در جلسه تفسیر صحیفه سجادیه عنوان شد:
مؤلف تفسیر مشکاة ابراز کرد: بعد از اینکه ما در مسیر نهی الهی گام نهادیم، خداوند در عقوبتش عجله نکرد همانطور که در فراز صدم دعای جوشن کبیر می‌خوانیم: ای کسی که برای عقوبت عجله نمی‌کند؛ این فراز از دعا و سخن امام سجاد(ع) چه آرامشی به دل می‌دهد و ما چه بهره‌هایی از این سنت الهی برده‌ایم و متوجه نبوده‌ایم!
محمدعلی انصاری، مؤلف تفسیر مشکاة شب گذشته 13 آبان‌ماه در ادامه سلسه جلسات تفسیر صحیفه سجادیه که در مؤسسه بیان هدایت نور در مشهد برگزار شد، با اشاره به فراز 21 از دعای اول صحیفه سجادیه به توضیح آن پرداخت و بیان کرد: خداوند نسیم حیات و زندگی را در وجود ما قرار داد، اعضاء و جوارحی را که برای انجام اعمال خود به آنها نیازمندیم را در وجود ما تثبیت کرد، آنچه موجب دوام و بقای جسم ماست را عنایت کرد و ما را با آن رزق طیب به رشد و نمو رساند چراکه ذات حق وجود ما را به گونه‌ای قرار داد که با پلشتی و ناپسندی ناهمگون است همانطور که روح ما این گونه است.
وی در ادامه با اشاره به این جمله از دعای اول صحیفه سجادیه «أغنانا بِفَضلِه» بیان کرد: أغنانا می‌تواند از دو ماده غَنا و غِنا با شد که طبق معنای اول، معنای این جمله چنین می‌شود که خداوند ما را با فضل خویش بی‌نیاز کرد و طبق معنای دوم، ماده غِنا به این معناست که خداوند ما را با فضل خودش ثروتمند و متمتع کرد که این صفت ملکیت و دارای مالکیت شدن مخصوص انسان است که خداوند به موجود دیگری اعطا نکرد.
«أقنانا بِمَنِّه» عبارت بعدی بود که این مفسر قرآن کریم در توضیح آن به کلمه منّ اشاره کرد و ادامه داد: منّ به معنای نعمت های سنگین و قابل توجه است و أقنانا نیز از دو ماده قُنیة و قِنا برآورد می شود که طبق ماده اول، معنای این جمله چنین می شود که خداوند به ما سرمایه داد و طبق ماده دوم، معنایش این است که خداوند ما را به سبب این نعمت های عظیم خرسند و راضی کرد.
وی در توضیح همین عبارت به آیات قرآن اشاره کرد و گفت: أغنی و أقنی هر دو در قرآن آمده است که همان دو معنا برای هر کدام از این دو کلمه وجود دارد و طبق آن یک معنای لطیفی در این آیه هست که می فرماید خداوند هم درون و جانتان را بی نیاز و سرمایه دار کرد و هم بیرونتان را و به گونه ای به شما سرمایه داد که رضایت شما به دست آید.
نعمت‌های خداوند مقدمه‌ای برای طی مسیر بعدی است
انصاری در ادامه تفسیر دعای اول صحیفه سجادیه به این فراز «ثُمَّ أمَرَنا لِیَختَبِرَ طاعَتَنا» رسید و توضیح داد: وقتی سیر بیان مطالب را دقت می کنیم متوجه می شویم خداوند هرچه نیاز ما در این دنیا بود را به ما عنایت کرد، همه ابزارها برای بهره مندی ما از دنیا را عنایت فرمود و نعمت های خویش از رزق طیب و ... را بر ما گسترد تا با این نعمت ها بتوانیم جاده سلوکی را که حضرت حق ما را در آن قرار داده است و مقصد پایانی را در این راه قرار داده، طی کنیم.
وی در ادامه توضیح این فراز از دعا با اشاره به آیات قرآن کریم اضافه کرد: این ساز و کارهایی که خداوند به طور سازمان یافته مقرر کرده است، مقدمه ای برای طی مسیر بعدی محسوب می شود و خداوند با امر و نهی که روش تربیتی اوست، اطاعت ما را اختبار می کند.
