از آنجایی که آمار جمعیت ایران روندی کاهشی دارد، امروزه بسیاری از زوج‌های جوان تمایلی به بچه دار شدن ندارند که این یا به دلیل ترس از هزینه‌های اقتصادی است یا بچه را مزاحم زندگی خود می‌دانند.
کارشناسان معتقدند که یکی از مهمترین دلایلی که زوج‌های جوان میل به بچه‌دار شدن ندارند، ترس از بحران‌های مالی و از دست دادن شغل است اما تمایل نداشتن خانواده‌ها به زادآوری پیامدهایی در مسائل خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی کشور دارد که نباید از آن غافل ماند. باید دید که چه مواردی باعث ایجاد چنین تفکری در جوانان شده که برخی از زوج‌های جوان عنوان میکنند میلی به داشتن فرزند ندارند و برخی از خانواده‌ها هم به تک فرزندی اکتفا میکنند .
از طرفی افزایش ورودی دانشگاه‌ها بویژه افزایش دانشجویان دختر و بالا رفتن سطح تحصیلات موجب تاخیر در ازدواج و رشد بی علاقگی به فرزندآوری در میان نسل جوان شد. شاید بتوان تغییر فرهنگی را یکی از عمده‌ترین دلایل تغییر رویکرد از تشکیل خانواده‌های پرجمعیت به تاخیر در ازدواج تا پایان تحصیلات و نهایتا ازدواج بدون فرزند یا حداقل فرزند دانست. چرا که معضلات اقتصادی گرچه می‌تواند در کاهش زاد و ولد موثر باشد اما در میان گروه‌هایی با تمکن مالی نیز شاهد تعدد موالید نبوده‌ایم و در عین حال وضع مشوق‌های مالی طرح‌هایی نظیر پرداخت یک میلیون تومان و سکه طلا به ازای تولد فرزندان و… هم نتوانست قشرهای متوسط و پایین را به فرزندآوری تشویق کند.
برای یافتن دلیل اینکه چرا تمایل به بچه دار شدن در حال حاضر میان زوج های جوان کم شده است با کارشناس ارشد جامعه شناسی در زاهدان به گفت و گو می پردازیم.
یک استاد دانشگاه و کارشناس ارشد جامعه شناسی در گفت و گو با زاهدانه درخصوص کاهش تمایل به فرزندآوری در جوامع امروزی می گوید: یکی از سیاست های کلی نظام جمهوری اسلامی، افزایش جمعیت و فرزندآوری بیشتر است، زیرا اکنون زنگ های هشدار مبنی بر افزایش جمعیت سالمندان و کاهش تدریجی جمعیت جوان کشور به صدا درآمده است.
دوری از فرزند آوری به بهانه های واهی
آمارهای سازمان ثبت احوال کشور نشان دهنده این است که جمعیت بالای ۶۰ سال رو به افزایش است و اگر سیاست های جمعیتی درست به کار گرفته نشود جمعیت کشور در آینده نزدیک به سمت سالمندی خواهد رفت.
«ابراهیم مرادقلی» ادامه می دهد: در مسیر تشویق زوج های جوان به بچه دار شدن و افزایش فرزندان، دولت نقش پر رنگی می تواند داشته باشد، برای تحقق این امر، دولت باید برای زوج های جوان امکانات و تسهیلاتی در نظر بگیرد تا اشتیاق بیشتری به فرزندآوری داشته باشند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: این روزها بهانه خانواده ها داشتن اقساط مختلف بانکی و هزینه اجاره خانه است و ادعا می کنند با این خرج ها برای تأمین هزینه های بچه دیگر پولی نمی ماند. متاسفانه شیوه های تشویقی کارآمدی برای فرزندآوری در جامعه وجود ندارد و این موضوع موجب شده، زوج های جوان کمتر به فرزندآوری تمایل داشته باشند.
