمومیت پیدا كند و در جامعه چنان فراگیر شود که همه افراد در قالب آن زیست کنند، به آن مفهوم، فرهنگ می‌گوییم؛ البته مطالعه فرهنگ بستگی به شرایط خاص بومی و تعلیمی هر منطقه دارد یعنی نمی‌توانیم به طور عام از فرهنگ صحبت کنیم بلکه باید ببینیم از فرهنگ کدام منطقه و ناحیه مي‌خواهيم صحبت کنیم.
سخت‌كوشي نشات گرفته از زندگي در كوير
جواديان زاده به تشريح سيماي فرهنگي استان يزد پرداخت و تصريح كرد: شرایط اقلیمی و سخت طبیعی، وجود کویرهای پهناور و کم‌آبی و فاصله بسیار زیاد يزد با همسایگانش به خاطر شرایط کویري، باعث شده که فرهنگ یزد از یک‌سری ویژگی‌های خاص برخوردار شود كه مهمترین آنها سخت‌کوشی مردمان اين ديار است.
وي در اين باره تصريح كرد: اساساً تقدس یافتن سخت‌کوشی در فرهنگ یزد و تبدیل شدن آن به یک ارزش بالای فرهنگی و اجتماعی، خود از شرایط دشوار اقلیمی نشأت گرفته است.
قناعت؛ مصرف با تعقل و پابه‌پاي توليد
جوادیان‌زاده ويژگي ديگر يزدي‌ها را قناعت دانست و گفت: قناعت نيز به دنبال همان شرايط سخت طبیعی منطقه و تاثير آن بر زندگي مردم یزد شكل گرفته است به گونه‌ای که علي رغم دشواري‌هاي موجود، امکانات و نیازهای زندگي‌شان را مرتفع می‌کردند.
وي این روحیه‌ي فرهنگی را به معناي روحیه اقتصادی، صرفه‌جویی و مصرف بهره‌ورانه ذكر كرد و در اين مورد توضيح داد: روحيه قناعت يزدي‌ها نه به معني مصرف همراه با خست، بلکه بيانگر مصرف همراه با تعقل و پا‌به‌پای تولید است.
روحيه دين‌داري و خداباوري يزدي‌ها
مدير كل امور اجتماعي و فرهنگي استانداري همچنين اظهار كرد: بخشی از روحیه دین‌داری و خداباوری موجود در بين مردمان يزد نيز نشات گرفته از شرایط طبیعی و افق‌های باز کویر است به نحوي كه فضای کویر منجر به ايجاد ظرفیت‌هاي ذهنی بزرگی در افراد شده و آنها را آماده و مستعد پذیرش انوار الهی و پيام پیامبران وحی کرده است و به همين دليل نيز اصولاً مردم یزد، مردمی دین‌باور و معنویت‌گرا هستند.
وی ادامه داد: واضح‌ترين نمود این ارزش‌های فرهنگی را مي‌توان در معماري يزدي‌ها مشاهده كرد و دلیل آن نيز این بوده که مردمان اين ديار چنان درگیر مدیریت فضای طبیعی خود بودند که ذوق زیبایی‌شناسی و گرایش‌های هنری خود را عمدتاً در بناها منعکس می‌کردند.
وي افزود: به عبارتي معماري يزد علاوه بر کارکرد زیستی، کارکرد‌هاي زیبایی‌شناسی و هنرمندانه داشته است و این برعکس شهرهای تاريخي ديگر مانند شیراز است چرا که شیراز عمدتاً هنر شعر در آن نشو و نمای فراواني پیدا کرده است، یعنی هنری که فقط کارکرد هنری و زیبایی‌شناسی دارد و هیچ کارکرد زیستی و بیرونی ندارد.
جامعه يزد يك جامعه صنعتي است
جواديان زاده فرهنگ و هنر امروز يزدي‌ها را نشأت گرفته از اين ويژگي‌ها و شرایط خاص دانست و ابراز كرد: اگر تقسیم‌بندی "آلوین تافلر" را برای بررسی جوامع در نظر بگیریم که زندگی بشر را در قالب سه جامعه کشاورزی، صنعتی و فراصنعتی تقسیم می‌کند، با مطالعه سیر تاریخی جامعه و فرهنگ يزدي‌ها، متوجه خواهيم شد که مردمان اين ديار به دلیل این که شرایط کشاورزی در آن مهیا نبوده، اصولاً تجربه زیادی در جامعه کشاورزی نداشته‌اند و لذا خیلی زودتر جامعه صنعتی را تجربه کرده‌اند.