امر و نهی خدا سبب رسیدن ما به هدف خلقت است
این مفسر قرآن کریم ادامه داد: آنچه خداوند ما را به آن امر می کند اسباب تقرب ما به خداوند سبحان و آنچه ما را از آن نهی می کند عوامل بازماندن ما از مسیر سلوک، تقرب و رسیدن به غایتی است که برای آن آفریده شده ایم لذا باید این تصور در ذهن بسیاری از مسلمانان که امر و نهی خداوند برای ثواب و عقاب است را اصلاح کنیم.
وی در تبیین اختبار در این فراز از دعا و ارتباط آن با دستورات الهی توضیح داد: وقتی توانمندی های پدیده ای آشکار می شود به آن اختبار می گویند زیرا اوامر الهی باعث شکوفا شدن استعدادهای انسان است و ارتکاب آنچه خداوند از آن نهی کرده است باعث می شود تا استعدادهای انسان نامکشوف و ناشکوفا باقی بماند و آدمی هرگز به هدف خلقت دست نیابد.
انصاری با اشاره به این جمله از دعای اول صحیفه در توضیح معنای ابتلا ادامه داد: ابتلا نیز مانند اختبار به معنای آزادکردن توانمندی های انسان است که حضرت در این عبارت می فرمایند: «خداوند ما را از مسائلی چه در گفتار و چه در کردار بازداشت تا از طریق شکر ما را محک بزند»، همچنین توانمندی های ما را آزاد کند تا انسان به مقام قرب و خلافت الهی برسد.
وی در توضیح معنای واژه شکر در فراز پیپشین بیان کرد: در معنای شکر شاید بتوان گفت که کوتاه ترین و جامع ترین تعریف این است که شکر به معنای حسن استفاده و بهره گیری از داده های الهی در جان و جهان است بنابراین انجام نهی الهی موجب از بین رفتن داده های خداوند به انسان، موجب سقوط و کفران می شود.
این مفسر با بیان اینکه خود امر و نهی الهی هم سبب کمال و رشد انسان است، به مسئله سجده نکردن شیطان در قرآن اشاره کرد و ادامه داد: خداوند در آنجا فرمود: «قَالَ مَا مَنَعَکَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُکَ ...، فرمود: چون تو را به سجده امر کردم چه چیز تو را باز داشت از اینکه سجده کنى؟»(اعراف/12) بنابراین معلوم است که با صرف نظر از اینکه امر به چه کاری شده است، مصلحت در خود امر است که در صورت گردن نهادن به امر الهی دریچه توانمندی وجود انسان به خاطر طاعت باز می شود، آسمان به زیر می آید، آستان بوس او می شود و چه در قوس صعود و چه در قوس نزول به معراج و وحی می رسد اما اگر مرتکب نهی الهی شد، ضرب آهنگ زوال آغاز می شود و آدمی مسیر قهقهرا را طی می کند.
وی پس از بیان مطالب فوق اظهار کرد: این ظرافت هایی که بیان می شود ویژگی های خاص سخنان ذوات مقدس محمد(ص) و آل محمد(ص) است و شرق و غرب عالم را هم که برویم نمی توانیم این مطالب و این رشته سخن را پیدا کنیم.
ارتکاب نهی الهی مسیری است که به مقصد نمی‌رسد
انصاری در ادامه تفسیر دعای اول صحیفه سجادیه به این عبارت «فخالفنا عن طریق أمره و رکبنا متون زجره» اشاره کرد و در ابتدا با توضیح معنای طریق و متون زجره بیان کرد: طریق از ماده طرق به معنای راه کوبیده و هموار و متون نیز از ماده متن به معنای راه های ناهموار و مسیر هایی است که انسان را مقصد نمی رساند.
وی در توضیح معنای این عبارت ادامه داد: در این عبارت امام(ع) می فرمایند ما بعد از اینکه خداوند به ما نعمت داد و ما را امر کرد به جای اینکه در مسیر هموار امر الهی حرکت کنیم و از این مسیر به مقصد برسیم در مسیر ناهموار نهی الهی گام نهادیم، در مسیری که پایانی ندارد و انسان را به مقصد نمی رساند همانطور که قرآن می فرماید: یعنی این راهی است که نمی تواند شما را به مقصد برساند.
