نمایندگان یکبار مصرف!

حميد رستمي

درسال 1938 برتولد برشت نمایشنامه نویس شهیرآلمانی زندگی نامه دانشمند معروف گالیله را بر روی کاغذ آورد و در صحنه های پایانی آن برای آنکه مخالفت خود را با هر گونه قهرمانسازی نشان دهد از قول شاگرد گالیله آورد: « بدبخت ملتی که قهرمان ندارد!» و در پاسخ از زبان گالیله اضافه کرد: « بدبخت ملتی که مردمانش بدنبال قهرمان است!»

نگاهی اجمالی به دور اول انتخابات مجلس دهم در استان اردبیل – که نمونه یی قابل استناد از کل ایران می تواند باشد – نشان دهنده آن است که در یک توافق نانوشته رأی دهندگان و سیستم علاقۀ زیادی به نمایندگان یکبار مصرف دارند و همه ساله چهره های ناشناخته بخت پیروزی بسیار بیشتری نسبت به سابقه دارهای امر وکالت دارند.

استان اردبیل درحالی پای به دور دوم انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی می گذارد که هیچیک از هفت نماینده دورۀ قبلی در دورۀ دهم حاضر نخواهند بود . که از بین هفت نفر دو نفر نتوانستند از فیلتر شورای نگهبان برای حضور مجدد در عرصۀ رقابت گذر کنند و تلاشهایشان تا آخرین لحظه پاسخ لازم را نداد و یک نفر هم قبل از شروع رسمی تبلیغات با رصد کردن اوضاع انصراف خود را تقدیم فرمانداری حوزه متبوعش کرد تا مهر شکست را بر پیشانی خويش نبیند به همین حضور در مجلس نهم بسنده کرده و شکست را پذیرا باشد. اما از بین چهار نماینده حاضر در رقابتها هیچکدام نتوانستند حائز اکثریت آرا شوند و با آرای بشدت پایین از کمترین بخت برای پیروزی هم برخوردار نشدند . جالب اینجا بود که در دورۀ قبل هم از بین هفت نفر فقط یک نفر تجربه حضور در مجلس هشتم را داشت و توانست برای دومین بار از حوزۀ مشگین شهر به مجلس راه پیدا کند.

در حالیکه روز دهم اردیبهشت دورۀ دوم انتخابات در دو حوزۀ انتخابیه استان برای انتخاب دو نمایندۀ دیگر برگزار خواهد شد سه نفر از چهار نفر انتخاب شده تجربۀ حضور در عرصۀ انتخابات مجلس را نداشتند و بعنوان چهره یی ناشناخته وارد عرصه شدند و امروز دست کم شانسی پنجاه درصدی برای ربودن گوی سبقت از رقیب خویش دارند و این در حالیست که در سایر نقاط ممکلت هم تقریباً وضع به همین منوال است و ترکیب مجلس دهم نسبت به مجلس نهم تغییری هشتاد درصدی را شاهد خواهد بود.

پیدا کردن چرایی اقبال شهروندان به چهره های ناشناخته شاید خیلی بیشتر از آنکه به ناکارآمدی قدیمی ها و جذابیت تازه آمده ها مربوط باشد ارتباط پیدا می کند به جستجوگری بی پایان طبقات رأی دهنده برای کشف ابرقهرمانهایی که بتوانند یک شبه حلّال تمام مشکلات باشند و با کم طاقتی خاص ما ایرانی ها خیلی زود سرخورده شده و دنبال ابرمردهای دیگر روان می شوند.

انبوه مشکلات انباشته شده بر روی هم از کمبودهای معیشتی گرفته تا رکود و بیکاری و نابسامانی های اجتماعی همه و همه باعث می شوند که جماعت رأی دهنده در هر دوره صفا و مروه یی پیدا کنند و مابین اش هروله کنند و خیلی زود خسته و دل آزرده در پی صفایی دیگر باشند. حال آنکه آن ابر مرد انتخاب شده در دو سال اول در پی حفظ آئین نامه های داخلی مجلس و پیدا کردن راههای ورود و خروج و چگونگی نشستن و صحبت کردن و تفاوت طرح و لایحه و دوفوریت و تک فوریت است و در سال آخرش هم بدنبال تبلیغات و تأیید صلاحیت و انتخاب مجدد.

این واقعیتی تلخ است که بر صندلی های وکالت میدان بهارستان سایه افکنده است و گریزی از آن را نمی توان متضرر شد نطقهای پرشور انتخاباتی با فرازهایی که نفی گذشتگان و حال ترجیح بند آن است مستمعین را بر سر ذوق می آورد و همگان بی توجه به سوابق و رزومه طرف به این جمله موثر در نتایج انتخابات استناد می کنند: « عالی صحبت می کند!» و چون گاه سخن گفتن به سر می آید و موقع عمل می شود یا شرایط اش مهیّا نیست و زمان کم است و یا بضاعت اندک !

آنگاه است که باید یاد کِشته اش افتاد و هنگام درو تا سخنران پرحرارت دیگری از جمع منتظرین وکالت سربرآورد و دوباره زمین و زمان را زیرسؤال ببرد سناریویی ست بس تکراری که انتخابات را تبدیل به سیکلی تکراری و معیوب کرده است.

اینکه یک نماینده با در اختیار داشتن ابزار قدرت و خدمت در طی چهارسال با چنان افت محبوبیت مواجه می شود که حتی نصف رأی دورۀ قبل را نمی تواند جمع آوری کند اتفاق کوچکی نیست که نشان دهنده نیاز شدید مردم غرق در معضلات و مشکلات به ابَرانسانهایی ست که از آنها توقع معجزه دارند و چون نمی بینند روی گردان به جانب دیگری می شتابند و آنچه البته در این بین چندان کاسته نمی شود ارتفاع کوه مشکلات است و آنچه افزایش می یابد کمتر شدن احساس امید به آینده و حل شدن مشکلات است !