وي افزود: البته خود جامعه صنعتی، ویژگی‌های خاصی از نظر فرهنگی در جامعه ایجاد می‌کند که از مهمترین آنها، فرهنگ شهرنشینی، فرهنگ حقوق شهروندی، فرهنگ علمی و غیره است.
آمار بالاي شهرنشيني يزدي‌ها در دنيا
اين مسئول در اين باره ادامه داد: امروز یزد، بالاترین درصد شهرنشینی را در میان استان‌های کشور به خود اختصاص داده است به طوري كه حدود 85درصد مردم استان در شهرها ساكن هستند و در قالب یک فرهنگ شهروندی زندگی می‌کنند كه اين آمار تقریباً در دنیا منحصر بفرد است چرا كه در کشورهای پیشرفته نيز ميزان شهرنشینی تا این اندازه بالانیست.
به گفته‌ي وي، خود زندگی شهری و عادت کردن به سبک شهری و شیوه‌های زندگی شهری، فرهنگ خاصی را برای مردم یزد به ارمغان آورده است به اين صورت که مردم یزد را از نظر فرهنگی، از مردم مناطق و استان‌های دیگر تفكيك كرده است به عبارت ديگر مردم یزد با مجموعه‌ي این شرایط و ذخایر فرهنگی، قدم در راه جهان مدرن گذاشته و زندگی جدید خود را آغاز کرده‌اند.
جوادیان‌زاده گفت: بر همين اساس نيز مردم يزد از نظر ميزان باسوادي داراي موقعیت بسیار ممتازی هستند و دلیل آن هم این بوده كه سواد یکی از مهمترین لوازم زندگی شهری محسوب مي‌شود و از طرفي نيز درصد بالایی از مردم یزد،شهرنشین هستند.
وي معتقد است كه همين گرایش به سواد و سوادآموزي به باورهای اعتقادی و سواد ديني مردم يزد نيز کمک كرده است به نحوي كه میل و گرایش مردم اين منطقه به مطالعه متون مقدسي همچون قرآن، نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و غیره بيشتر است.
ريشه‌كني بي‌سوادي در استان تا سال آينده
مدير كل اجتماعي و فرهنگي استانداري يزد خاطرنشان كرد: حتي در گذشته سواد دینی مردم يزد گاهاً بیشتر از سواد عمومی آنها بوده است یعنی بسیاری از پدران ما علي‌رغم خواندن قرآن یا حتی متون حافظ و سعدی، نمی‌توانستند ساير متون را به همان شيوايي بخوانند و به اصطلاح سواد عمومی نداشتند و بعضاً نمی‌توانستند حتي نامه‌هايشان را بخوانند.
وی گفت: به خاطر همين ويژگي‌‌هاست که استان یزد از حیث باسوادی البته با کسر جمعیت اتباع بیگانه، رتبه اول تا سوم کشور را به خود اختصاص داده و چشم‌انداز روشنی برای ریشه‌کنی بی‌سوادی براي سال 1395 را پيش‌رو دارد كه امیدواریم با حمایت‌هاي دولت تدبیر و امید شاهد اين اتفاق مبارك در سال آينده باشيم.
اين مسئول با اشاره به پایه‌گذاري اجرای طرح باسوادی اولیای دانش‌آموزان توسط استان يزد، اظهار كرد: براساس آمار‌هاي سال90، استان يزد 29هزار و 573نفر بی‌سواد داشته كه 60درصد آنها اتباع بیگانه یا معلولان آموزش‌ناپذیر بوده‌اند که اگر اين جمعيت را از آمار بي‌سوادان استان كم كنيم، آمار بسيار مطلوبي از نرخ باسوادي يزدي‌ها را شاهد خواهيم بود.
وي در ادامه با تاكيد بر اين نكته كه حدود 67درصد بزهکاری‌های جامعه مرتبط با بی‌سوادی افراد یا والدین است، بر ضرورت توجه بيشتر به مقوله‌ي باسوادي افراد جامعه تأكيد كرد.
رتبه اول استان به لحاظ شاخص تعداد كتابخانه
جواديان زاده یکی دیگر از شاخصه‌های مهم فرهنگی را که نشان‌دهنده‌ي توسعه فرهنگی در هرجامعه‌ای است، شاخص بین‌المللی تعداد کتابخانه‌ها خواند و گفت: اين شاخص در همه‌ي کشورها به عنوان يكي از شاخص‌های توسعه محسوب مي‌شود و خوشبختانه استان يزد با 115كتابخانه، رتبه اول را در كشور دارد به طوري كه برای هر 9هزار و 366یزدی، یک کتابخانه در استان وجود دارد.