این مفسر قرآن کریم در تبیین بیشتر ابعاد این فراز از دعای اول صحیفه با اشاره روایتی از کتاب کنزالعمال که از طرف اهل سنت هم نقل شده است، اضافه کرد: پیامبر(ص) وقتی در حضور اصحاب نشسته بودند، خط صافی روی زمین کشیدند و فرمودند: این مسیر رشد و مسیر رسیدن به هدف و غایت است و در راست و چپ این خط هم خطوط دیگری کشیدند و فرمودند این ها هم راه هایی هستند اما هرکدام از این راه ها غیر از آن خط مستقیم شیطانی در آغاز آن هست که شما را به این مسیر دعوت می کند و بعد این آیه راخواندند: «وَأَنَّ هَـذَا صِرَاطِی مُسْتَقِیمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَن سَبِیلِهِ...، و [بدانید] این است راه راست من پس، از آن پیروى کنید. و از راهها [ى دیگر] که شما را از راه وى پراکنده مىی سازد پیروى مکنید.»(انعام/153)
خدا پای ما ایستاد و منتظر بازگشت ما شد...
وی در ادامه تبیین عبارت‌های دعای اول صحیفه سجادیه بیان کرد: بعد از اینکه ما در مسیر نهی الهی گام نهادیم، خداوند در عقوبتش عجله نکرد همانطور که در فراز صدم دعای جوشن کبیر می‌خوانیم: ای کسی که برای عقوبت عجله نمی‌کند؛ این فراز از دعا و سخن امام سجاد(ع) چه آرامشی به دل می‌دهد و ما چه بهره‌هایی از این سنت الهی برده‌ایم و متوجه نبوده‌ایم!
انصاری در همین موضوع با اشاره به حدیثی از امام باقر(ع) ادامه داد: هیچ انسانی نیست تا کاری که رضایت خدا در آن نیست را انجام دهد، مگر اینکه خدا آن را می‌پوشاند، بار دوم آن کار را مرتکب می شود و خدا بازهم می‌پوشاند اما وقتی بار سوم مرتکب آن کار شد و اصرار بر این کار کرد آن گاه خداوند فرشته‌ای را در قالب انسانی مأمور می‌کند تا در میان مردم منتشر کند که فلانی چنین کرد و چنان کرد.
وی به بیان احادیثی دیگر در همین زمینه پرداخت و اضافه کرد: روایات می‌فرمایند هیچ مؤمنی نیست که گناهی انجام دهد مگر اینکه خداوند طبق برخی روایات هفت ساعت و طبق بعضی روایات 24 ساعت ملائکه چیزی نمی‌بینند و چیزی ثبت نمی‌کنند و تا این مدت اگر به خود آمد و استغفار کرد نه فرشتگان، نه اولیا و نه شهود از اعمال با خبر نمی‌شوند چراکه خدا به دنبال آن است که همه را به خودش جذب کند.
این مفسر قرآن کریم با اشاره به احادیثی دیگر در همین موضوع ادامه داد: در حدیث آمده است که گاهی مؤمنی گناه می‌کند و 20 سال بعد گناهش را به خاطر می‌آورد و استغفار می‌کند و بر او بخشیده می شود اما ماهیت کفر آن می شود که گناهش را فراموش می‌کند و به تعبیر ما توفیق استغفار پیدا نمی‌کند.
وی در ادامه بیان دعای اول صحیفه به این عبارت رسید که خداوند به مقتضای رحمتش با ما تانی و درنگ می‌کند و وی در توضیح اضافه کرد: بگذارید بگویم خداوند پای ما صبر می‌کند، از باب شخصیت دادن، حرمت بخشی، تفضل و امتنان بر ما و با اجازه حضرت سجاد(ع) عرض می کنم که خداوند چشم انتظار بر سر راه ما می نشیند تا ما از مسیر اشتباه بازگردیم چرا؟ چون رئوف است و نمی پسندد که توانمندی های بندگانش به بار ننشیند؛ این صبرخداوند به خاطر حلم اوست که در دعای جوشن کبیر هم می خوانیم: «یا حلیماً لا یعجل، ای بردباری که عجله نمی کند».
