اوقات فراعت به سبک رسانه و فناوری
ایجاد فاصله بین فرزندان و والدین، کمبود محبت در فرزندان و ارضا نشدن نیازهای عاطفی آنها، اختلال در مهارت‌های اجتماعی و گوشه گیری فرزندان، کاهش نوآوری و خلاقیت، نبود تمرکز در تربیت فرزندان، کاهش کنترل و نظارت بر رفتارهای آنها بخشی از تاثیرات گذران اوقات فراغت با استفاده ناصحیح از فناوری است.
فراغت پديده‌اى است که رابطه‌اى نزديک با تکنولوژى دارد و از ويژگى‌هاى تمدنى است که از انقلاب صنعتى متولد شده است. مفهوم فراغت، الزاماً مترادف با تفريح نيست؛ بلکه زمان آزادى است که فرد در اختيار دارد و آن را آنطور که مایل است، صرف مى‌کند. به‌عبارت ديگر، فراغت مجموعه‌اى از فعاليت‌ها است که فرد با رضايت خاطر يا براى استراحت يا براى سرگرم شدن و يا افزايش اطلاعات يا آموزش و مشارکت اجتماعي، داوطلبانه پس از فارغ شدن از کارهاى موظف شغلي، خانوادگى و اجتماعى بدان مى‌پردازد.در اين ميان، شاید به جرأت بتوان گفت که وسايل ارتباطى جمعى به عنوان مهم‌ترين ابزار تفريحى و سرگرمى افراد به شمار مى‌روند که با پخش و انتشار برنامه‌هاى سرگرم‌کننده، بر الگوى رفتارى اوقات فراغت انسان اثراتى تعيين‌کننده ای گذاشته اند.
انسان در اوقات فراغت راديو گوش مى‌دهد، به تماشاى تلويزيون مى‌نشيند و روزنامه مى‌خواند تا سرگرم شود. رشد فناوری سبب شده است تا فناوری های رسانه ای به عنوان یکی از پی‌آمدهای مدرنیسم، با حضور در خانواده‌ها کارکردهای خانواده را تغییر داده و رفتارهایی چون مادیگرایی، مصرفگرایی و فردگرایی، خانواده را از کارکردهای اصلی خود دور کنند و موجب گسست پیوندهای اصیل خانوادگی شوند.
در حال حاضر از به کارگیری فناوری های مدرن تا حدود زیادی گریزی نیست و در کنار آسیب‌ها، مزایا و فوایدی زیادی نیز به همراه دارد. ازاین‌رو، شایسته است با فرهنگسازی و آگاهی بخشی به خانواده‌ها، ضمن بهره گیری از آثار مثبت آن، تدابیری برای کاهش آسیب ها اندیشیده شود.
پیش از ورود فناوری های مدرن اوقات فراغت در خانواده ها، بیشتر به صورت سیر و سیاحت در طبیعت و دیدار اقوام و آشنایان، کمک به دیگران، درد دل و گفتگو کردن و در یک کلام، در کنار یکدیگر و همراه هم بودن می گذشت.
اما امروزه فناوری های نوین و رسانه ها، اوقات فراغت خانواده‌ها را به گونه ای پر کرده اند که فرصت حضور آنها در جمع صمیمی خانواده از بین رفته است. فناوری مدرن، خانواده‌های امروزی را گرفتار نوعی کاستی و سردی در روابط و مناسبات کرده است.
استفاده از ابزارهایی همچون انواع بازی های رایانه ای، استفاده از انواع برنامه های نصب شده بر روی تلفن همراه، من‌جمله شبکه های اجتماعی تحت موبایل و ...، تفریح و اوقات فراغت همراه با نشاط و تحرک اعضا خانواده ها را تبدیل به رفتارهای بدون تحرک و رفتارهای فردگرایی نموده است.
ایجاد فاصله بین فرزندان و والدین، کمبود محبت در فرزندان و ارضا نشدن نیازهای عاطفی آنها، اختلال در مهارت‌های اجتماعی و گوشه گیری فرزندان، کاهش نوآوری و خلاقیت، نبود تمرکز در تربیت فرزندان، کاهش کنترل و نظارت بر رفتارهای آنها بخشی از تاثیرات گذران اوقات فراغت با استفاده ناصحیح از فناوری است.
البته باید یادآور شد فناوری و استفاده از ابزارهای نوین امری انکار ناپذیر و در کل ابزاری مناسب همراه با زندگی در قرن 21 خواهد بود، اما هدف مندی در استفاده مناسب از فناوری و داشتن آگاهی و سواد بهره جستن از آنها در قالب سواد رسانه ای امری است انکار ناپذیر.
در این ایام در گوشه و کنار شهر مشهد اکران بنرهایی تحت عنوان به زندگی یا به خانواده برگردیم، پیامی است تا ذهن افراد را در راستای همگرایی و هم افزایی جمع صمیمی خانواده بیدار نماید.
مجید عسکری
مدیر فرهنگسرای فناوری و رسانه مشهد