وي با بیان این که البته محتوای مطالعه در استان چندان مطلوب نیست و عمدتاً گرایش مطالعات هدفمند درسی است، گفت: متأسفانه همين موضوع باعث شده تا نیازهای اجتماعی مردم یزد در مطالعه لحاظ نشود و نياز است تا از طريق جریان فرهنگ‌سازی خیلی قوی، بخشي از تأمين نیازهای فرهنگی جامعه را به سمت مطالعه سوق داده و مرتفع كنيم.
اين مسئول با تاكيد بر اين كه فرهنگ‌سازی باید از طریق مطالعه صورت بگیرد، گفت: از طرفي لازم است تا جریان‌های نقد و بررسی و تحلیل کتب مختلف در جامعه وجود داشته باشد و از این طریق،میل به مطالعه در جامعه افزایش پیدا کند.
وي در اين باره اعلام كرد: براساس آمارهای دو سال قبل شورای فرهنگی عمومی کشور، استان یزد به لحاظ سرانه مطالعه، جزو استان‌های متوسط کشور است.
وضعيت مطلوب تعداد مطبوعات در استان
جواديان زاده وضعيت تعداد مطبوعات استان یزد نسبت به جمعیت را مطلوب دانست ولي توجه به موضوع روزنامه‌خوان کردن بيشتر جامعه و توجه به آموزش حرفه‌ای رسانه و تربیت خبرنگاران حرفه‌ای را ضروري خواند.
وي گفت: خوشبختانه در استان یزد، دانشکده‌های ارتباطات و خبر زیادی فعاليت دارند که ظرفیت‌هاي بسیار مناسبي در اين حوزه به شمار مي‌آيند و چنانچه اين مراكز آموزشي با لحاظ کردن نیازهای رسانه‌ای استان، پیش بروند می‌توانند در جهت ارتقاي استانداردهای اطلاع‌رسانی و رسانه بسیار مؤثر باشند.
مدیر کل دفتر امور اجتماعی و فرهنگي استانداری با بيان اين كه امروزه سواد ابعاد مختلفی پیدا کرده به طوري كه افراد برای رضايت بيشتر از زندگي شهروندي به جز سواد خواندن و نوشتن بايد از سواد رسانه‌ای، سواد اجتماعی، سواد سلامت، سواد تکنولوژی و غیره نيز برخوردار باشند، از اقدامات متعدد اين دفتر در جهت ارتقاي سواد شهروندان يزدي با تعامل ساير دستگاه‌ها و نهادها خبر داد.
وی در مورد ارتقاي سواد سلامت مردم استان، بر لزوم تغيير ساختار فرهنگ زندگي يزدي‌ها يا همان سبک زندگی آنها تاكيد كرد و گفت: برخی بیماری‌های شايع در استان یا برخی از انحرافات فرهنگی در واقع از آسیب‌های ناشي از سبک زندگی نادرست در جامعه است که می‌توان آنها را با یک فرآیند آموزشی و تبلیغاتی مرتفع ساخت.
لزوم ايجاد فضاهای گفت‌وگو و تعامل شهروندان
جواديان زاده با بيان اين كه فرهنگ یک جامعه از طریق تعامل و هم‌افزایی بين افراد ایجاد می‌شود، سوق دادن ساخت و سازهاي شهري مانند پارك‌ها و معابر به سمت فضاهای گفت‌وگو و تعامل میان شهروندان را در اين امر بسيار موثر خواند.
وي با اشاره به ساختارهای امروزي زندگي افراد جامعه مانند آپارتمان‌نشيني یا مراکز تفریحی فردگرایانه، تأكيد كرد: شهرداری‌ها و مهندساني که طراحی شهر را بعهده دارند بايد فضاهایی را برای ارتباط اجتماعی مردم ایجادکنند تا از درون اين فضاها، فرهنگ جامعه دائماً پالایش شود و شادابی و نشاط خود را حفظ کند.
جواديان زاده در پايان يادآور شد: متأسفانه زندگی مدرن و بسياري از ابزارهایی که امروز در اختیار ما قرار دارد، همگام با فرهنگ شهروندی ما شکل نگرفته است و همين موضوعات باعث ضعف فرهنگي و رشد نيافتن آن در مقوله‌هايي مانند آپارتمان‌نشینی، تحرك جسمي و اجتماعي افراد جامعه، استفاده مطلوب از فضاهاي مجازي و غيره شده است كه بعضاً نيز منجر به برخي انحرافات و آسيب‌ها مي‌شود.