انصاری در توضیح معنای انتظار خداوند برای بازگشت بندگان از راه اشتباه به حدیث پیامبر(ص) اشاره کرد و گفت: حضرت(ص) می فرمایند: «خداوند از انسانی که سال‌هاست فرزندی ندارد و بعد از 20 سال صاحب فرزند می شود، از آن کسی که پس از سال‌ها کالای گم شده خود را پیدا می کند و کسی که شب ها و روزها تشنگی کشیده و به آب زلالی می رسد شادتر است، نسبت به بنده‌ای که به آغوش رحمتش بازمی گردد و این‌ها همه به خاطر رحمت خداست که رحمت اوج و قله رافت است.
وی پس از تفسیر این بخش از دعای ابتدایی صحیفه سجادیه به بازخوانی وقایع بعد از عاشورا با توجه به تاریخ در قالب روضه خوانی پرداخت.
یادآور می‌شود، توضیحات پیرامون موضوع توبه در جلسه آینده بیان می شود.
منبع: ایکنا
وی در ادامه با اشاره به این جمله از دعای اول صحیفه سجادیه «أغنانا بِفَضلِه» بیان کرد: أغنانا می‌تواند از دو ماده غَنا و غِنا با شد که طبق معنای اول، معنای این جمله چنین می‌شود که خداوند ما را با فضل خویش بی‌نیاز کرد و طبق معنای دوم، ماده غِنا به این معناست که خداوند ما را با فضل خودش ثروتمند و متمتع کرد که این صفت ملکیت و دارای مالکیت شدن مخصوص انسان است که خداوند به موجود دیگری اعطا نکرد.
«أقنانا بِمَنِّه» عبارت بعدی بود که این مفسر قرآن کریم در توضیح آن به کلمه منّ اشاره کرد و ادامه داد: منّ به معنای نعمت های سنگین و قابل توجه است و أقنانا نیز از دو ماده قُنیة و قِنا برآورد می شود که طبق ماده اول، معنای این جمله چنین می شود که خداوند به ما سرمایه داد و طبق ماده دوم، معنایش این است که خداوند ما را به سبب این نعمت های عظیم خرسند و راضی کرد.
وی در توضیح همین عبارت به آیات قرآن اشاره کرد و گفت: أغنی و أقنی هر دو در قرآن آمده است که همان دو معنا برای هر کدام از این دو کلمه وجود دارد و طبق آن یک معنای لطیفی در این آیه هست که می فرماید خداوند هم درون و جانتان را بی نیاز و سرمایه دار کرد و هم بیرونتان را و به گونه ای به شما سرمایه داد که رضایت شما به دست آید.
نعمت‌های خداوند مقدمه‌ای برای طی مسیر بعدی است
انصاری در ادامه تفسیر دعای اول صحیفه سجادیه به این فراز «ثُمَّ أمَرَنا لِیَختَبِرَ طاعَتَنا» رسید و توضیح داد: وقتی سیر بیان مطالب را دقت می کنیم متوجه می شویم خداوند هرچه نیاز ما در این دنیا بود را به ما عنایت کرد، همه ابزارها برای بهره مندی ما از دنیا را عنایت فرمود و نعمت های خویش از رزق طیب و ... را بر ما گسترد تا با این نعمت ها بتوانیم جاده سلوکی را که حضرت حق ما را در آن قرار داده است و مقصد پایانی را در این راه قرار داده، طی کنیم.
وی در ادامه توضیح این فراز از دعا با اشاره به آیات قرآن کریم اضافه کرد: این ساز و کارهایی که خداوند به طور سازمان یافته مقرر کرده است، مقدمه ای برای طی مسیر بعدی محسوب می شود و خداوند با امر و نهی که روش تربیتی اوست، اطاعت ما را اختبار می کند.
امر و نهی خدا سبب رسیدن ما به هدف خلقت است
این مفسر قرآن کریم ادامه داد: آنچه خداوند ما را به آن امر می کند اسباب تقرب ما به خداوند سبحان و آنچه ما را از آن نهی می کند عوامل بازماندن ما از مسیر سلوک، تقرب و رسیدن به غایتی است که برای آن آفریده شده ایم لذا باید این تصور در ذهن بسیاری از مسلمانان که امر و نهی خداوند برای ثواب و عقاب است را اصلاح کنیم.
وی در تبیین اختبار در این فراز از دعا و ارتباط آن با دستورات الهی توضیح داد: وقتی توانمندی های پدیده ای آشکار می شود به آن اختبار می گویند زیرا اوامر الهی باعث شکوفا شدن استعدادهای انسان است و ارتکاب آنچه خداوند از آن نهی کرده است باعث می شود تا استعدادهای انسان نامکشوف و ناشکوفا باقی بماند و آدمی هرگز به هدف خلقت دست نیابد.