کارشناس ارشد جامعه شناسی با اشاره به اینکه در حال حاضر سن ازدواج در کشور ما بالا رفته است، عنوان کرد: در گذشته زوج های جوان بدون توجه به دغدغه های مالی به آوردن فرزند اقدام می کردند؛ اما امروزه بسیاری از بانوان به علت شاغل بودن، نگهداری و تربیت فرزند برایشان بسیار دشوار شده است. نمایندگان مجلس باید به جای طرح هایی که انتقاد مردم را به دنبال دارد به فکر اجرای طرح های تشویقی باشند تا هم مردم در رفاه باشند و هم جمعیت به سمت پیری نرود.
مرادقلی در خصوص رواج شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» در جامعه بیان می کند: متاسفانه، از زمانی که این شعار در جامعه باب شد آثارش در تمامی خانواده ها دیده و سبب شد خیلی ها در سال های اخیر، به این شعار عمل کنند و بسیاری از خانواده های ایرانی هم در نهایت پرورش دو فرزند را متقبل شوند و همین امر باعث شد، خانواده ها رغبت کمتری به داشتن فرزندان بیشتر داشته باشند. خیلی از زوج ها معتقد هستند با توجه به وجود انواع آسیب های اجتماعی، تربیت و نگهداری از فرزند امروزه کار بسیار سختی است.
وی معتقد است شیوه های کنونی افزایش جمعیت که اخیرا اعلام شده است کمتر در رفع این معضل موثر است و به همین منظور باید تغییرات اساسی در این شیوه ها ایجاد شود. متاسفانه تصور اینکه داشتن فرزند کمتر می تواند زندگی بهتری در پی داشته باشد تا حدی بر زندگی نسل کنونی تاثیر گذاشته است.
این استاد دانشگاه ادامه می دهد: با توجه به مشکلاتی که سر راه جوانان قرار دارد باید برای تسهیل ازدواج آنان برنامه ریزی بیشتری کرد. اعتقاد من این است که برای افزایش جمعیت و فرزندآوری به سمت طرح های تشویقی پیش برویم که اکنون این گونه طرح ها در جامعه ما وجود ندارد.
یکی از مهم ترین راه های تشویق جوانان به ازدواج، تخصیص دادن اقساطی خانه به جوانان است. اگر دولت سابق شرایط ثبت نام در مسکن مهر را برای عموم آزاد نمی گذاشت و قشر جوان را در اولویت قرار می داد انگیزه ازدواج در میان این نسل ها بالا می رفت.
وی در پایان با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری تاکید ویژه ای به افزایش جمعیت دارند، افزود: بهتر است دولتمردان توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند، همچنین امیدواریم با طرح های تشویقی، بتوانیم در راستای ابلاغ سیاست های ملی جمعیت حرکت کنیم و خانواده ها نیز با بهره بردن از طرح های تشویقی بسیاری از مشکلاتشان برطرف شود.
سخنان گوهر بار: فرزندآوری یک مجاهدت بزرگ است
فرزندآوری یک مجاهدت بزرگ است. ما با خطاهائی که داشتیم، با عدم دقتهائی که از ماها سر زده، یک برهه‌ای در کشور ما متأسفانه این مسئله مورد غفلت قرار گرفت و ما امروز خطراتش را داریم می‌بینیم؛ که من بارها این را به مردم عرض کرده‌ام: پیر شدن کشور، کم شدن نسل جوان در چندین سال بعد، از همان چیزهائی است که اثرش بعداً ظاهر خواهد شد؛ وقتی هم اثرش ظاهر شد، آن روز دیگر قابل علاج نیست؛ اما امروز چرا، امروز قابل علاج است.
فرزندآوری یکی از مهمترین مجاهدتهای زنان و وظائف زنان است؛ چون فرزندآوری در حقیقت هنر زن است؛ اوست که زحماتش را تحمل میکند، اوست که رنجهایش را میبرد، اوست که خدای متعال ابزار پرورش فرزند را به او داده است. خدای متعال ابزار پرورش فرزند را به مردها نداده، در اختیار بانوان قرار داده؛ صبرش را به آنها داده، عاطفه‌اش را به آنها داده، احساساتش را به آنها داده، اندامهای جسمانی‌اش را به آنها داده؛ در واقع این هنر زنها است. اگر چنانچه ما اینها را در جامعه به دست فراموشی نسپریم، آن وقت پیشرفت خواهیم کرد. (بیانات مقام معظم رهبری)