انصاری با اشاره به این جمله از دعای اول صحیفه در توضیح معنای ابتلا ادامه داد: ابتلا نیز مانند اختبار به معنای آزادکردن توانمندی های انسان است که حضرت در این عبارت می فرمایند: «خداوند ما را از مسائلی چه در گفتار و چه در کردار بازداشت تا از طریق شکر ما را محک بزند»، همچنین توانمندی های ما را آزاد کند تا انسان به مقام قرب و خلافت الهی برسد.
وی در توضیح معنای واژه شکر در فراز پیپشین بیان کرد: در معنای شکر شاید بتوان گفت که کوتاه ترین و جامع ترین تعریف این است که شکر به معنای حسن استفاده و بهره گیری از داده های الهی در جان و جهان است بنابراین انجام نهی الهی موجب از بین رفتن داده های خداوند به انسان، موجب سقوط و کفران می شود.
این مفسر با بیان اینکه خود امر و نهی الهی هم سبب کمال و رشد انسان است، به مسئله سجده نکردن شیطان در قرآن اشاره کرد و ادامه داد: خداوند در آنجا فرمود: «قَالَ مَا مَنَعَکَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُکَ ...، فرمود: چون تو را به سجده امر کردم چه چیز تو را باز داشت از اینکه سجده کنى؟»(اعراف/12) بنابراین معلوم است که با صرف نظر از اینکه امر به چه کاری شده است، مصلحت در خود امر است که در صورت گردن نهادن به امر الهی دریچه توانمندی وجود انسان به خاطر طاعت باز می شود، آسمان به زیر می آید، آستان بوس او می شود و چه در قوس صعود و چه در قوس نزول به معراج و وحی می رسد اما اگر مرتکب نهی الهی شد، ضرب آهنگ زوال آغاز می شود و آدمی مسیر قهقهرا را طی می کند.
وی پس از بیان مطالب فوق اظهار کرد: این ظرافت هایی که بیان می شود ویژگی های خاص سخنان ذوات مقدس محمد(ص) و آل محمد(ص) است و شرق و غرب عالم را هم که برویم نمی توانیم این مطالب و این رشته سخن را پیدا کنیم.
ارتکاب نهی الهی مسیری است که به مقصد نمی‌رسد
انصاری در ادامه تفسیر دعای اول صحیفه سجادیه به این عبارت «فخالفنا عن طریق أمره و رکبنا متون زجره» اشاره کرد و در ابتدا با توضیح معنای طریق و متون زجره بیان کرد: طریق از ماده طرق به معنای راه کوبیده و هموار و متون نیز از ماده متن به معنای راه های ناهموار و مسیر هایی است که انسان را مقصد نمی رساند.
وی در توضیح معنای این عبارت ادامه داد: در این عبارت امام(ع) می فرمایند ما بعد از اینکه خداوند به ما نعمت داد و ما را امر کرد به جای اینکه در مسیر هموار امر الهی حرکت کنیم و از این مسیر به مقصد برسیم در مسیر ناهموار نهی الهی گام نهادیم، در مسیری که پایانی ندارد و انسان را به مقصد نمی رساند همانطور که قرآن می فرماید: یعنی این راهی است که نمی تواند شما را به مقصد برساند.
این مفسر قرآن کریم در تبیین بیشتر ابعاد این فراز از دعای اول صحیفه با اشاره روایتی از کتاب کنزالعمال که از طرف اهل سنت هم نقل شده است، اضافه کرد: پیامبر(ص) وقتی در حضور اصحاب نشسته بودند، خط صافی روی زمین کشیدند و فرمودند: این مسیر رشد و مسیر رسیدن به هدف و غایت است و در راست و چپ این خط هم خطوط دیگری کشیدند و فرمودند این ها هم راه هایی هستند اما هرکدام از این راه ها غیر از آن خط مستقیم شیطانی در آغاز آن هست که شما را به این مسیر دعوت می کند و بعد این آیه راخواندند: «وَأَنَّ هَـذَا صِرَاطِی مُسْتَقِیمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَن سَبِیلِهِ...، و [بدانید] این است راه راست من پس، از آن پیروى کنید. و از راهها [ى دیگر] که شما را از راه وى پراکنده مىی سازد پیروى مکنید.»(انعام/153)
خدا پای ما ایستاد و منتظر بازگشت ما شد...
وی در ادامه تبیین عبارت‌های دعای اول صحیفه سجادیه بیان کرد: بعد از اینکه ما در مسیر نهی الهی گام نهادیم، خداوند در عقوبتش عجله نکرد همانطور که در فراز صدم دعای جوشن کبیر می‌خوانیم: ای کسی که برای عقوبت عجله نمی‌کند؛ این فراز از دعا و سخن امام سجاد(ع) چه آرامشی به دل می‌دهد و ما چه بهره‌هایی از این سنت الهی برده‌ایم و متوجه نبوده‌ایم!
انصاری در همین موضوع با اشاره به حدیثی از امام باقر(ع) ادامه داد: هیچ انسانی نیست تا کاری که رضایت خدا در آن نیست را انجام دهد، مگر اینکه خدا آن را می‌پوشاند، بار دوم آن کار را مرتکب می شود و خدا بازهم می‌پوشاند اما وقتی بار سوم مرتکب آن کار شد و اصرار بر این کار کرد آن گاه خداوند فرشته‌ای را در قالب انسانی مأمور می‌کند تا در میان مردم منتشر کند که فلانی چنین کرد و چنان کرد.
وی به بیان احادیثی دیگر در همین زمینه پرداخت و اضافه کرد: روایات می‌فرمایند هیچ مؤمنی نیست که گناهی انجام دهد مگر اینکه خداوند طبق برخی روایات هفت ساعت و طبق بعضی روایات 24 ساعت ملائکه چیزی نمی‌بینند و چیزی ثبت نمی‌کنند و تا این مدت اگر به خود آمد و استغفار کرد نه فرشتگان، نه اولیا و نه شهود از اعمال با خبر نمی‌شوند چراکه خدا به دنبال آن است که همه را به خودش جذب کند.
این مفسر قرآن کریم با اشاره به احادیثی دیگر در همین موضوع ادامه داد: در حدیث آمده است که گاهی مؤمنی گناه می‌کند و 20 سال بعد گناهش را به خاطر می‌آورد و استغفار می‌کند و بر او بخشیده می شود اما ماهیت کفر آن می شود که گناهش را فراموش می‌کند و به تعبیر ما توفیق استغفار پیدا نمی‌کند.
وی در ادامه بیان دعای اول صحیفه به این عبارت رسید که خداوند به مقتضای رحمتش با ما تانی و درنگ می‌کند و وی در توضیح اضافه کرد: بگذارید بگویم خداوند پای ما صبر می‌کند، از باب شخصیت دادن، حرمت بخشی، تفضل و امتنان بر ما و با اجازه حضرت سجاد(ع) عرض می کنم که خداوند چشم انتظار بر سر راه ما می نشیند تا ما از مسیر اشتباه بازگردیم چرا؟ چون رئوف است و نمی پسندد که توانمندی های بندگانش به بار ننشیند؛ این صبرخداوند به خاطر حلم اوست که در دعای جوشن کبیر هم می خوانیم: «یا حلیماً لا یعجل، ای بردباری که عجله نمی کند».
انصاری در توضیح معنای انتظار خداوند برای بازگشت بندگان از راه اشتباه به حدیث پیامبر(ص) اشاره کرد و گفت: حضرت(ص) می فرمایند: «خداوند از انسانی که سال‌هاست فرزندی ندارد و بعد از 20 سال صاحب فرزند می شود، از آن کسی که پس از سال‌ها کالای گم شده خود را پیدا می کند و کسی که شب ها و روزها تشنگی کشیده و به آب زلالی می رسد شادتر است، نسبت به بنده‌ای که به آغوش رحمتش بازمی گردد و این‌ها همه به خاطر رحمت خداست که رحمت اوج و قله رافت است.
وی پس از تفسیر این بخش از دعای ابتدایی صحیفه سجادیه به بازخوانی وقایع بعد از عاشورا با توجه به تاریخ در قالب روضه خوانی پرداخت.
یادآور می‌شود، توضیحات پیرامون موضوع توبه در جلسه آینده بیان می شود.
منبع: ایکنا
